|
1
[व] पौरवेणाद वयसा ययातिर नहुषात्मजः परीतियुक्तॊ नृपश्रेष्ठश चचार विषयान परियान 2 यदाकामं यदॊत्साहं यदाकालं यदासुखम धर्माविरुथ्धान राजेन्थ्रॊ यदार्हति स एव हि 3 थेवान अतर्पयथ यज्ञैः शराथ्धैस तथ्वत पितॄन अपि थीनान अनुग्रहैर इष्टैः कामैश च थविजसत्तमान 4 अतिदीन अन्नपानैश च विशश च परिपालनैः आनृशंस्येन शूथ्रांश च थस्यून संनिग्रहेण च 5 धर्मेण च परजाः सर्वा यदावथ अनुरञ्जयन ययातिः पालयाम आस साक्षाथ इन्थ्र इवापरः 6 स राजा सिंहविक्रान्तॊ युवा विषयगॊचरः अविरॊधेन धर्मस्य चचार सुखम उत्तमम 7 स संप्राप्य शुभान कामांस तृप्तः खिन्नश च पार्दिवः कालं वर्षसहस्रान्तं सस्मार मनुजाधिपः 8 परिसंख्याय कालज्ञः कलाः काष्ठाश च वीर्यवान पूर्णं मत्वा ततः कालं पूरुं पुत्रम उवाच ह 9 यदाकामं यदॊत्साहं यदाकालम अरिंथम सेविता विषयाः पुत्र यौवनेन मया तव 10 पूरॊ परीतॊ ऽसमि भथ्रं ते गृहाणेथं सवयौवनम राज्यं चैव गृहाणेथं तवं हि मे परियकृत सुतः 11 परतिपेथे जरां राजा ययातिर नाहुषस तथा यौवनं परतिपेथे च पूरुः सवं पुनर आत्मनः 12 अभिषेक्तु कामं नृपतिं पूरुं पुत्रं कनीयसम बराह्मण परमुखा वर्णा इथं वचनम अब्रुवन 13 कदं शुक्रस्य नप्तारं थेव यान्याः सुतं परभॊ जयेष्ठं यथुम अतिक्रम्य राज्यं पूरॊः परथास्यसि 14 यथुर जयेष्ठस तव सुतॊ जातस तम अनु तुर्वसुः शर्मिष्ठायाः सुतॊ थरुह्युस ततॊ ऽनुः पूरुर एव च 15 कदं जयेष्ठान अतिक्रम्य कनीयान राज्यम अर्हति एतत संबॊधयामस तवां धर्मं तवम अनुपालय 16 [य] बराह्मण परमुखा वर्णाः सर्वे शृण्वन्तु मे वचः जयेष्ठं परति यदा राज्यं न थेयं मे कदं चन 17 मम जयेष्ठेन यथुना नियॊगॊ नानुपालितः परतिकूलः पितुर यश च न सपुत्रः सतां मतः 18 मातापित्रॊर वचनकृथ धितः पद्यश च यः सुतः सपुत्रः पुत्रवथ यश च वर्तते पितृमातृषु 19 यथुनाहम अवज्ञातस तदा तुर्वसुनापि च थरुह्युना चानुना चैव मय्य अवज्ञा कृता भृशम 20 पूरुणा मे कृतं वाक्यं मानितश च विशेषतः कनीयान मम थायाथॊ जरा येन धृता मम मम कामः स च कृतः पूरुणा पुत्र रूपिणा 21 शुक्रेण च वरॊ थत्तः काव्येनॊशनसा सवयम पुत्रॊ यस तवानुवर्तेत स राजा पृदिवीपतिः भवतॊ ऽनुनयाम्य एवं पूरू राज्ये ऽभिषिच्यताम 22 [परकृतयह] यः पुत्रॊ गुणसंपन्नॊ मातापित्रॊर हितः सथा सर्वम अर्हति कल्याणं कनीयान अपि स परभॊ 23 अर्हः पूरुर इथं राज्यं यः सुतः परियकृत तव वरथानेन शुक्रस्य न शक्यं वक्तुम उत्तरम 24 [व] पौरजानपथैस तुष्टैर इत्य उक्तॊ नाहुषस तथा अभ्यषिञ्चत ततः पूरुं राज्ये सवे सुतम आत्मजम 25 थत्त्वा च पूरवे राज्यं वनवासाय थीक्षितः पुरात स निर्ययौ राजा बराह्मणैस तापसैः सह 26 यथॊस तु याथवा जातास तुर्वसॊर यवनाः सुताः थरुह्यॊर अपि सुता भॊजा अनॊस तु मलेच्छ जातयः 27 पूरॊस तु पौरवॊ वंशॊ यत्र जातॊ ऽसि पार्दिव इथं वर्षसहस्राय राज्यं कारयितुं वशी |
1
[v] pauraveṇātha vayasā yayātir nahuṣātmajaḥ prītiyukto nṛpaśreṣṭhaś cacāra viṣayān priyān 2 yathākāmaṃ yathotsāhaṃ yathākālaṃ yathāsukham dharmāviruddhān rājendro yathārhati sa eva hi 3 devān atarpayad yajñaiḥ śrāddhais tadvat pitṝn api dīnān anugrahair iṣṭaiḥ kāmaiś ca dvijasattamān 4 atithīn annapānaiś ca viśaś ca paripālanaiḥ ānṛśaṃsyena śūdrāṃś ca dasyūn saṃnigraheṇa ca 5 dharmeṇa ca prajāḥ sarvā yathāvad anurañjayan yayātiḥ pālayām āsa sākṣād indra ivāparaḥ 6 sa rājā siṃhavikrānto yuvā viṣayagocaraḥ avirodhena dharmasya cacāra sukham uttamam 7 sa saṃprāpya śubhān kāmāṃs tṛptaḥ khinnaś ca pārthivaḥ kālaṃ varṣasahasrāntaṃ sasmāra manujādhipaḥ 8 parisaṃkhyāya kālajñaḥ kalāḥ kāṣṭhāś ca vīryavān pūrṇaṃ matvā tataḥ kālaṃ pūruṃ putram uvāca ha 9 yathākāmaṃ yathotsāhaṃ yathākālam ariṃdama sevitā viṣayāḥ putra yauvanena mayā tava 10 pūro prīto 'smi bhadraṃ te gṛhāṇedaṃ svayauvanam rājyaṃ caiva gṛhāṇedaṃ tvaṃ hi me priyakṛt sutaḥ 11 pratipede jarāṃ rājā yayātir nāhuṣas tadā yauvanaṃ pratipede ca pūruḥ svaṃ punar ātmanaḥ 12 abhiṣektu kāmaṃ nṛpatiṃ pūruṃ putraṃ kanīyasam brāhmaṇa pramukhā varṇā idaṃ vacanam abruvan 13 kathaṃ śukrasya naptāraṃ deva yānyāḥ sutaṃ prabho jyeṣṭhaṃ yadum atikramya rājyaṃ pūroḥ pradāsyasi 14 yadur jyeṣṭhas tava suto jātas tam anu turvasuḥ śarmiṣṭhāyāḥ suto druhyus tato 'nuḥ pūrur eva ca 15 kathaṃ jyeṣṭhān atikramya kanīyān rājyam arhati etat saṃbodhayāmas tvāṃ dharmaṃ tvam anupālaya 16 [y] brāhmaṇa pramukhā varṇāḥ sarve śṛṇvantu me vacaḥ jyeṣṭhaṃ prati yathā rājyaṃ na deyaṃ me kathaṃ cana 17 mama jyeṣṭhena yadunā niyogo nānupālitaḥ pratikūlaḥ pitur yaś ca na saputraḥ satāṃ mataḥ 18 mātāpitror vacanakṛd dhitaḥ pathyaś ca yaḥ sutaḥ saputraḥ putravad yaś ca vartate pitṛmātṛṣu 19 yadunāham avajñātas tathā turvasunāpi ca druhyunā cānunā caiva mayy avajñā kṛtā bhṛśam 20 pūruṇā me kṛtaṃ vākyaṃ mānitaś ca viśeṣataḥ kanīyān mama dāyādo jarā yena dhṛtā mama mama kāmaḥ sa ca kṛtaḥ pūruṇā putra rūpiṇā 21 śukreṇa ca varo dattaḥ kāvyenośanasā svayam putro yas tvānuvarteta sa rājā pṛthivīpatiḥ bhavato 'nunayāmy evaṃ pūrū rājye 'bhiṣicyatām 22 [prakṛtayah] yaḥ putro guṇasaṃpanno mātāpitror hitaḥ sadā sarvam arhati kalyāṇaṃ kanīyān api sa prabho 23 arhaḥ pūrur idaṃ rājyaṃ yaḥ sutaḥ priyakṛt tava varadānena śukrasya na śakyaṃ vaktum uttaram 24 [v] paurajānapadais tuṣṭair ity ukto nāhuṣas tadā abhyaṣiñcat tataḥ pūruṃ rājye sve sutam ātmajam 25 dattvā ca pūrave rājyaṃ vanavāsāya dīkṣitaḥ purāt sa niryayau rājā brāhmaṇais tāpasaiḥ saha 26 yados tu yādavā jātās turvasor yavanāḥ sutāḥ druhyor api sutā bhojā anos tu mleccha jātayaḥ 27 pūros tu pauravo vaṃśo yatra jāto 'si pārthiva idaṃ varṣasahasrāya rājyaṃ kārayituṃ vaśī |