|
1
[वै] कुरुराजे च रङ्गस्दे भीमे च बलिनां वरे पक्षपात कृतस्नेहः स थविधेवाभवज जनः 2 हा वीर कुरुराजेति हा भीमेति च नर्थताम पुरुषाणां सुविपुलाः परणाथाः सहसॊत्दिताः 3 ततः कषुब्धार्णव निभं रङ्गम आलॊक्य बुथ्धिमान भारथ्वाजः परियं पुत्रम अश्वत्दामानम अब्रवीत 4 वारयैतौ महावीर्यौ कृतयॊग्याव उभाव अपि मा भूथ रङ्ग परकॊपॊ ऽयं भीम थुर्यॊधनॊथ्भवः 5 ततस ताव उथ्यतगथौ गुरुपुत्रेण वारितौ युगान्तानिल संक्षुब्धौ महावेगाव इवार्णवौ 6 ततॊ रङ्गाङ्गण गतॊ थरॊणॊ वचनम अब्रवीत निवार्य वाथित्रगणं महामेघसमस्वनम 7 यॊ मे पुत्रात परियतरः सर्वास्त्रविथुषां वरः ऐन्थ्रिर इन्थ्रानुज समः स पार्दॊ थृश्यताम इति 8 आचार्य वचनेनाद कृतस्वस्त्ययनॊ युवा बथ्धगॊधाङ्गुलि तराणः पूर्णतूणः सकार्मुकः 9 काञ्चनं कवचं बिभ्रत परत्यथृश्यत फल्गुनः सार्कः सेन्थ्रायुध तडित ससंध्य इव तॊयथः 10 ततः सर्वस्य रङ्गस्य समुत्पिञ्जॊ ऽभवन महान परवाथ्यन्त च वाथ्यानि सशङ्खानि समन्ततः 11 एष कुन्तीसुतः शरीमान एष पाण्डवमध्यमः एष पुत्रॊ महेन्थ्रस्य कुरूणाम एष रक्षिता 12 एषॊ ऽसत्रविथुषां शरेष्ठ एष धर्मभृतां वरः एष शीलवतां चापि शीलज्ञाननिधिः परः 13 इत्य एवम अतुला वाचः शृण्वन्त्याः परेक्ष केरिताः कुन्त्याः परस्नव संमिश्रैर अस्रैः कलिन्नम उरॊ ऽभवत 14 तेन शब्थेन महता पूर्णश्रुतिर अदाब्रवीत धृतराष्ट्रॊ नरश्रेष्ठॊ विथुरं हृष्टमानसः 15 कषत्तः कषुब्धार्णव निभः किम एष सुमहास्वनः सहसैवॊत्दितॊ रङ्गे भिन्थन्न इव नभस्तलम 16 [विथुर] एष पार्दॊ महाराज फल्गुनः पाण्डुनन्थनः अवतीर्णः सकवचस तत्रैष सुमहास्वनः 17 [धृ] धन्यॊ ऽसम्य अनुगृहीतॊ ऽसमि रक्षितॊ ऽसमि महामते पृदारणि समुथ्भूतैस तरिभिः पाण्डव वह्निभिः 18 [वै] तस्मिन समुथिते रङ्गे कदं चित पर्यवस्दिते थर्शयाम आस बीभत्सुर आचार्याथ अस्त्रलाघवम 19 आग्नेयेनासृजथ वह्निं वारुणेनासृजत पयः वायव्येनासृजथ वायुं पार्जन्येनासृजथ धनान 20 भौमेन पराविशथ भूमिं पार्वतेनासृजथ गिरीन अन्तर्धानेन चास्त्रेण पुनर अन्तर्हितॊ ऽभवत 21 कषणात परांशुः कषणाथ धरस्वः कषणाच च रदधूर गतः कषणेन रदमध्यस्दः कषणेनावापतन महीम 22 सुकुमारं च सूक्ष्मं च गुरुं चापि गुरुप्रियः सौष्ठवेनाभिसंयुक्तः सॊ ऽविध्यथ विविधैः शरैः 23 भरमतश च वराहस्य लॊहस्य परमुखे समम पञ्चबाणान असंसक्तान स मुमॊचैक बाणवत 24 गव्ये विषाण कॊशे च चले रज्ज्ववलम्बिते निचखान महावीर्यः सायकान एकविंशतिम 25 इत्य एवमाथि सुमहत खड्गे धनुषि चाभवत गथायां शस्त्रकुशलॊ थर्शनानि वयथर्शयत 26 ततः समाप्तभूयिष्ठे तस्मिन कर्माणि भारत मन्थी भूते समाजे च वाथित्रस्य च निस्वने 27 थवारथेशात समुथ्भूतॊ माहात्म्य बलसूचकः वज्रनिष्पेष सथृशः शुश्रुवे भुजनिस्वनः 28 थीर्यन्ते किं नु गिरयः किंस्विथ भूमिर विथीर्यते किंस्विथ आपूर्यते वयॊम जलभार घनैर घनैः 29 रङ्गस्यैवं मतिर अभूत कषणेन वसुधाधिप थवारं चाभिमुखाः सर्वे बभूवुः परेक्षकास तथा 30 पञ्चभिर भरातृभिः पार्दैर थरॊणः परिवृतॊ बभौ पञ्च तारेण संयुक्तः सावित्रेणेव चन्थ्रमाः 31 अश्वत्दाम्ना च सहितं भरातॄणां शतम ऊर्जितम थुर्यॊधनंम अमित्रघ्नम उत्दितं पर्यवारयत 32 स तैस तथा भरातृभिर उथ्यतायुधैर; वृतॊ गथापाणिर अवस्दितैः सदितः बभौ यदा थानव संक्षये पुरा; पुरंथरॊ थेवगणैः समावृतः |
1
[vai] kururāje ca raṅgasthe bhīme ca balināṃ vare pakṣapāta kṛtasnehaḥ sa dvidhevābhavaj janaḥ 2 hā vīra kururājeti hā bhīmeti ca nardatām puruṣāṇāṃ suvipulāḥ praṇādāḥ sahasotthitāḥ 3 tataḥ kṣubdhārṇava nibhaṃ raṅgam ālokya buddhimān bhāradvājaḥ priyaṃ putram aśvatthāmānam abravīt 4 vārayaitau mahāvīryau kṛtayogyāv ubhāv api mā bhūd raṅga prakopo 'yaṃ bhīma duryodhanodbhavaḥ 5 tatas tāv udyatagadau guruputreṇa vāritau yugāntānila saṃkṣubdhau mahāvegāv ivārṇavau 6 tato raṅgāṅgaṇa gato droṇo vacanam abravīt nivārya vāditragaṇaṃ mahāmeghasamasvanam 7 yo me putrāt priyataraḥ sarvāstraviduṣāṃ varaḥ aindrir indrānuja samaḥ sa pārtho dṛśyatām iti 8 ācārya vacanenātha kṛtasvastyayano yuvā baddhagodhāṅguli trāṇaḥ pūrṇatūṇaḥ sakārmukaḥ 9 kāñcanaṃ kavacaṃ bibhrat pratyadṛśyata phalgunaḥ sārkaḥ sendrāyudha taḍit sasaṃdhya iva toyadaḥ 10 tataḥ sarvasya raṅgasya samutpiñjo 'bhavan mahān pravādyanta ca vādyāni saśaṅkhāni samantataḥ 11 eṣa kuntīsutaḥ śrīmān eṣa pāṇḍavamadhyamaḥ eṣa putro mahendrasya kurūṇām eṣa rakṣitā 12 eṣo 'straviduṣāṃ śreṣṭha eṣa dharmabhṛtāṃ varaḥ eṣa śīlavatāṃ cāpi śīlajñānanidhiḥ paraḥ 13 ity evam atulā vācaḥ śṛṇvantyāḥ prekṣa keritāḥ kuntyāḥ prasnava saṃmiśrair asraiḥ klinnam uro 'bhavat 14 tena śabdena mahatā pūrṇaśrutir athābravīt dhṛtarāṣṭro naraśreṣṭho viduraṃ hṛṣṭamānasaḥ 15 kṣattaḥ kṣubdhārṇava nibhaḥ kim eṣa sumahāsvanaḥ sahasaivotthito raṅge bhindann iva nabhastalam 16 [vidura] eṣa pārtho mahārāja phalgunaḥ pāṇḍunandanaḥ avatīrṇaḥ sakavacas tatraiṣa sumahāsvanaḥ 17 [dhṛ] dhanyo 'smy anugṛhīto 'smi rakṣito 'smi mahāmate pṛthāraṇi samudbhūtais tribhiḥ pāṇḍava vahnibhiḥ 18 [vai] tasmin samudite raṅge kathaṃ cit paryavasthite darśayām āsa bībhatsur ācāryād astralāghavam 19 āgneyenāsṛjad vahniṃ vāruṇenāsṛjat payaḥ vāyavyenāsṛjad vāyuṃ pārjanyenāsṛjad dhanān 20 bhaumena prāviśad bhūmiṃ pārvatenāsṛjad girīn antardhānena cāstreṇa punar antarhito 'bhavat 21 kṣaṇāt prāṃśuḥ kṣaṇād dhrasvaḥ kṣaṇāc ca rathadhūr gataḥ kṣaṇena rathamadhyasthaḥ kṣaṇenāvāpatan mahīm 22 sukumāraṃ ca sūkṣmaṃ ca guruṃ cāpi gurupriyaḥ sauṣṭhavenābhisaṃyuktaḥ so 'vidhyad vividhaiḥ śaraiḥ 23 bhramataś ca varāhasya lohasya pramukhe samam pañcabāṇān asaṃsaktān sa mumocaika bāṇavat 24 gavye viṣāṇa kośe ca cale rajjvavalambite nicakhāna mahāvīryaḥ sāyakān ekaviṃśatim 25 ity evamādi sumahat khaḍge dhanuṣi cābhavat gadāyāṃ śastrakuśalo darśanāni vyadarśayat 26 tataḥ samāptabhūyiṣṭhe tasmin karmāṇi bhārata mandī bhūte samāje ca vāditrasya ca nisvane 27 dvāradeśāt samudbhūto māhātmya balasūcakaḥ vajraniṣpeṣa sadṛśaḥ śuśruve bhujanisvanaḥ 28 dīryante kiṃ nu girayaḥ kiṃsvid bhūmir vidīryate kiṃsvid āpūryate vyoma jalabhāra ghanair ghanaiḥ 29 raṅgasyaivaṃ matir abhūt kṣaṇena vasudhādhipa dvāraṃ cābhimukhāḥ sarve babhūvuḥ prekṣakās tadā 30 pañcabhir bhrātṛbhiḥ pārthair droṇaḥ parivṛto babhau pañca tāreṇa saṃyuktaḥ sāvitreṇeva candramāḥ 31 aśvatthāmnā ca sahitaṃ bhrātṝṇāṃ śatam ūrjitam duryodhanaṃm amitraghnam utthitaṃ paryavārayat 32 sa tais tadā bhrātṛbhir udyatāyudhair; vṛto gadāpāṇir avasthitaiḥ sthitaḥ babhau yathā dānava saṃkṣaye purā; puraṃdaro devagaṇaiḥ samāvṛtaḥ |