|
1
[व] गते तु विथुरे राजन्न आश्रमं पाण्डवान परति धृतराष्ट्रॊ महाप्राज्ञः पर्यतप्यत भारत 2 स सभा थवारम आगम्य विथुर समर मॊहितः समक्षं पार्दिवेन्थ्राणां पपाताविष्ट चेतनः 3 स तु लब्ध्वा पुनः संज्ञां समुत्दाय महीतलात समीपॊपस्दितं राजा संजयं वाक्यम अब्रवीत 4 भराता मम सुहृच चैव साक्षाथ धर्म इवापरः तस्य समृत्वाथ्य सुभृशं हृथयं थीर्यतीव मे 5 तम आनयस्व धर्मज्ञं मम भरातरम आशु वै इति बरुवन स नृपतिः करुणं पर्यथेवयत 6 पश्चात तापाभिसंतप्तॊ विथुर समार कर्शितः भरातृस्नेहाथ इथं राजन संजयं वाक्यम अब्रवीत 7 गच्छ संजय जानीहि भरातरं विथुरं मम यथि जीवति रॊषेण मया पापेन निर्धुतः 8 न हि तेन मम भरात्रा सुसूक्ष्मम अपि किं चन वयलीकं कृतपूर्वं मे पराज्ञेनामित बुथ्धिना 9 स वयलीकं कदं पराप्तॊ मत्तः परमबुथ्धिमान न जन्याज जीवितं पराज्ञस तं गच्छानय संजय 10 तस्य तथ वचनं शरुत्वा राज्ञस तम अनुमान्य च संजयॊ बाढम इत्य उक्त्वा पराथ्रवत काम्यकं वनम 11 सॊ ऽचिरेण समासाथ्य तथ वनं यत्र पाण्डवाः रौरवाजिनसंवीतं थथर्शाद युधिष्ठिरम 12 विथुरेण सहासीनं बराह्मणैश च सहस्रशः भरातृभिश चाभिसंगुप्तं थेवैर इव शतक्रतुम 13 युधिष्ठिरम अदाभ्येत्य पूजयाम आस संजयः भीमार्जुनयमांश चापि तथ अर्हं परत्यपथ्यत 14 राज्ञा पृष्टः स कुशलं सुखासीनश च संजयः शशंसागमने हेतुम इथं चैवाब्रवीथ वचः 15 राजा समरति ते कषत्तर धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः तं पश्य गत्वा तवं कषिप्रं संजीवय च पार्दिवम 16 सॊ ऽनुमान्य नरश्रेष्ठान पाण्डवान कुरुनन्थनान नियॊगाथ राजसिंहस्य गन्तुम अर्हसि मानथ 17 एवम उक्तस तु विथुरॊ धीमान सवजनवत्सलः युधिष्ठिरस्यानुमते पुनर आयाथ गजाह्वयम 18 तम अब्रवीन महाप्राज्ञं धृतराष्ट्रः परतापवान थिष्ट्या पराप्तॊ ऽसि धर्मज्ञ थिष्ट्या समरसि मे ऽनघ 19 अथ्य रात्रौ थिवा चाहं तवत्कृते भरतर्षभ परजागरे पपश्यामि विचित्रं थेहम आत्मनः 20 सॊ ऽङकम आथाय विथुरं मूर्ध्न्य उपाघ्राय चैव ह कषम्यताम इति चॊवाच यथ उक्तॊ ऽसि मया रुषा 21 [वि] कषान्तम एव मया राजन गुरुर नः परमॊ भवान तदा हय अस्म्य आगतः कषिप्रं तवथ्थर्शनपरायणः 22 भवन्ति हि नरव्याघ्र पुरुषा धर्मचेतसः थीनाभिपातिनॊ राजन नात्र कार्या विचारणा 23 पाण्डॊः सुता याथृशा मे ताथृशा मे सुतास तव थीना इति हि मे बुथ्धिर अभिपन्नाथ्य तान रपति 24 [व] अन्यॊन्यम अनुनीयैवं भरातरौ तौ महाथ्युती विथुरॊ धृतराष्ट्रश च लेभाते परमां मुथम |
1
[v] gate tu vidure rājann āśramaṃ pāṇḍavān prati dhṛtarāṣṭro mahāprājñaḥ paryatapyata bhārata 2 sa sabhā dvāram āgamya vidura smara mohitaḥ samakṣaṃ pārthivendrāṇāṃ papātāviṣṭa cetanaḥ 3 sa tu labdhvā punaḥ saṃjñāṃ samutthāya mahītalāt samīpopasthitaṃ rājā saṃjayaṃ vākyam abravīt 4 bhrātā mama suhṛc caiva sākṣād dharma ivāparaḥ tasya smṛtvādya subhṛśaṃ hṛdayaṃ dīryatīva me 5 tam ānayasva dharmajñaṃ mama bhrātaram āśu vai iti bruvan sa nṛpatiḥ karuṇaṃ paryadevayat 6 paścāt tāpābhisaṃtapto vidura smāra karśitaḥ bhrātṛsnehād idaṃ rājan saṃjayaṃ vākyam abravīt 7 gaccha saṃjaya jānīhi bhrātaraṃ viduraṃ mama yadi jīvati roṣeṇa mayā pāpena nirdhutaḥ 8 na hi tena mama bhrātrā susūkṣmam api kiṃ cana vyalīkaṃ kṛtapūrvaṃ me prājñenāmita buddhinā 9 sa vyalīkaṃ kathaṃ prāpto mattaḥ paramabuddhimān na janyāj jīvitaṃ prājñas taṃ gacchānaya saṃjaya 10 tasya tad vacanaṃ śrutvā rājñas tam anumānya ca saṃjayo bāḍham ity uktvā prādravat kāmyakaṃ vanam 11 so 'cireṇa samāsādya tad vanaṃ yatra pāṇḍavāḥ rauravājinasaṃvītaṃ dadarśātha yudhiṣṭhiram 12 vidureṇa sahāsīnaṃ brāhmaṇaiś ca sahasraśaḥ bhrātṛbhiś cābhisaṃguptaṃ devair iva śatakratum 13 yudhiṣṭhiram athābhyetya pūjayām āsa saṃjayaḥ bhīmārjunayamāṃś cāpi tad arhaṃ pratyapadyata 14 rājñā pṛṣṭaḥ sa kuśalaṃ sukhāsīnaś ca saṃjayaḥ śaśaṃsāgamane hetum idaṃ caivābravīd vacaḥ 15 rājā smarati te kṣattar dhṛtarāṣṭro 'mbikā sutaḥ taṃ paśya gatvā tvaṃ kṣipraṃ saṃjīvaya ca pārthivam 16 so 'numānya naraśreṣṭhān pāṇḍavān kurunandanān niyogād rājasiṃhasya gantum arhasi mānada 17 evam uktas tu viduro dhīmān svajanavatsalaḥ yudhiṣṭhirasyānumate punar āyād gajāhvayam 18 tam abravīn mahāprājñaṃ dhṛtarāṣṭraḥ pratāpavān diṣṭyā prāpto 'si dharmajña diṣṭyā smarasi me 'nagha 19 adya rātrau divā cāhaṃ tvatkṛte bharatarṣabha prajāgare papaśyāmi vicitraṃ deham ātmanaḥ 20 so 'ṅkam ādāya viduraṃ mūrdhny upāghrāya caiva ha kṣamyatām iti covāca yad ukto 'si mayā ruṣā 21 [vi] kṣāntam eva mayā rājan gurur naḥ paramo bhavān tathā hy asmy āgataḥ kṣipraṃ tvaddarśanaparāyaṇaḥ 22 bhavanti hi naravyāghra puruṣā dharmacetasaḥ dīnābhipātino rājan nātra kāryā vicāraṇā 23 pāṇḍoḥ sutā yādṛśā me tādṛśā me sutās tava dīnā iti hi me buddhir abhipannādya tān rpati 24 [v] anyonyam anunīyaivaṃ bhrātarau tau mahādyutī viduro dhṛtarāṣṭraś ca lebhāte paramāṃ mudam |