|
1
[वै] ततॊ राज्ञां चरैर आप्तैश चारः समुपनीयत पाण्डवैर उपसंपन्ना थरौपथी पतिभिः शुभा 2 येन तथ धनुर आयम्य लक्ष्यं विथ्धं महात्मना सॊ ऽरजुनॊ जयतां शरेष्ठॊ महाबाणधनुर्धरः 3 यः शल्यं मथ्रराजानम उत्क्षिप्याभ्रामयथ बली तरासयंश चापि संक्रुथ्धॊ वृक्षेण पुरुषान रणे 4 न चापि संभ्रमः कश चिथ आसीत तत्र महात्मनः स भीमॊ भीम संस्पर्शः शत्रुसेनाङ्गपातनः 5 बरह्मरूपधराञ शरुत्वा पाण्डुराज सुतांस तथा कौन्तेयान मनुजेन्थ्राणां विस्मयः समजायत 6 सपुत्रा हि पुरा कुन्ती थग्धा जतु गृहे शरुता पुनर्जातान इति समैतान मन्यन्ते सर्वपार्दिवाः 7 धिक कुर्वन्तस तथा भीष्मं धृतराष्ट्रं च कौरवम कर्मणा सुनृशंसेन पुरॊचन कृतेन वै 8 वृत्ते सवयंवरे चैव राजानः सर्व एव ते यदागतं विप्रजग्मुर विथित्वा पाण्डवान वृतान 9 अद थुर्यॊधनॊ राजा विमना भरातृभिः सह अश्वत्दाम्ना मातुलेन कर्णेन च कृपेण च 10 विनिवृत्तॊ वृतं थृष्ट्वा थरौपथ्या शवेतवाहनम तं तु थुःशासनॊ वरीडन मन्थं मन्थम इवाब्रवीत 11 यथ्य असौ बराह्मणॊ न सयाथ विन्थेत थरौपथीं न सः न हि तं तत्त्वतॊ राजन वेथ कश चिथ धनंजयम 12 थैवं तु परमं मन्ये पौरुषं तु निरर्दकम धिग अस्मत पौरुषं तात यथ धरन्तीह पाण्डवाः 13 एवं संभाषमाणास ते निन्थन्तश च पुरॊचनम विविशुर हास्तिनपुरं थीना विगतचेतसः 14 तरस्ता विगतसंकल्पा थृष्ट्वा पार्दान महौजसः मुक्तान हव्यवहाच चैनान संयुक्तान थरुपथेन च 15 धृष्टथ्युम्नं च संचिन्त्य तदैव च शिखण्डिनम थरुपथस्यात्मजांश चान्यान सर्वयुथ्धविशारथान 16 विथुरस तव अद ताञ शरुत्वा थरौपथ्या पाण्डवान वृतान वरीडितान धार्तराष्ट्रांश च भग्नथर्पान उपागतान 17 ततः परीतमनाः कषत्ता धृतराष्ट्रं विशां पते उवाच थिष्ट्या कुरवॊ वर्धन्त इति विस्मितः 18 वैचित्र वीर्यस तु नृपॊ निशम्य विथुरस्य तत अब्रवीत परमप्रीतॊ थिष्ट्या थिष्ट्येति भारत 19 मन्यते हि वृतं पुत्रं जयेष्ठं थरुपथ कन्यया थुर्यॊधनम अविज्ञानात परज्ञा चक्षुर नरेश्वरः 20 अद तव आज्ञापयाम आस थरौपथ्या भूषणं बहु आनीयतां वै कृष्णेति पुत्रं थुर्यॊधनं तथा 21 अदास्य पश्चाथ विथुर आचख्यौ पाण्डवान वृतान सर्वान कुशलिनॊ वीरान पूजितान थरुपथेन च तेषां संबन्धिनश चान्यान बहून बलसमन्वितान 22 [धृ] यदैव पाण्डॊः पुत्रास ते तदैवाभ्यधिका मम सेयम अभ्यधिका परीतिर वृथ्धिर विथुर मे मता यत ते कुशलिनॊ वीरा मित्रवन्तश च पाण्डवाः 23 कॊ हि थरुपथम आसाथ्य मित्रं कषत्तः सबान्धवम न बुभूषेथ भवेनार्दी गतश्रीर अपि पार्दिवः 24 [वै] तं तदा भाषमाणं तु विथुरः परत्यभाषत नित्यं भवतु ते बुथ्धिर एषा राजञ शतं समाः 25 ततॊ थुर्यॊधनश चैव राधेयश च विशां पते धृतराष्ट्रम उपागम्य वचॊ ऽबरूताम इथं तथा 26 संनिधौ विथुरस्य तवां वक्तुं नृप न शक्नुवः विविक्तम इति वक्ष्यावः किं तवेथं चिकीर्षितम 27 सपत्नवृथ्धिं यत तात मन्यसे वृथ्धिम आत्मनः अभिष्टौषि च यत कषत्तुः समीपे थविपथां वर 28 अन्यस्मिन नृप कर्तव्ये तवम अन्यत कुरुषे ऽनघ तेषां बलविघातॊ हि कर्तव्यस तात नित्यशः 29 ते वयं पराप्तकालस्य चिकीर्षां मन्त्रयामहे यदा नॊ न गरसेयुस ते सपुत्रबलबान्धवान |
1
[vai] tato rājñāṃ carair āptaiś cāraḥ samupanīyata pāṇḍavair upasaṃpannā draupadī patibhiḥ śubhā 2 yena tad dhanur āyamya lakṣyaṃ viddhaṃ mahātmanā so 'rjuno jayatāṃ śreṣṭho mahābāṇadhanurdharaḥ 3 yaḥ śalyaṃ madrarājānam utkṣipyābhrāmayad balī trāsayaṃś cāpi saṃkruddho vṛkṣeṇa puruṣān raṇe 4 na cāpi saṃbhramaḥ kaś cid āsīt tatra mahātmanaḥ sa bhīmo bhīma saṃsparśaḥ śatrusenāṅgapātanaḥ 5 brahmarūpadharāñ śrutvā pāṇḍurāja sutāṃs tadā kaunteyān manujendrāṇāṃ vismayaḥ samajāyata 6 saputrā hi purā kuntī dagdhā jatu gṛhe śrutā punarjātān iti smaitān manyante sarvapārthivāḥ 7 dhik kurvantas tadā bhīṣmaṃ dhṛtarāṣṭraṃ ca kauravam karmaṇā sunṛśaṃsena purocana kṛtena vai 8 vṛtte svayaṃvare caiva rājānaḥ sarva eva te yathāgataṃ viprajagmur viditvā pāṇḍavān vṛtān 9 atha duryodhano rājā vimanā bhrātṛbhiḥ saha aśvatthāmnā mātulena karṇena ca kṛpeṇa ca 10 vinivṛtto vṛtaṃ dṛṣṭvā draupadyā śvetavāhanam taṃ tu duḥśāsano vrīḍan mandaṃ mandam ivābravīt 11 yady asau brāhmaṇo na syād vindeta draupadīṃ na saḥ na hi taṃ tattvato rājan veda kaś cid dhanaṃjayam 12 daivaṃ tu paramaṃ manye pauruṣaṃ tu nirarthakam dhig asmat pauruṣaṃ tāta yad dharantīha pāṇḍavāḥ 13 evaṃ saṃbhāṣamāṇās te nindantaś ca purocanam viviśur hāstinapuraṃ dīnā vigatacetasaḥ 14 trastā vigatasaṃkalpā dṛṣṭvā pārthān mahaujasaḥ muktān havyavahāc cainān saṃyuktān drupadena ca 15 dhṛṣṭadyumnaṃ ca saṃcintya tathaiva ca śikhaṇḍinam drupadasyātmajāṃś cānyān sarvayuddhaviśāradān 16 viduras tv atha tāñ śrutvā draupadyā pāṇḍavān vṛtān vrīḍitān dhārtarāṣṭrāṃś ca bhagnadarpān upāgatān 17 tataḥ prītamanāḥ kṣattā dhṛtarāṣṭraṃ viśāṃ pate uvāca diṣṭyā kuravo vardhanta iti vismitaḥ 18 vaicitra vīryas tu nṛpo niśamya vidurasya tat abravīt paramaprīto diṣṭyā diṣṭyeti bhārata 19 manyate hi vṛtaṃ putraṃ jyeṣṭhaṃ drupada kanyayā duryodhanam avijñānāt prajñā cakṣur nareśvaraḥ 20 atha tv ājñāpayām āsa draupadyā bhūṣaṇaṃ bahu ānīyatāṃ vai kṛṣṇeti putraṃ duryodhanaṃ tadā 21 athāsya paścād vidura ācakhyau pāṇḍavān vṛtān sarvān kuśalino vīrān pūjitān drupadena ca teṣāṃ saṃbandhinaś cānyān bahūn balasamanvitān 22 [dhṛ] yathaiva pāṇḍoḥ putrās te tathaivābhyadhikā mama seyam abhyadhikā prītir vṛddhir vidura me matā yat te kuśalino vīrā mitravantaś ca pāṇḍavāḥ 23 ko hi drupadam āsādya mitraṃ kṣattaḥ sabāndhavam na bubhūṣed bhavenārthī gataśrīr api pārthivaḥ 24 [vai] taṃ tathā bhāṣamāṇaṃ tu viduraḥ pratyabhāṣata nityaṃ bhavatu te buddhir eṣā rājañ śataṃ samāḥ 25 tato duryodhanaś caiva rādheyaś ca viśāṃ pate dhṛtarāṣṭram upāgamya vaco 'brūtām idaṃ tadā 26 saṃnidhau vidurasya tvāṃ vaktuṃ nṛpa na śaknuvaḥ viviktam iti vakṣyāvaḥ kiṃ tavedaṃ cikīrṣitam 27 sapatnavṛddhiṃ yat tāta manyase vṛddhim ātmanaḥ abhiṣṭauṣi ca yat kṣattuḥ samīpe dvipadāṃ vara 28 anyasmin nṛpa kartavye tvam anyat kuruṣe 'nagha teṣāṃ balavighāto hi kartavyas tāta nityaśaḥ 29 te vayaṃ prāptakālasya cikīrṣāṃ mantrayāmahe yathā no na graseyus te saputrabalabāndhavān |