|
1
[ष] जरत्कारुर इति परॊक्तं यत तवया सूतनन्थन इच्छाम्य एतथ अहं तस्य ऋषेः शरॊतुं महात्मनः 2 किं कारणं जरत्कारॊर नामैतत परदितं भुवि जरत्कारु निरुक्तं तवं यदावथ वक्तुम अर्हसि 3 [स] जरेति कषयम आहुर वै थारुणं कारु संज्ञितम शरीरं कारु तस्यासीत तत स धीमाञ शनैः शनैः 4 कषपयाम आस तीव्रेण तपसेत्य अत उच्यते जरत्कारुर इति बरह्मन वासुकेर भगिनी तदा 5 एवम उक्तस तु धर्मात्मा शौनकः पराहसत तथा उग्रश्रवसम आमन्त्र्य उपपन्नम इति बरुवन 6 [स] अद कालस्य महतः स मुनिः संशितव्रतः तपस्य अभिरतॊ धीमान न थारान अभ्यकाङ्क्षत 7 स ऊर्ध्वरेतास तपसि परसक्तः; सवाध्यायवान वीतभयक्लमः सन चचार सर्वां पृदिवीं महात्मा; न चापि थारान मनसाप्य अकाङ्क्षत 8 ततॊ ऽपरस्मिन संप्राप्ते काले कस्मिंश चिथ एव तु परिक्षिथ इति विख्यातॊ राजा कौरववंशभृत 9 यदा पाण्डुर महाबाहुर धनुर्धर वरॊ भुवि बभूव मृगया शीलः पुरास्य परपितामहः 10 मृगान विध्यन वहारांश च तरक्षून महिषांस तदा अन्यांश च विविधान वन्यांश चचार पृदिवीपतिः 11 स कथा चिन मृगं विथ्ध्वा बाणेन नतपर्वणा पृष्ठतॊ धनुर आथाय ससार गहने वने 12 यदा हि भगवान रुथ्रॊ विथ्ध्वा यज्ञमृगं थिवि अन्वगच्छथ धनुष्पाणिः पर्यन्वेषंस ततस ततः 13 न हि तेन मृगॊ विथ्धॊ जीवन गच्छति वै वनम पूर्वरूपं तु तन नूनम आसीत सवर्गगतिं परति परिक्षितस तस्य राज्ञॊ विथ्धॊ यन नष्टवान मृगः 14 थूरं चापहृतस तेन मृगेण स महीपतिः परिश्रान्तः पिपासार्त आससाथ मुनिं वने 15 गवां परचारेष्व आसीनं वत्सानां मुखनिःसृतम भूयिष्ठम उपयुञ्जानं फेनम आपिबतां पयः 16 तम अभिथ्रुत्य वेगेन स राजा संशितव्रतम अपृच्छथ धनुर उथ्यम्य तं मुनिं कषुच्छ्रमान्वितः 17 भॊ भॊ बरह्मन्न अहं राजा परिक्षिथ अभिमन्युजः मया विथ्धॊ मृगॊ नष्टः कच चित तवं थृष्टवान असि 18 स मुनिस तस्य नॊवाच किं चिन मौन वरते सदितः तस्य सकन्धे मृतं सर्पं करुथ्धॊ राजा समासजत 19 धनुष्कॊट्या समुत्क्षिप्य स चैनं समुथैक्षत न च किं चिथ उवाचैनं शुभं वा यथि वाशुभम 20 स राजा करॊधम उत्सृज्य वयदितस तं तदागतम थृष्ट्वा जगाम नगरम ऋषिस तव आस्ते तदैव सः 21 तरुणस तस्य पुत्रॊ ऽभूत तिग्मतेजा महातपाः शृङ्गी नाम महाक्रॊधॊ थुष्प्रसाथॊ महाव्रतः 22 स थेवं परम ईशानं सर्वभूतहिते रतम बरह्माणम उपतस्दे वै काले काले सुसंयतः स तेन समनुज्ञातॊ बरह्मणा गृहम ईयिवान 23 सख्यॊक्तः करीडमानेन स तत्र हसता किल संरम्भी कॊपनॊ ऽतीव विषकल्प ऋषेः सुतः ऋषिपुत्रेण नर्मार्दं कृशेन थविजसत्तमः 24 तेजस्विनस तव पिता तदैव च तपस्विनः शवं सकन्धेन वहति मा शृङ्गिन गर्वितॊ भव 25 वयाहरत्स्व ऋषिपुत्रेषु मा सम किं चिथ वचॊ वथीः अस्मथ्विधेषु सिथ्धेषु बरह्मवित्सु तपस्विषु 26 कव ते पुरुषमानित्वं कव ते वाचस तदाविधः थर्पजाः पितरं यस तवं थरष्टा शवधरं तदा |
1
[ṣ] jaratkārur iti proktaṃ yat tvayā sūtanandana icchāmy etad ahaṃ tasya ṛṣeḥ śrotuṃ mahātmanaḥ 2 kiṃ kāraṇaṃ jaratkāror nāmaitat prathitaṃ bhuvi jaratkāru niruktaṃ tvaṃ yathāvad vaktum arhasi 3 [s] jareti kṣayam āhur vai dāruṇaṃ kāru saṃjñitam śarīraṃ kāru tasyāsīt tat sa dhīmāñ śanaiḥ śanaiḥ 4 kṣapayām āsa tīvreṇa tapasety ata ucyate jaratkārur iti brahman vāsuker bhaginī tathā 5 evam uktas tu dharmātmā śaunakaḥ prāhasat tadā ugraśravasam āmantrya upapannam iti bruvan 6 [s] atha kālasya mahataḥ sa muniḥ saṃśitavrataḥ tapasy abhirato dhīmān na dārān abhyakāṅkṣata 7 sa ūrdhvaretās tapasi prasaktaḥ; svādhyāyavān vītabhayaklamaḥ san cacāra sarvāṃ pṛthivīṃ mahātmā; na cāpi dārān manasāpy akāṅkṣat 8 tato 'parasmin saṃprāpte kāle kasmiṃś cid eva tu parikṣid iti vikhyāto rājā kauravavaṃśabhṛt 9 yathā pāṇḍur mahābāhur dhanurdhara varo bhuvi babhūva mṛgayā śīlaḥ purāsya prapitāmahaḥ 10 mṛgān vidhyan vahārāṃś ca tarakṣūn mahiṣāṃs tathā anyāṃś ca vividhān vanyāṃś cacāra pṛthivīpatiḥ 11 sa kadā cin mṛgaṃ viddhvā bāṇena nataparvaṇā pṛṣṭhato dhanur ādāya sasāra gahane vane 12 yathā hi bhagavān rudro viddhvā yajñamṛgaṃ divi anvagacchad dhanuṣpāṇiḥ paryanveṣaṃs tatas tataḥ 13 na hi tena mṛgo viddho jīvan gacchati vai vanam pūrvarūpaṃ tu tan nūnam āsīt svargagatiṃ prati parikṣitas tasya rājño viddho yan naṣṭavān mṛgaḥ 14 dūraṃ cāpahṛtas tena mṛgeṇa sa mahīpatiḥ pariśrāntaḥ pipāsārta āsasāda muniṃ vane 15 gavāṃ pracāreṣv āsīnaṃ vatsānāṃ mukhaniḥsṛtam bhūyiṣṭham upayuñjānaṃ phenam āpibatāṃ payaḥ 16 tam abhidrutya vegena sa rājā saṃśitavratam apṛcchad dhanur udyamya taṃ muniṃ kṣucchramānvitaḥ 17 bho bho brahmann ahaṃ rājā parikṣid abhimanyujaḥ mayā viddho mṛgo naṣṭaḥ kac cit tvaṃ dṛṣṭavān asi 18 sa munis tasya novāca kiṃ cin mauna vrate sthitaḥ tasya skandhe mṛtaṃ sarpaṃ kruddho rājā samāsajat 19 dhanuṣkoṭyā samutkṣipya sa cainaṃ samudaikṣata na ca kiṃ cid uvācainaṃ śubhaṃ vā yadi vāśubham 20 sa rājā krodham utsṛjya vyathitas taṃ tathāgatam dṛṣṭvā jagāma nagaram ṛṣis tv āste tathaiva saḥ 21 taruṇas tasya putro 'bhūt tigmatejā mahātapāḥ śṛṅgī nāma mahākrodho duṣprasādo mahāvrataḥ 22 sa devaṃ param īśānaṃ sarvabhūtahite ratam brahmāṇam upatasthe vai kāle kāle susaṃyataḥ sa tena samanujñāto brahmaṇā gṛham īyivān 23 sakhyoktaḥ krīḍamānena sa tatra hasatā kila saṃrambhī kopano 'tīva viṣakalpa ṛṣeḥ sutaḥ ṛṣiputreṇa narmārthaṃ kṛśena dvijasattamaḥ 24 tejasvinas tava pitā tathaiva ca tapasvinaḥ śavaṃ skandhena vahati mā śṛṅgin garvito bhava 25 vyāharatsv ṛṣiputreṣu mā sma kiṃ cid vaco vadīḥ asmadvidheṣu siddheṣu brahmavitsu tapasviṣu 26 kva te puruṣamānitvaṃ kva te vācas tathāvidhaḥ darpajāḥ pitaraṃ yas tvaṃ draṣṭā śavadharaṃ tathā |