|
1
[आर्ज] राज्ञा कल्माषपाथेन गुरौ बरह्मविथां वरे कारणं किं पुरस्कृत्य भार्या वै संनियॊजिता 2 जानता च परं धर्मं लॊक्यं तेन महात्मना अगम्यागमनं कस्माथ वसिष्ठेन महात्मना कृतं तेन पुरा सर्वं वक्तुम अर्हसि पृच्छतः 3 [ग] धनंजय निबॊधेथं यन मां तवं परिपृच्छसि वसिष्ठं परति थुर्धर्षं तदामित्र सहं नृपम 4 कदितं ते मया पूर्वं यदा शप्तः स पार्दिवः शक्तिना भरतश्रेष्ठ वासिष्ठेन महात्मना 5 स तु शापवशं पराप्तः करॊधपर्याकुलेक्षणः निर्जगाम पुराथ राजा सह थारः परंतपः 6 अरण्यं निर्जनं गत्वा सथारः परिचक्रमे नानामृगगणाकीर्णं नाना सत्त्वसमाकुलम 7 नानागुल्मलताच्छन्नं नानाथ्रुमसमावृतम अरण्यं घॊरसंनाथं शापग्रस्तः परिभ्रमन 8 स कथा चित कषुधाविष्टॊ मृगयन भक्षम आत्मनः थथर्श सुपरिक्लिष्टः कस्मिंश चिथ वननिर्झरे बराह्मणीं बराह्मणं चैव मैदुनायॊपसंगतौ 9 तौ समीक्ष्य तु वित्रस्ताव अकृतार्दौ परधावितौ तयॊश च थरवतॊर विप्रं जगृहे नृपतिर बलात 10 थृष्ट्वा गृहीतं भर्तारम अद बराह्मण्य अभाषत शृणु राजन वचॊ मह्यं यत तवां वक्ष्यामि सुव्रत 11 आथित्यवंशप्रभवस तवं हि लॊकपरिश्रुतः अप्रमत्तः सदितॊ धर्मे गुरुशुश्रूषणे रतः 12 शापं पराप्तॊ ऽसि थुर्धर्षे न पापं कर्तुम अर्हसि ऋतुकाले तु संप्राप्ते भर्त्रास्म्य अथ्य समागता 13 अकृतार्दा हय अहं भर्त्रा परसवार्दश च मे महान परसीथ नृपतिश्रेष्ठ भर्ता मे ऽयं विसृज्यताम 14 एवं विक्रॊशमानायास तस्याः स सुनृशंसकृत भर्तारं भक्षयाम आस वयाघॊर मृगम इवेप्सितम 15 तस्याः करॊधाभिभूताया यथ अश्रुन्यपतथ भुवि सॊ ऽगनिः समभवथ थीप्तस तं च थेशं वयथीपयत 16 ततः सा शॊकसंतप्ता भर्तृव्यसनथुःखिता कल्माषपाथं राजर्षिम अशपथ बराह्मणी रुषा 17 यस्मान ममाकृतार्दायास तवया कषुथ्रनृशंसवत परेक्षन्त्या भक्षितॊ मे ऽथय परभुर भर्ता महायशाः 18 तस्मात तवम अपि थुर्बुथ्धे मच छापपरिविक्षतः पत्नीम ऋताव अनुप्राप्य सथ्यस तयक्ष्यसि जीवितम 19 यस्य चर्षेर वसिष्ठस्य तवया पुत्रा विनाशिताः तेन संगम्य ते भार्या तनयं जनयिष्यति स ते वंशकरः पुत्रॊ भविष्यति नृपाधम 20 एवं शप्त्वा तु राजानं सा तम आङ्गिरसी शुभा तस्यैव संनिधौ थीप्तं परविवेश हुताशनम 21 वसिष्ठश च महाभागः सर्वम एतथ अपश्यत जञानयॊगेन महता तपसा च परंतप 22 मुक्तशापश च राजर्षिः कालेन महता ततः ऋतुकाले ऽभिपतितॊ मथयन्त्या निवारितः 23 न हि सस्मार नृपतिस तं शापं शापमॊहितः थेव्याः सॊ ऽद वचः शरुत्वा स तस्या नृपसत्तमः तं च शापम अनुस्मृत्य पर्यतप्यथ भृशं तथा 24 एतस्मात कारणाथ राजा वसिष्ठं संन्ययॊजयत सवथारे भरतश्रेष्ठ शापथॊषसमन्वितः |
1
[ārj] rājñā kalmāṣapādena gurau brahmavidāṃ vare kāraṇaṃ kiṃ puraskṛtya bhāryā vai saṃniyojitā 2 jānatā ca paraṃ dharmaṃ lokyaṃ tena mahātmanā agamyāgamanaṃ kasmād vasiṣṭhena mahātmanā kṛtaṃ tena purā sarvaṃ vaktum arhasi pṛcchataḥ 3 [g] dhanaṃjaya nibodhedaṃ yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi vasiṣṭhaṃ prati durdharṣaṃ tathāmitra sahaṃ nṛpam 4 kathitaṃ te mayā pūrvaṃ yathā śaptaḥ sa pārthivaḥ śaktinā bharataśreṣṭha vāsiṣṭhena mahātmanā 5 sa tu śāpavaśaṃ prāptaḥ krodhaparyākulekṣaṇaḥ nirjagāma purād rājā saha dāraḥ paraṃtapaḥ 6 araṇyaṃ nirjanaṃ gatvā sadāraḥ paricakrame nānāmṛgagaṇākīrṇaṃ nānā sattvasamākulam 7 nānāgulmalatācchannaṃ nānādrumasamāvṛtam araṇyaṃ ghorasaṃnādaṃ śāpagrastaḥ paribhraman 8 sa kadā cit kṣudhāviṣṭo mṛgayan bhakṣam ātmanaḥ dadarśa suparikliṣṭaḥ kasmiṃś cid vananirjhare brāhmaṇīṃ brāhmaṇaṃ caiva maithunāyopasaṃgatau 9 tau samīkṣya tu vitrastāv akṛtārthau pradhāvitau tayoś ca dravator vipraṃ jagṛhe nṛpatir balāt 10 dṛṣṭvā gṛhītaṃ bhartāram atha brāhmaṇy abhāṣata śṛṇu rājan vaco mahyaṃ yat tvāṃ vakṣyāmi suvrata 11 ādityavaṃśaprabhavas tvaṃ hi lokapariśrutaḥ apramattaḥ sthito dharme guruśuśrūṣaṇe rataḥ 12 śāpaṃ prāpto 'si durdharṣe na pāpaṃ kartum arhasi ṛtukāle tu saṃprāpte bhartrāsmy adya samāgatā 13 akṛtārthā hy ahaṃ bhartrā prasavārthaś ca me mahān prasīda nṛpatiśreṣṭha bhartā me 'yaṃ visṛjyatām 14 evaṃ vikrośamānāyās tasyāḥ sa sunṛśaṃsakṛt bhartāraṃ bhakṣayām āsa vyāghor mṛgam ivepsitam 15 tasyāḥ krodhābhibhūtāyā yad aśrunyapatad bhuvi so 'gniḥ samabhavad dīptas taṃ ca deśaṃ vyadīpayat 16 tataḥ sā śokasaṃtaptā bhartṛvyasanaduḥkhitā kalmāṣapādaṃ rājarṣim aśapad brāhmaṇī ruṣā 17 yasmān mamākṛtārthāyās tvayā kṣudranṛśaṃsavat prekṣantyā bhakṣito me 'dya prabhur bhartā mahāyaśāḥ 18 tasmāt tvam api durbuddhe mac chāpaparivikṣataḥ patnīm ṛtāv anuprāpya sadyas tyakṣyasi jīvitam 19 yasya carṣer vasiṣṭhasya tvayā putrā vināśitāḥ tena saṃgamya te bhāryā tanayaṃ janayiṣyati sa te vaṃśakaraḥ putro bhaviṣyati nṛpādhama 20 evaṃ śaptvā tu rājānaṃ sā tam āṅgirasī śubhā tasyaiva saṃnidhau dīptaṃ praviveśa hutāśanam 21 vasiṣṭhaś ca mahābhāgaḥ sarvam etad apaśyata jñānayogena mahatā tapasā ca paraṃtapa 22 muktaśāpaś ca rājarṣiḥ kālena mahatā tataḥ ṛtukāle 'bhipatito madayantyā nivāritaḥ 23 na hi sasmāra nṛpatis taṃ śāpaṃ śāpamohitaḥ devyāḥ so 'tha vacaḥ śrutvā sa tasyā nṛpasattamaḥ taṃ ca śāpam anusmṛtya paryatapyad bhṛśaṃ tadā 24 etasmāt kāraṇād rājā vasiṣṭhaṃ saṃnyayojayat svadāre bharataśreṣṭha śāpadoṣasamanvitaḥ |