|
1
[व] ततस तं निश्चितात्मानं युथ्धाय यथुनन्थनः उवाच वाग्मी राजानं जरासंधम अधॊक्षजः 2 तरयाणां केन ते राजन यॊथ्धुं वितरते मनः अस्मथ अन्यतमेनेह सज्जीभवतु कॊ युधि 3 एवम उक्तः स कृष्णेन युथ्धं वव्रे महाथ्युतिः जरासंधस ततॊ राजन भीमसेनेन मागधः 4 धारयन्न अगथान मुख्यान निर्वृतीर वेथनानि च उपतस्दे जरासंधं युयुत्सुं वै पुरॊहितः 5 कृतस्वस्त्ययनॊ विथ्वान बराह्मणेन यशस्विना समनह्यज जरासंधः कषत्रधर्मम अनुव्रतः 6 अवमुच्य किरीटं स केशान समनुमृज्य च उथतिष्ठज जरासंधॊ वेलातिग इवार्णवः 7 उवाच मतिमान राजा भीमं भीमपराक्रमम भीम यॊत्स्ये तवया सार्धं शरेयसा निर्जितं वरम 8 एवम उक्त्वा जरासंधॊ भीमसेनम अरिंथमः परत्युथ्ययौ महातेजाः शक्रं बलिर इवासुरः 9 ततः संमन्त्र्य कृष्णेन कृतस्वस्त्ययनॊ बली भीमसेनॊ जरासंधम आससाथ युयुत्सया 10 ततस तौ नरशार्थूलौ बाहुशस्त्रौ समीयतुः वीरौ परमसंहृष्टाव अन्यॊन्यजय काङ्क्षिणौ 11 तयॊर अद भुजाघातान निग्रहप्रग्रहात तदा आसीत सुभीम संह्राथॊ वज्रपर्वतयॊर इव 12 उभौ परमसंहृष्टौ बलेनातिबलाव उभौ अन्यॊन्यस्यान्तरं परेप्सू परस्परजयैषिणौ 13 तथ भीमम उत्सार्य जनं युथ्धम आसीथ उपह्वरे बलिनॊः संयुगे राजन वृत्रवासवयॊर इव 14 परकर्षणाकर्षणाभ्याम अभ्याकर्ष विकर्षणैः आकर्षेतां तदान्यॊन्यं जानुभिश चाभिजघ्नतुः 15 ततः शब्थेन महता भर्त्सयन्तौ परस्परम पाषाण संघातनिभैः परहारैर अभिजघ्नतुः 16 वयूढॊरस्कौ थीर्घभुजौ नियुथ्ध कुशलाव उभौ बाहुभिः समसज्जेताम आयसैः परिघैर इव 17 कार्त्तिकस्य तु मासस्य परवृत्तं परदमे ऽहनि अनारतं थिवारात्रम अविश्रान्तम अवर्तत 18 तथ्वृत्तं तु तरयॊथश्यां समवेतं महात्मनॊः चतुर्थश्यां निशायां तु निवृत्तॊ मागधः कलमात 19 तं राजानं तदा कलान्तं थृष्ट्वा राजञ जनार्थनः उवाच भीमकर्माणं भीमं संबॊधयन्न इव 20 कलान्तः शत्रुर न कौन्तेय लभ्यः पीडयितुं रणे पीड्यमानॊ हि कार्त्स्न्येन जह्याज जीवितम आत्मनः 21 तस्मात ते नैव कौन्तेय पीडनीयॊ नराधिपः समम एतेन युध्यस्व बाहुभ्यां भरतर्षभ 22 एवम उक्तः स कृष्णेन पाण्डवः परवीरहा जरासंधस्य तथ रन्ध्रं जञात्वा चक्रे मतिं वधे 23 ततस तम अजितं जेतुं जरासंधं वृकॊथरः संरभ्य बलिनां मुख्यॊ जग्राह कुरुनन्थनः |
1
[v] tatas taṃ niścitātmānaṃ yuddhāya yadunandanaḥ uvāca vāgmī rājānaṃ jarāsaṃdham adhokṣajaḥ 2 trayāṇāṃ kena te rājan yoddhuṃ vitarate manaḥ asmad anyatameneha sajjībhavatu ko yudhi 3 evam uktaḥ sa kṛṣṇena yuddhaṃ vavre mahādyutiḥ jarāsaṃdhas tato rājan bhīmasenena māgadhaḥ 4 dhārayann agadān mukhyān nirvṛtīr vedanāni ca upatasthe jarāsaṃdhaṃ yuyutsuṃ vai purohitaḥ 5 kṛtasvastyayano vidvān brāhmaṇena yaśasvinā samanahyaj jarāsaṃdhaḥ kṣatradharmam anuvrataḥ 6 avamucya kirīṭaṃ sa keśān samanumṛjya ca udatiṣṭhaj jarāsaṃdho velātiga ivārṇavaḥ 7 uvāca matimān rājā bhīmaṃ bhīmaparākramam bhīma yotsye tvayā sārdhaṃ śreyasā nirjitaṃ varam 8 evam uktvā jarāsaṃdho bhīmasenam ariṃdamaḥ pratyudyayau mahātejāḥ śakraṃ balir ivāsuraḥ 9 tataḥ saṃmantrya kṛṣṇena kṛtasvastyayano balī bhīmaseno jarāsaṃdham āsasāda yuyutsayā 10 tatas tau naraśārdūlau bāhuśastrau samīyatuḥ vīrau paramasaṃhṛṣṭāv anyonyajaya kāṅkṣiṇau 11 tayor atha bhujāghātān nigrahapragrahāt tathā āsīt subhīma saṃhrādo vajraparvatayor iva 12 ubhau paramasaṃhṛṣṭau balenātibalāv ubhau anyonyasyāntaraṃ prepsū parasparajayaiṣiṇau 13 tad bhīmam utsārya janaṃ yuddham āsīd upahvare balinoḥ saṃyuge rājan vṛtravāsavayor iva 14 prakarṣaṇākarṣaṇābhyām abhyākarṣa vikarṣaṇaiḥ ākarṣetāṃ tathānyonyaṃ jānubhiś cābhijaghnatuḥ 15 tataḥ śabdena mahatā bhartsayantau parasparam pāṣāṇa saṃghātanibhaiḥ prahārair abhijaghnatuḥ 16 vyūḍhoraskau dīrghabhujau niyuddha kuśalāv ubhau bāhubhiḥ samasajjetām āyasaiḥ parighair iva 17 kārttikasya tu māsasya pravṛttaṃ prathame 'hani anārataṃ divārātram aviśrāntam avartata 18 tadvṛttaṃ tu trayodaśyāṃ samavetaṃ mahātmanoḥ caturdaśyāṃ niśāyāṃ tu nivṛtto māgadhaḥ klamāt 19 taṃ rājānaṃ tathā klāntaṃ dṛṣṭvā rājañ janārdanaḥ uvāca bhīmakarmāṇaṃ bhīmaṃ saṃbodhayann iva 20 klāntaḥ śatrur na kaunteya labhyaḥ pīḍayituṃ raṇe pīḍyamāno hi kārtsnyena jahyāj jīvitam ātmanaḥ 21 tasmāt te naiva kaunteya pīḍanīyo narādhipaḥ samam etena yudhyasva bāhubhyāṃ bharatarṣabha 22 evam uktaḥ sa kṛṣṇena pāṇḍavaḥ paravīrahā jarāsaṃdhasya tad randhraṃ jñātvā cakre matiṃ vadhe 23 tatas tam ajitaṃ jetuṃ jarāsaṃdhaṃ vṛkodaraḥ saṃrabhya balināṃ mukhyo jagrāha kurunandanaḥ |