|
1
[वै] अर्जुनस तु परं यत्नम आतस्दे गुरु पूजने अस्त्रे च परमं यॊगं परियॊ थरॊणस्य चाभवत 2 थरॊणेन तु तथाहूय रहस्य उक्तॊ ऽननसाधकः अन्धकारे ऽरजुनायान्नं न थेयं ते कदं चन 3 ततः कथा चिथ भुञ्जाने परववौ वायुर अर्जुने तेन तत्र परथीप्तः स थीप्यमानॊ निवापितः 4 भुङ्क्त एवार्जुनॊ भक्तं न चास्यास्याथ वयमुह्यत हस्तस तेजस्विनॊ नित्यम अन्नग्रहण कारणात तथ अभ्यासकृतं मत्वा रात्राव अभ्यस्त पाण्डवः 5 तस्य जयातलनिर्घॊषं थरॊणः शुश्राव भारत उपेत्य चैनम उत्दाय परिष्वज्येथम अब्रवीत 6 परयतिष्ये तदा कर्तुं यदा नान्यॊ धनुर्धरः तवत्समॊ भविता लॊके सत्यम एतथ बरवीमि ते 7 ततॊ थरॊणॊ ऽरजुनं भूयॊ रदेषु च गजेषु च अश्वेषु भूमाव अपि च रणशिक्षाम अशिक्षयत 8 गथायुथ्धे ऽसि चर्यायां तॊमरप्रासशक्तिषु थरॊणः संकीर्ण युथ्धेषु शिक्षयाम आस पाण्डवम 9 तस्य तत कौशलं थृष्ट्वा धनुर्वेथ जिघृक्षवः राजानॊ राजपुत्राश च समाजग्मुः सहस्रशः 10 ततॊ निषाथराजस्य हिरण्यधनुषः सुतः एकलब्यॊ महाराज थरॊणम अभ्याजगाम ह 11 न स तं परतिजग्राह नैषाथिर इति चिन्तयन शिष्यं धनुषि धर्मज्ञस तेषाम एवान्ववेक्षया 12 स तु थरॊणस्य शिरसा पाथौ गृह्य परंतपः अरण्यम अनुसंप्राप्तः कृत्वा थरॊणं मही मयम 13 तस्मिन्न आचार्य वृत्तिं च परमाम आस्दितस तथा इष्वस्त्रे यॊगम आतस्दे परं नियमम आस्दितः 14 परया शरथ्धया युक्तॊ यॊगेन परमेण च विमॊक्षाथान संधाने लघुत्वं परम आप सः 15 अद थरॊणाभ्यनुज्ञाताः कथा चित कुरुपाण्डवाः रदैर विनिर्ययुः सर्वे मृगयाम अरिमर्थनाः 16 तत्रॊपकरणं गृह्य नरः कश चिथ यथृच्छया राजन्न अनुजगामैकः शवानम आथाय पाण्डवान 17 तेषां विचरतां तत्र तत तत कर्म चिकीर्षताम शवा चरन स वने मूढॊ नैषाथिं परति जग्मिवान 18 स कृष्णं मलथिग्धाङ्गं कृष्णाजिनधरं वने नैषाथिं शवा समालक्ष्य भषंस तस्दौ तथ अन्तिके 19 तथा तस्याद भषतः शुनः सप्तशरान मुखे लाघवं थर्शयन्न अस्त्रे मुमॊच युगपथ यदा 20 स तु शवा शरपूर्णास्यः पाण्डवान आजगाम ह तं थृष्ट्वा पाण्डवा वीरा विस्मयं परमं ययुः 21 लाघवं शब्थवेधित्वं थृष्ट्वा तत्परमं तथा परेक्ष्य तं वरीडिताश चासन परशशंसुश च सर्वशः 22 तं ततॊ ऽनवेषमाणास ते वने वननिवासिनम थथृशुः पाण्डवा राजन्न अस्यन्तम अनिशं शरान 23 न चैनम अभ्यजानंस ते तथा विकृतथर्शनम अदैनं परिपप्रच्छुः कॊ भवान कस्य वेत्य उत 24 [एकलव्य] निषाथाधिपतेर वीरा हिरण्यधनुषः सुतम थरॊणशिष्यं च मां वित्तधनुर्वेथ कृतश्रमम 25 [वै] ते तम आज्ञाय तत्त्वेन पुनर आगम्य पाण्डवाः यदावृत्तं च ते सर्वं थरॊणायाचख्युर अथ्भुतम 26 कौन्तेयस तव अर्जुनॊ राजन्न एकलव्यम अनुस्मरन रहॊ थरॊणं समागम्य परणयाथ इथम अब्रवीत 27 नन्व अहं परिरभ्यैकः परीतिपूर्वम इथं वचः भवतॊक्तॊ न मे शिष्यस तवथ विशिष्टॊ भविष्यति 28 अद कस्मान मथ्विशिष्टॊ लॊकाथ अपि च वीर्यवान अस्त्य अन्यॊ भवतः शिष्यॊ निषाथाधिपतेः सुतः 29 मुहूर्तम इव तं थरॊणश चिन्तयित्वा विनिश्चयम सव्यसाचिनम आथाय नैषाथिं परति जग्मिवान 30 थथर्श मलथिग्धाङ्गं जटिलं चीरवाससम एकलव्यं धनुष्पाणिम अस्यन्तम अनिशं शरान 31 एकलव्यस तु तं थृष्ट्वा थरॊणम आयान्तम अन्तिकात अभिगम्यॊपसंगृह्य जगाम शिरसा महीम 32 पूजयित्वा ततॊ थरॊणं विधिवत स निषाथजः निवेथ्य शिष्यम आत्मानं तस्दौ पराञ्जलिर अग्रतः 33 ततॊ थरॊणॊ ऽबरवीथ राजन्न एकलव्यम इथं वचः यथि शिष्यॊ ऽसि मे तूर्णं वेतनं संप्रथीयताम 34 एकलव्यस तु तच छरुत्वा परीयमाणॊ ऽबरवीथ इथम किं परयच्छामि भगवन्न आज्ञापयतु मां गुरुः 35 न हि किं चिथ अथेयं मे गुरवे बरह्मवित्तम तम अब्रवीत तवयाङ्गुष्ठॊ थक्षिणॊ थीयतां मम 36 एकलव्यस तु तच छरुत्वा वचॊ थरॊणस्य थारुणम परतिज्ञाम आत्मनॊ रक्षन सत्ये च निरतः सथा 37 तदैव हृष्टवथनस तदैवाथीन मानसः छित्त्वाविचार्य तं पराथाथ थरॊणायाङ्गुष्ठम आत्मनः 38 ततः परं तु नैषाथिर अङ्गुलीभिर वयकर्षत न तदा स तु शीघ्रॊ ऽभूथ यदापूर्वं नराधिप 39 ततॊ ऽरजुनः परीतमना बभूव विगतज्वरः थरॊणश च सत्यवाग आसीन नान्यॊ ऽभयभवथ अर्जुनम 40 थरॊणस्य तु तथा शिष्यौ गथा यॊग्यां विशेषतः थुर्यॊधनश च भीमश च कुरूणाम अभ्यगच्छताम 41 अश्वत्दामा रहस्येषु सर्वेष्व अभ्यधिकॊ ऽभवत तदाति पुरुषान अन्यान सारुकौ यमजाव उभौ युधिष्ठिरॊ रदश्रेष्ठः सर्वत्र तु धनंजयः 42 परस्दितः सागरान्तायां रदयूदप यूदपः बुथ्धियॊगबलॊत्साहैः सर्वास्त्रेषु च पाण्डवः 43 अस्त्रे गुर्व अनुरागे च विशिष्टॊ ऽभवथ अर्जुनः तुल्येष्व अस्त्रॊपथेशेषु सौष्ठवेन च वीर्यवान एकः सर्वकुमाराणां बभूवातिरदॊ ऽरजुनः 44 पराणाधिकं भीमसेनं कृतविथ्यं धनंजयम धार्तराष्ट्रा थुरात्मानॊ नामृष्यन्त नराधिप 45 तांस तु सर्वान समानीय सर्वविथ्यासु निष्ठितान थरॊणः परहरण जञाने जिज्ञासुः पुरुषर्षभ 46 कृत्रिमं भासम आरॊप्य वृक्षाग्रे शिल्पिभिः कृतम अविज्ञातं कुमाराणां लक्ष्यभूतम उपाथिशत 47 [थरॊण] शीघ्रं भवन्तः सर्वे वै धनूंष्य आथाय सत्वराः भासम एतं समुथ्थिश्य तिष्ठन्तां संहितेषवः 48 मथ्वाक्यसमकालं च शिरॊ ऽसय विनिपात्यताम एकैकशॊ नियॊक्ष्यामि तदा कुरुत पुत्रकाः 49 [वै] ततॊ युधिष्ठिरं पूर्वम उवाचाङ्गिरसां वरः संधत्स्व बाणं थुर्धर्षं मथ्वाक्यान्ते विमुञ्च च 50 ततॊ युधिष्ठिरः पूर्वं धनुर गृह्य महारवम तस्दौ भासं समुथ्थिश्य गुरुवाक्यप्रचॊथितः 51 ततॊ विततधन्वानं थरॊणस तं कुरुनन्थनम स मुहूर्ताथ उवाचेथं वचनं भरतर्षभ 52 पश्यस्य एनं थरुमाग्रस्दं भासं नरवरात्मज पश्यामीत्य एवम आचार्यं परत्युवाच युधिष्ठिरः 53 स मुहूर्ताथ इव पुनर थरॊणस तं परत्यभाषत अद वृक्षम इमं मां वा भरातॄन वापि परपश्यसि 54 तम उवाच स कौन्तेयः पश्याम्य एनं वनस्पतिम भवन्तं च तदा भरातॄन भासं चेति पुनः पुनः 55 तम उवाचापसर्पेति थरॊणॊ ऽपरीत मना इव नैतच छक्यं तवया वेथ्धुं लक्ष्यम इत्य एव कुत्सयन 56 ततॊ थुर्यॊधनाथींस तान धार्तराष्ट्रान महायशाः तेनैव करमयॊगेन जिज्ञासुः पर्यपृच्छत 57 अन्यांश च शिष्यान भीमाथीन राज्ञश चैवान्य थेशजान तदा च सर्वे सर्वं तत पश्याम इति कुत्सिताः 58 ततॊ धनंजयं थरॊणः समयमानॊ ऽभयभाषत तवयेथानीं परहर्तव्यम एतल लक्ष्यं निशम्यताम 59 मथ्वाक्यसमकालं ते मॊक्तव्यॊ ऽतर भवेच छरः वितत्य कार्मुकं पुत्र तिष्ठ तावन मुहूर्तकम 60 एवम उक्तः सव्यसाची मण्डलीकृतकार्मुकः तस्दौ लक्ष्यं समुथ्थिश्या गुरुवाक्यप्रचॊथितः 61 मुहूर्ताथ इव तं थरॊणस तदैव समभाषत पश्यस्य एनं सदितं भासं थरुमं माम अपि वेत्य उत 62 पश्याम्य एनं भासम इति थरॊणं पार्दॊ ऽभयभाषत न तु वृक्षं भवन्तं वा पश्यामीति च भारत 63 ततः परीतमना थरॊणॊ मुहूर्ताथ इव तं पुनः परत्यभाषत थुर्धर्षः पाण्डवानां रदर्षभम 64 भासं पश्यसि यथ्य एनं तदा बरूहि पुनर वचः शिरः पश्यामि भासस्य न गात्रम इति सॊ ऽबरवीत 65 अर्जुनेनैवम उक्तस तु थरॊणॊ हृष्टतनू रुहः मुञ्चस्वेत्य अब्रवीत पार्दं स मुमॊचाविचारयन 66 ततस तस्य नगस्दस्य कषुरेण निशितेन ह शिर उत्कृत्य तरसा पातयाम आस पाण्डवः 67 तस्मिन कर्मणि संसिथ्धे पर्यश्वजत फल्गुनम मेने च थरुपथं संख्ये सानुबन्धं पराजितम 68 कस्य चित तव अद कालस्य सशिष्यॊ ऽङगिरसां वरः जगाम गङ्गाम अभितॊ मज्जितुं भरतर्षभ 69 अवगाढम अदॊ थरॊणं सलिले सलिले चरः गराहॊ जग्राह बलवाञ जङ्घान्ते कालचॊथितः 70 स समर्दॊ ऽपि मॊक्षाय शिष्यान सर्वान अचॊथयत गराहं हत्वा मॊक्षयध्वं माम इति तवरयन्न इव 71 तथ वाक्यसमकालं तु बीभत्सुर निशितैः शरैः आवापैः पञ्चभिर गराहं मग्नम अम्भस्य अताडयत इतरे तु विसंमूढास तत्र तत्र परपेथिरे 72 तं च थृष्ट्वा करियॊपेतं थरॊणॊ ऽमन्यात पाण्डवम विशिष्टं सर्वशिष्येभ्यः परीतिमांश चाभवत तथा 73 स पार्द बाणैर बहुधा खण्डशः परिकल्पितः गराहः पञ्चत्वम आपेथे जङ्घां तयक्त्वा महात्मनः 74 अदाब्रवीन महात्मानं भारथ्वाजॊ महारदम गृहाणेथं महाबाहॊ विशिष्टम अतिथुर्धरम अस्त्रं बरह्मशिरॊ नाम सप्रयॊग निवर्तनम 75 न च ते मानुषेष्व एतत परयॊक्तव्यं कदं चन जगथ विनिर्थहेथ एतथ अल्पतेजसि पातितम 76 असामान्यम इथं तात लॊकेष्व अस्त्रं निगथ्यते तथ धारयेदाः परयतः शृणु चेथं वचॊ मम 77 बाधेतामानुषः शत्रुर यथा तवां वीर कश चन तथ वधाय परयुञ्जीदास तथास्त्रम इथम आहवे 78 तदेति तत परतिश्रुत्य बीभत्सुः स कृताञ्जलिः जग्राह परमास्त्रं तथाह चैनं पुनर गुरुः भविता तवत्समॊ नान्यः पुमाँल लॊके धनुर्धरः |
1
[vai] arjunas tu paraṃ yatnam ātasthe guru pūjane astre ca paramaṃ yogaṃ priyo droṇasya cābhavat 2 droṇena tu tadāhūya rahasy ukto 'nnasādhakaḥ andhakāre 'rjunāyānnaṃ na deyaṃ te kathaṃ cana 3 tataḥ kadā cid bhuñjāne pravavau vāyur arjune tena tatra pradīptaḥ sa dīpyamāno nivāpitaḥ 4 bhuṅkta evārjuno bhaktaṃ na cāsyāsyād vyamuhyata hastas tejasvino nityam annagrahaṇa kāraṇāt tad abhyāsakṛtaṃ matvā rātrāv abhyasta pāṇḍavaḥ 5 tasya jyātalanirghoṣaṃ droṇaḥ śuśrāva bhārata upetya cainam utthāya pariṣvajyedam abravīt 6 prayatiṣye tathā kartuṃ yathā nānyo dhanurdharaḥ tvatsamo bhavitā loke satyam etad bravīmi te 7 tato droṇo 'rjunaṃ bhūyo ratheṣu ca gajeṣu ca aśveṣu bhūmāv api ca raṇaśikṣām aśikṣayat 8 gadāyuddhe 'si caryāyāṃ tomaraprāsaśaktiṣu droṇaḥ saṃkīrṇa yuddheṣu śikṣayām āsa pāṇḍavam 9 tasya tat kauśalaṃ dṛṣṭvā dhanurveda jighṛkṣavaḥ rājāno rājaputrāś ca samājagmuḥ sahasraśaḥ 10 tato niṣādarājasya hiraṇyadhanuṣaḥ sutaḥ ekalabyo mahārāja droṇam abhyājagāma ha 11 na sa taṃ pratijagrāha naiṣādir iti cintayan śiṣyaṃ dhanuṣi dharmajñas teṣām evānvavekṣayā 12 sa tu droṇasya śirasā pādau gṛhya paraṃtapaḥ araṇyam anusaṃprāptaḥ kṛtvā droṇaṃ mahī mayam 13 tasminn ācārya vṛttiṃ ca paramām āsthitas tadā iṣvastre yogam ātasthe paraṃ niyamam āsthitaḥ 14 parayā śraddhayā yukto yogena parameṇa ca vimokṣādāna saṃdhāne laghutvaṃ param āpa saḥ 15 atha droṇābhyanujñātāḥ kadā cit kurupāṇḍavāḥ rathair viniryayuḥ sarve mṛgayām arimardanāḥ 16 tatropakaraṇaṃ gṛhya naraḥ kaś cid yadṛcchayā rājann anujagāmaikaḥ śvānam ādāya pāṇḍavān 17 teṣāṃ vicaratāṃ tatra tat tat karma cikīrṣatām śvā caran sa vane mūḍho naiṣādiṃ prati jagmivān 18 sa kṛṣṇaṃ maladigdhāṅgaṃ kṛṣṇājinadharaṃ vane naiṣādiṃ śvā samālakṣya bhaṣaṃs tasthau tad antike 19 tadā tasyātha bhaṣataḥ śunaḥ saptaśarān mukhe lāghavaṃ darśayann astre mumoca yugapad yathā 20 sa tu śvā śarapūrṇāsyaḥ pāṇḍavān ājagāma ha taṃ dṛṣṭvā pāṇḍavā vīrā vismayaṃ paramaṃ yayuḥ 21 lāghavaṃ śabdavedhitvaṃ dṛṣṭvā tatparamaṃ tadā prekṣya taṃ vrīḍitāś cāsan praśaśaṃsuś ca sarvaśaḥ 22 taṃ tato 'nveṣamāṇās te vane vananivāsinam dadṛśuḥ pāṇḍavā rājann asyantam aniśaṃ śarān 23 na cainam abhyajānaṃs te tadā vikṛtadarśanam athainaṃ paripapracchuḥ ko bhavān kasya vety uta 24 [ekalavya] niṣādādhipater vīrā hiraṇyadhanuṣaḥ sutam droṇaśiṣyaṃ ca māṃ vittadhanurveda kṛtaśramam 25 [vai] te tam ājñāya tattvena punar āgamya pāṇḍavāḥ yathāvṛttaṃ ca te sarvaṃ droṇāyācakhyur adbhutam 26 kaunteyas tv arjuno rājann ekalavyam anusmaran raho droṇaṃ samāgamya praṇayād idam abravīt 27 nanv ahaṃ parirabhyaikaḥ prītipūrvam idaṃ vacaḥ bhavatokto na me śiṣyas tvad viśiṣṭo bhaviṣyati 28 atha kasmān madviśiṣṭo lokād api ca vīryavān asty anyo bhavataḥ śiṣyo niṣādādhipateḥ sutaḥ 29 muhūrtam iva taṃ droṇaś cintayitvā viniścayam savyasācinam ādāya naiṣādiṃ prati jagmivān 30 dadarśa maladigdhāṅgaṃ jaṭilaṃ cīravāsasam ekalavyaṃ dhanuṣpāṇim asyantam aniśaṃ śarān 31 ekalavyas tu taṃ dṛṣṭvā droṇam āyāntam antikāt abhigamyopasaṃgṛhya jagāma śirasā mahīm 32 pūjayitvā tato droṇaṃ vidhivat sa niṣādajaḥ nivedya śiṣyam ātmānaṃ tasthau prāñjalir agrataḥ 33 tato droṇo 'bravīd rājann ekalavyam idaṃ vacaḥ yadi śiṣyo 'si me tūrṇaṃ vetanaṃ saṃpradīyatām 34 ekalavyas tu tac chrutvā prīyamāṇo 'bravīd idam kiṃ prayacchāmi bhagavann ājñāpayatu māṃ guruḥ 35 na hi kiṃ cid adeyaṃ me gurave brahmavittama tam abravīt tvayāṅguṣṭho dakṣiṇo dīyatāṃ mama 36 ekalavyas tu tac chrutvā vaco droṇasya dāruṇam pratijñām ātmano rakṣan satye ca nirataḥ sadā 37 tathaiva hṛṣṭavadanas tathaivādīna mānasaḥ chittvāvicārya taṃ prādād droṇāyāṅguṣṭham ātmanaḥ 38 tataḥ paraṃ tu naiṣādir aṅgulībhir vyakarṣata na tathā sa tu śīghro 'bhūd yathāpūrvaṃ narādhipa 39 tato 'rjunaḥ prītamanā babhūva vigatajvaraḥ droṇaś ca satyavāg āsīn nānyo 'bhyabhavad arjunam 40 droṇasya tu tadā śiṣyau gadā yogyāṃ viśeṣataḥ duryodhanaś ca bhīmaś ca kurūṇām abhyagacchatām 41 aśvatthāmā rahasyeṣu sarveṣv abhyadhiko 'bhavat tathāti puruṣān anyān sārukau yamajāv ubhau yudhiṣṭhiro rathaśreṣṭhaḥ sarvatra tu dhanaṃjayaḥ 42 prasthitaḥ sāgarāntāyāṃ rathayūthapa yūthapaḥ buddhiyogabalotsāhaiḥ sarvāstreṣu ca pāṇḍavaḥ 43 astre gurv anurāge ca viśiṣṭo 'bhavad arjunaḥ tulyeṣv astropadeśeṣu sauṣṭhavena ca vīryavān ekaḥ sarvakumārāṇāṃ babhūvātiratho 'rjunaḥ 44 prāṇādhikaṃ bhīmasenaṃ kṛtavidyaṃ dhanaṃjayam dhārtarāṣṭrā durātmāno nāmṛṣyanta narādhipa 45 tāṃs tu sarvān samānīya sarvavidyāsu niṣṭhitān droṇaḥ praharaṇa jñāne jijñāsuḥ puruṣarṣabha 46 kṛtrimaṃ bhāsam āropya vṛkṣāgre śilpibhiḥ kṛtam avijñātaṃ kumārāṇāṃ lakṣyabhūtam upādiśat 47 [droṇa] śīghraṃ bhavantaḥ sarve vai dhanūṃṣy ādāya satvarāḥ bhāsam etaṃ samuddiśya tiṣṭhantāṃ saṃhiteṣavaḥ 48 madvākyasamakālaṃ ca śiro 'sya vinipātyatām ekaikaśo niyokṣyāmi tathā kuruta putrakāḥ 49 [vai] tato yudhiṣṭhiraṃ pūrvam uvācāṅgirasāṃ varaḥ saṃdhatsva bāṇaṃ durdharṣaṃ madvākyānte vimuñca ca 50 tato yudhiṣṭhiraḥ pūrvaṃ dhanur gṛhya mahāravam tasthau bhāsaṃ samuddiśya guruvākyapracoditaḥ 51 tato vitatadhanvānaṃ droṇas taṃ kurunandanam sa muhūrtād uvācedaṃ vacanaṃ bharatarṣabha 52 paśyasy enaṃ drumāgrasthaṃ bhāsaṃ naravarātmaja paśyāmīty evam ācāryaṃ pratyuvāca yudhiṣṭhiraḥ 53 sa muhūrtād iva punar droṇas taṃ pratyabhāṣata atha vṛkṣam imaṃ māṃ vā bhrātṝn vāpi prapaśyasi 54 tam uvāca sa kaunteyaḥ paśyāmy enaṃ vanaspatim bhavantaṃ ca tathā bhrātṝn bhāsaṃ ceti punaḥ punaḥ 55 tam uvācāpasarpeti droṇo 'prīta manā iva naitac chakyaṃ tvayā veddhuṃ lakṣyam ity eva kutsayan 56 tato duryodhanādīṃs tān dhārtarāṣṭrān mahāyaśāḥ tenaiva kramayogena jijñāsuḥ paryapṛcchata 57 anyāṃś ca śiṣyān bhīmādīn rājñaś caivānya deśajān tathā ca sarve sarvaṃ tat paśyāma iti kutsitāḥ 58 tato dhanaṃjayaṃ droṇaḥ smayamāno 'bhyabhāṣata tvayedānīṃ prahartavyam etal lakṣyaṃ niśamyatām 59 madvākyasamakālaṃ te moktavyo 'tra bhavec charaḥ vitatya kārmukaṃ putra tiṣṭha tāvan muhūrtakam 60 evam uktaḥ savyasācī maṇḍalīkṛtakārmukaḥ tasthau lakṣyaṃ samuddiśyā guruvākyapracoditaḥ 61 muhūrtād iva taṃ droṇas tathaiva samabhāṣata paśyasy enaṃ sthitaṃ bhāsaṃ drumaṃ mām api vety uta 62 paśyāmy enaṃ bhāsam iti droṇaṃ pārtho 'bhyabhāṣata na tu vṛkṣaṃ bhavantaṃ vā paśyāmīti ca bhārata 63 tataḥ prītamanā droṇo muhūrtād iva taṃ punaḥ pratyabhāṣata durdharṣaḥ pāṇḍavānāṃ ratharṣabham 64 bhāsaṃ paśyasi yady enaṃ tathā brūhi punar vacaḥ śiraḥ paśyāmi bhāsasya na gātram iti so 'bravīt 65 arjunenaivam uktas tu droṇo hṛṣṭatanū ruhaḥ muñcasvety abravīt pārthaṃ sa mumocāvicārayan 66 tatas tasya nagasthasya kṣureṇa niśitena ha śira utkṛtya tarasā pātayām āsa pāṇḍavaḥ 67 tasmin karmaṇi saṃsiddhe paryaśvajata phalgunam mene ca drupadaṃ saṃkhye sānubandhaṃ parājitam 68 kasya cit tv atha kālasya saśiṣyo 'ṅgirasāṃ varaḥ jagāma gaṅgām abhito majjituṃ bharatarṣabha 69 avagāḍham atho droṇaṃ salile salile caraḥ grāho jagrāha balavāñ jaṅghānte kālacoditaḥ 70 sa samartho 'pi mokṣāya śiṣyān sarvān acodayat grāhaṃ hatvā mokṣayadhvaṃ mām iti tvarayann iva 71 tad vākyasamakālaṃ tu bībhatsur niśitaiḥ śaraiḥ āvāpaiḥ pañcabhir grāhaṃ magnam ambhasy atāḍayat itare tu visaṃmūḍhās tatra tatra prapedire 72 taṃ ca dṛṣṭvā kriyopetaṃ droṇo 'manyāta pāṇḍavam viśiṣṭaṃ sarvaśiṣyebhyaḥ prītimāṃś cābhavat tadā 73 sa pārtha bāṇair bahudhā khaṇḍaśaḥ parikalpitaḥ grāhaḥ pañcatvam āpede jaṅghāṃ tyaktvā mahātmanaḥ 74 athābravīn mahātmānaṃ bhāradvājo mahāratham gṛhāṇedaṃ mahābāho viśiṣṭam atidurdharam astraṃ brahmaśiro nāma saprayoga nivartanam 75 na ca te mānuṣeṣv etat prayoktavyaṃ kathaṃ cana jagad vinirdahed etad alpatejasi pātitam 76 asāmānyam idaṃ tāta lokeṣv astraṃ nigadyate tad dhārayethāḥ prayataḥ śṛṇu cedaṃ vaco mama 77 bādhetāmānuṣaḥ śatrur yadā tvāṃ vīra kaś cana tad vadhāya prayuñjīthās tadāstram idam āhave 78 tatheti tat pratiśrutya bībhatsuḥ sa kṛtāñjaliḥ jagrāha paramāstraṃ tadāha cainaṃ punar guruḥ bhavitā tvatsamo nānyaḥ pumāṁl loke dhanurdharaḥ |