Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 3 Index  Previous  Next 

Book 3 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 3
Chapter 221

  1 [मार्क]
      यथाभिषिक्तॊ भगवान सेनापत्येन पावकिः
      तथा संप्रस्दितः शरीमान हृष्टॊ भथ्र वटं हरः
      रदेनाथित्यवर्णेन पार्वत्या सहितः परभुः
  2 सहस्रं तस्य सिंहानां तस्मिन युक्तं रदॊत्तमे
      उत्पपात थिवं शुभ्रं कालेनाभिप्रचॊथितः
  3 ते पिबन्त इवाकाशं तरासयन्तश चराचरान
      सिंहा नभस्य अगच्छन्त नथन्तश चारु केसराः
  4 तस्मिन रदे पशुपतिः सदितॊ भात्य उमया सह
      विथ्युता सहितः सूर्यः सेन्थ्रचापे घने यदा
  5 अग्रतस तस्य भगवान धनेशॊ गुह्यकैः सह
      आस्दाय रुचिरं याति पुष्पकं नरवाहनः
  6 ऐरावतं समास्दाय शक्रश चापि सुरैः सह
      पृष्ठतॊ ऽनुययौ यान्तं वरथं वृषभध्वजम
  7 जम्भकैर यक्षरक्षॊभिः सरग्विभिः समलंकृतः
      यात्य अमॊघॊ महायक्षॊ थक्षिणं पक्षम आस्दितः
  8 तस्य थक्षिणतॊ थेवा मरुतश चित्रयॊधिनः
      गच्छन्ति वसुभिः सार्धं रुथ्रैश च सह संगताः
  9 यमश च मृत्युना सार्धं सर्वतः परिवारितः
      घॊरैर वयाधिशतैर याति घॊररूपवपुस तदा
  10 यमस्य पृष्ठतश चैव घॊरस तरिशिखरः शितः
     विजयॊ नाम रुथ्रस्य याति शूलः सवलंकृतः
 11 तम उग्रपाशॊ वरुणॊ भगवान सलिलेश्वरः
     परिवार्य शनैर याति याथॊभिर विविधैर वृतः
 12 पृष्ठतॊ विजयस्यापि याति रुथ्रस्य पट्टिशः
     गथामुसलशक्त्याथ्यैर वृतः परहरणॊत्तमैः
 13 पट्टिशं तव अन्वगाथ राजंश छत्रं रौथ्रं महाप्रभम
     कमण्डलुश चाप्य अनु तं महर्षिगणसंवृतः
 14 तस्य थक्षिणतॊ भाति थण्डॊ गच्छञ शरिया वृतः
     भृग्वङ्गिरॊभिः सहितॊ थेवैश चाप्य अभिपूजितः
 15 एषां तु पृष्ठतॊ रुथ्रॊ विमले सयन्थने सदितः
     याति संहर्षयन सर्वांस तेजसा तरिथिवौकसः
 16 ऋषयश चैव थेवाश च गन्धर्वा भुजगास तदा
     नथ्यॊ नथा थरुमाश चैव तदैवाप्सरसां गणाः
 17 नक्षत्राणि गरहाश चैव थेवानां शिशवश च ये
     सत्रियश च विविधाकारा यान्ति रुथ्रस्य पृष्ठतः
     सृजन्त्यः पुष्पवर्षाणि चारुरूपा वराङ्गनाः
 18 पर्जन्यश चाप्य अनुययौ नमस्कृत्य पिनाकिनम
     छत्रं तु पाण्डुरं सॊमस तस्य मूर्धन्य अधारयत
     चामरे चापि वायुश च गृहीत्वाग्निश च विष्ठितौ
 19 शक्रश च पृष्ठतस तस्य याति राजञ शरिया वृतः
     सह राजर्षिभिः सर्वैः सतुवानॊ वृषकेतनम
 20 गौरी विथ्याद गान्धारि केशिनी मित्र साह्वया
     सावित्र्या सह सर्वास ताः पार्वत्या यान्ति पृष्ठतः
 21 तत्र विथ्या गणाः सर्वे ये के चित कविभिः कृताः
     यस्य कुर्वन्ति वचनं सेन्थ्रा थेवाश चमूमुखे
 22 स गृहीत्वा पताकां तु यात्य अग्रे राक्षसॊ गरहः
     वयापृतस तु शमशाने यॊ नित्यं रुथ्रस्य वै सखा
     पिङ्गलॊ नाम यक्षेन्थ्रॊ लॊकस्यानन्थ थायकः
 23 एभिः स सहितस तत्र ययौ थेवॊ यदासुखम
     अग्रतः पृष्ठतश चैव न हि तस्य गतिर धरुवा
 24 रुथ्रं सत कर्मभिर मर्त्याः पूजयन्तीह थैवतम
     शिवम इत्य एव यं पराहुर ईशं रुथ्रं पिनाकिनम
     भावैस तु विविधाकारैः पूजयन्ति महेश्वरम
 25 थेव सेनापतिस तव एवं थेव सेनाभिर आवृतः
     अनुगच्छति थेवेशं बरह्मण्यः कृत्तिका सुतः
 26 अदाब्रवीन महासेनं महाथेवॊ बृहथ्वचः
     सप्तमं मारुत सकन्धं रक्षनित्यम अतन्थ्रितः
 27 [सकन्थ]
     सप्तमं मारुत सकन्धं पालयिष्याम्य अहं परभॊ
     यथ अन्यथ अपि मे कार्यं थेव तथ वथ माचिरम
 28 [रुथ्र]
     कार्येष्व अहं तवया पुत्र संथ्रष्टव्यः सथैव हि
     थर्शनान मम भक्त्या च शरेयॊ परम अवाप्स्यसि
 29 [मार्क]
     इत्य उक्त्वा विससर्जैनं परिष्वज्य महेष्वरः
     विसर्जिते ततः सकन्थे बभूवौत्पातिकं महत
     सहसैव महाराज थेवान सर्वान परमॊहयत
 30 जज्वाल खं सनक्षत्रं परमूढं भुवनं भृशम
     चचाल वयनथच चॊर्वी तमॊ भूतं जगत परभॊ
 31 ततस तथ थारुणं थृष्ट्वा कषुभितः शंकरस तथा
     उमा चैव महाभागा थेवाश च समहर्षयः
 32 ततस तेषु परमूढेषु पर्वताम्बुथ संनिभम
     नानाप्रहरणं घॊरम अथृश्यत महथ बलम
 33 तथ धि घॊरम असंख्येयं गर्जच च विविधा गिरः
     अभ्यथ्रवथ रणे थेवान भगवन्तं च शंकरम
 34 तैर विसृष्टान्य अनीकेषु बाणजालान्य अनेकशः
     पर्वताश च शतघ्न्यश च परासाश च परिघा गथाः
 35 निपतथ्भिश च तैर घॊरैर थेवानीकं महायुधैः
     कषणेन वयथ्रवत सर्वं विमुखं चाप्य अथृश्यत
 36 निकृत्तयॊधनागाश्वं कृत्तायुध महारदम
     थानवैर अर्थितं सैन्यं थेवानां विमुखं बभौ
 37 असुरैर वध्यमानं तत पावकैर इव काननम
     अपतथ थुग्ध भूयिष्ठं महाथ्रुम वनं यदा
 38 ते विभिन्नशिरॊ थेहाः परच्यवन्ते थिवौकसः
     न नादम अध्यगच्छन्त वध्यमाना महारणे
 39 अद तथ विथ्रुतं सैन्यं थृष्ट्वा थेवः पुरंथरः
     आश्वासयन्न उवाचेथं बलवथ थानवार्थितम
 40 भयं तयजत भथ्रं वः शूराः शस्त्राणि गृह्णत
     कुरुध्वं विक्रमे बुथ्धिं मा वः का चिथ वयदा भवेत
 41 जयतैनान सुथुर्वृत्तान थानवान घॊरथर्शनान
     अभिथ्रवत भथ्रं वॊ मया सह महासुरान
 42 शक्रस्य वचनं शरुत्वा समाश्वस्ता थिवौकसः
     थानवान परत्ययुध्यन्त शक्रं कृत्वा वयपाश्रयम
 43 ततस ते तरिथशाः सर्वे मरुतश च महाबलाः
     परत्युथ्ययुर महावेगाः साध्याश च वसुभिः सह
 44 तैर विसृष्टान्य अनीकेषु करुथ्धैः शस्त्राणि संयुगे
     शराश च थैत्य कायेषु पिबन्ति समासृग उल्बणम
 45 तेषां थेहान विनिर्भिथ्य शरास ते निशितास तथा
     निष्पतन्तॊ अथृश्यन्त नगेभ्य इव पन्नगाः
 46 तानि थैत्य शरीराणि निर्भिन्नानि सम सायकैः
     अपतन भूतले राजंश छिन्नाभ्राणीव सर्वशः
 47 ततस तथ थानवं सैन्यं सर्वैर थेवगणैर युधि
     तरासितं विविधैर बाणैः कृतं चैव पराङ्मुखम
 48 अदॊत्क्रुष्टं तथा हृष्टैः सर्वैर थेवैर उथायुधैः
     संहतानि च तूर्याणि तथा सर्वाण्य अनेकशः
 49 एवम अन्यॊन्यसंयुक्तं युथ्धम आसीत सुथारुणम
     थेवानां थानवानां च मांसशॊणितकर्थमम
 50 अनयॊ थेवलॊकस्य सहसैव वयथृश्यत
     तदा हि थानवा घॊरा विनिघ्नन्ति थिवौकसः
 51 ततस तूर्यप्रणाथश च भेरीणां च महास्वनाः
     बभूवुर थानवेन्थ्राणां सिंहनाथाश च थारुणाः
 52 अद थैत्य बलाथ घॊरान निष्पपात महाबलः
     थानवॊ महिषॊ नाम परगृह्य विपुलं गिरिम
 53 ते तं घनैर इवाथित्यं थृष्ट्वा संपरिवारितम
     समुथ्यतगिरिं राजन वयथ्रवन्त थिवौकसः
 54 अदाभिथ्रुत्य महिषॊ थेवांश चिक्षेप तं गिरिम
     पतता तेन गिरिणा थेवसैन्यस्य पार्दिव
     भीमरूपेण निहतम अयुतं परापतथ भुवि
 55 अद तैर थानवैः सार्धं महिषस तरासयन सुरान
     अभ्यथ्रवथ रणे तूर्णं सिंहः कषुथ्रमृगान इव
 56 तम आपतन्तं महिषं थृष्ट्वा सेन्थ्रा थिवौकसः
     वयथ्रवन्त रणे भीता विशीर्णायुध केतनाः
 57 ततः स महिषः करुथ्धस तूर्णं रुथ्र रदं ययौ
     अभिथ्रुत्य च जग्राह रुथ्रस्य रदकूबरम
 58 यथा रुथ्र रदं करुथ्धॊ महिषः सहसा गतः
     रेसतू रॊथसी गाढं मुमुहुश च महर्षयः
 59 वयनथंश च महाकाया थैत्या जलधरॊपमाः
     आसीच च निश्चितं तेषां जितम अस्माभिर इत्य उत
 60 तदा भूते तु भगवान नावधीन महिषं रणे
     सस्मार च तथा सकन्थं मृत्युं तस्य थुरात्मनः
 61 महिषॊ ऽपि रदं थृष्ट्वा रौथ्रं रुथ्रस्य नानथत
     थेवान संत्रासयंश चापि थैत्यांश चापि परहर्षयन
 62 ततस तस्मिन भये घॊरे थेवानां समुपस्दिते
     आजगाम महासेनः करॊधात सूर्य इव जवलन
 63 लॊहिताम्बर संवीतॊ लॊहितस्रग्वि भूषणः
     लॊहितास्यॊ महाबाहुर हिरण्यकवचः परभुः
 64 रदम आथित्यसंकाशम आस्दितः कनकप्रभम
     तं थृष्ट्वा थैत्य सेना सा वयथ्रवत सहसा रणे
 65 स चापि तां परज्वलितां महिषस्य विथारिणीम
     मुमॊच शक्तिं राजेन्थ्र महासेनॊ महाबलः
 66 सा मुक्ताभ्यहनच छक्तिर महिषस्य शिरॊमहत
     पपात भिन्ने शिरसि महिषस तयक्तजीवितः
 67 कषिप्ताक्षिप्ता तु सा शक्तिर हत्वा शत्रून सहस्रशः
     सकन्थ हस्तम अनुप्राप्ता थृश्यते थेवथानवैः
 68 परायॊ शरैर विनिहता महासेनेन धीमता
     शेषा थैत्य गणा घॊरा भीतास तरस्ता थुरासथैः
     सकन्थस्य पार्षथैर हत्वा भक्षिताः शतसंघशः
 69 थानवान भक्षयन्तस ते परपिबन्तश च शॊणितम
     कषणान निर्थानवं सर्वम अकार्षुर भृशहर्षिताः
 70 तमांसीव यदा सूर्यॊ वृक्षान अग्निर घनान खगः
     तदा सकन्थॊ ऽजयच छत्रून सवेन वीर्येण कीर्तिमान
 71 संपूज्यमानस तरिथशैर अभिवाथ्य महेश्वरम
     शुशुभे कृत्तिका पुत्रः परकीर्णांशुर इवांशुमान
 72 नष्टशत्रुर यथा सकन्थः परयातश च महेश्वरम
     अदाब्रवीन महासेनं परिष्वज्य पुरंथरः
 73 बरह्मथत्तवरः सकन्थ तवयायं महिषॊ हतः
     थेवास तृणमया यस्य बभूवुर जयतां वर
     सॊ ऽयं तवया महाबाहॊ शमितॊ थेवकण्टकः
 74 शतं महिषतुल्यानां थानवानां तवया रणे
     निहतं थेवशत्रूणां यैर वयं पूर्वतापिताः
 75 तावकैर भक्षिताश चान्ये थानवाः शतसंघशः
     अजेयस तवं रणे ऽरीणाम उमापतिर इव परभुः
 76 एतत ते परदमं थेवख्यातं कर्म भविष्यति
     तरिषु लॊकेषु कीर्तिश च तवाक्षय्या भविष्यति
     वशगाश च भविष्यन्ति सुरास तव सुरात्मज
 77 महासेनेत्य एवम उक्त्वा निवृत्तः सह थैवतैः
     अनुज्ञातॊ भगवता तयम्बकेन शचीपतिः
 78 गतॊ भथ्र वटं रुथ्रॊ निवृत्ताश च थिवौकसः
     उक्ताश च थेवा रुथ्रेण सकन्थं पश्यत माम इव
 79 स हत्वा थानव गणान पूज्यमानॊ महर्षिभिः
     एकाह्नैवाजयत सर्वं तरैलॊक्यं वह्निनन्थनः
 80 सकन्थस्य य इथं जन्म पठते सुसमाहितः
     स पुष्टिम इह संप्राप्य सकन्थ सालॊक्यताम इयात
  1 [mārk]
      yadābhiṣikto bhagavān senāpatyena pāvakiḥ
      tadā saṃprasthitaḥ śrīmān hṛṣṭo bhadra vaṭaṃ haraḥ
      rathenādityavarṇena pārvatyā sahitaḥ prabhuḥ
  2 sahasraṃ tasya siṃhānāṃ tasmin yuktaṃ rathottame
      utpapāta divaṃ śubhraṃ kālenābhipracoditaḥ
  3 te pibanta ivākāśaṃ trāsayantaś carācarān
      siṃhā nabhasy agacchanta nadantaś cāru kesarāḥ
  4 tasmin rathe paśupatiḥ sthito bhāty umayā saha
      vidyutā sahitaḥ sūryaḥ sendracāpe ghane yathā
  5 agratas tasya bhagavān dhaneśo guhyakaiḥ saha
      āsthāya ruciraṃ yāti puṣpakaṃ naravāhanaḥ
  6 airāvataṃ samāsthāya śakraś cāpi suraiḥ saha
      pṛṣṭhato 'nuyayau yāntaṃ varadaṃ vṛṣabhadhvajam
  7 jambhakair yakṣarakṣobhiḥ sragvibhiḥ samalaṃkṛtaḥ
      yāty amogho mahāyakṣo dakṣiṇaṃ pakṣam āsthitaḥ
  8 tasya dakṣiṇato devā marutaś citrayodhinaḥ
      gacchanti vasubhiḥ sārdhaṃ rudraiś ca saha saṃgatāḥ
  9 yamaś ca mṛtyunā sārdhaṃ sarvataḥ parivāritaḥ
      ghorair vyādhiśatair yāti ghorarūpavapus tathā
  10 yamasya pṛṣṭhataś caiva ghoras triśikharaḥ śitaḥ
     vijayo nāma rudrasya yāti śūlaḥ svalaṃkṛtaḥ
 11 tam ugrapāśo varuṇo bhagavān salileśvaraḥ
     parivārya śanair yāti yādobhir vividhair vṛtaḥ
 12 pṛṣṭhato vijayasyāpi yāti rudrasya paṭṭiśaḥ
     gadāmusalaśaktyādyair vṛtaḥ praharaṇottamaiḥ
 13 paṭṭiśaṃ tv anvagād rājaṃś chatraṃ raudraṃ mahāprabham
     kamaṇḍaluś cāpy anu taṃ maharṣigaṇasaṃvṛtaḥ
 14 tasya dakṣiṇato bhāti daṇḍo gacchañ śriyā vṛtaḥ
     bhṛgvaṅgirobhiḥ sahito devaiś cāpy abhipūjitaḥ
 15 eṣāṃ tu pṛṣṭhato rudro vimale syandane sthitaḥ
     yāti saṃharṣayan sarvāṃs tejasā tridivaukasaḥ
 16 ṛṣayaś caiva devāś ca gandharvā bhujagās tathā
     nadyo nadā drumāś caiva tathaivāpsarasāṃ gaṇāḥ
 17 nakṣatrāṇi grahāś caiva devānāṃ śiśavaś ca ye
     striyaś ca vividhākārā yānti rudrasya pṛṣṭhataḥ
     sṛjantyaḥ puṣpavarṣāṇi cārurūpā varāṅganāḥ
 18 parjanyaś cāpy anuyayau namaskṛtya pinākinam
     chatraṃ tu pāṇḍuraṃ somas tasya mūrdhany adhārayat
     cāmare cāpi vāyuś ca gṛhītvāgniś ca viṣṭhitau
 19 śakraś ca pṛṣṭhatas tasya yāti rājañ śriyā vṛtaḥ
     saha rājarṣibhiḥ sarvaiḥ stuvāno vṛṣaketanam
 20 gaurī vidyātha gāndhāri keśinī mitra sāhvayā
     sāvitryā saha sarvās tāḥ pārvatyā yānti pṛṣṭhataḥ
 21 tatra vidyā gaṇāḥ sarve ye ke cit kavibhiḥ kṛtāḥ
     yasya kurvanti vacanaṃ sendrā devāś camūmukhe
 22 sa gṛhītvā patākāṃ tu yāty agre rākṣaso grahaḥ
     vyāpṛtas tu śmaśāne yo nityaṃ rudrasya vai sakhā
     piṅgalo nāma yakṣendro lokasyānanda dāyakaḥ
 23 ebhiḥ sa sahitas tatra yayau devo yathāsukham
     agrataḥ pṛṣṭhataś caiva na hi tasya gatir dhruvā
 24 rudraṃ sat karmabhir martyāḥ pūjayantīha daivatam
     śivam ity eva yaṃ prāhur īśaṃ rudraṃ pinākinam
     bhāvais tu vividhākāraiḥ pūjayanti maheśvaram
 25 deva senāpatis tv evaṃ deva senābhir āvṛtaḥ
     anugacchati deveśaṃ brahmaṇyaḥ kṛttikā sutaḥ
 26 athābravīn mahāsenaṃ mahādevo bṛhadvacaḥ
     saptamaṃ māruta skandhaṃ rakṣanityam atandritaḥ
 27 [skanda]
     saptamaṃ māruta skandhaṃ pālayiṣyāmy ahaṃ prabho
     yad anyad api me kāryaṃ deva tad vada māciram
 28 [rudra]
     kāryeṣv ahaṃ tvayā putra saṃdraṣṭavyaḥ sadaiva hi
     darśanān mama bhaktyā ca śreyo param avāpsyasi
 29 [mārk]
     ity uktvā visasarjainaṃ pariṣvajya maheṣvaraḥ
     visarjite tataḥ skande babhūvautpātikaṃ mahat
     sahasaiva mahārāja devān sarvān pramohayat
 30 jajvāla khaṃ sanakṣatraṃ pramūḍhaṃ bhuvanaṃ bhṛśam
     cacāla vyanadac corvī tamo bhūtaṃ jagat prabho
 31 tatas tad dāruṇaṃ dṛṣṭvā kṣubhitaḥ śaṃkaras tadā
     umā caiva mahābhāgā devāś ca samaharṣayaḥ
 32 tatas teṣu pramūḍheṣu parvatāmbuda saṃnibham
     nānāpraharaṇaṃ ghoram adṛśyata mahad balam
 33 tad dhi ghoram asaṃkhyeyaṃ garjac ca vividhā giraḥ
     abhyadravad raṇe devān bhagavantaṃ ca śaṃkaram
 34 tair visṛṣṭāny anīkeṣu bāṇajālāny anekaśaḥ
     parvatāś ca śataghnyaś ca prāsāś ca parighā gadāḥ
 35 nipatadbhiś ca tair ghorair devānīkaṃ mahāyudhaiḥ
     kṣaṇena vyadravat sarvaṃ vimukhaṃ cāpy adṛśyata
 36 nikṛttayodhanāgāśvaṃ kṛttāyudha mahāratham
     dānavair arditaṃ sainyaṃ devānāṃ vimukhaṃ babhau
 37 asurair vadhyamānaṃ tat pāvakair iva kānanam
     apatad dugdha bhūyiṣṭhaṃ mahādruma vanaṃ yathā
 38 te vibhinnaśiro dehāḥ pracyavante divaukasaḥ
     na nātham adhyagacchanta vadhyamānā mahāraṇe
 39 atha tad vidrutaṃ sainyaṃ dṛṣṭvā devaḥ puraṃdaraḥ
     āśvāsayann uvācedaṃ balavad dānavārditam
 40 bhayaṃ tyajata bhadraṃ vaḥ śūrāḥ śastrāṇi gṛhṇata
     kurudhvaṃ vikrame buddhiṃ mā vaḥ kā cid vyathā bhavet
 41 jayatainān sudurvṛttān dānavān ghoradarśanān
     abhidravata bhadraṃ vo mayā saha mahāsurān
 42 śakrasya vacanaṃ śrutvā samāśvastā divaukasaḥ
     dānavān pratyayudhyanta śakraṃ kṛtvā vyapāśrayam
 43 tatas te tridaśāḥ sarve marutaś ca mahābalāḥ
     pratyudyayur mahāvegāḥ sādhyāś ca vasubhiḥ saha
 44 tair visṛṣṭāny anīkeṣu kruddhaiḥ śastrāṇi saṃyuge
     śarāś ca daitya kāyeṣu pibanti smāsṛg ulbaṇam
 45 teṣāṃ dehān vinirbhidya śarās te niśitās tadā
     niṣpatanto adṛśyanta nagebhya iva pannagāḥ
 46 tāni daitya śarīrāṇi nirbhinnāni sma sāyakaiḥ
     apatan bhūtale rājaṃś chinnābhrāṇīva sarvaśaḥ
 47 tatas tad dānavaṃ sainyaṃ sarvair devagaṇair yudhi
     trāsitaṃ vividhair bāṇaiḥ kṛtaṃ caiva parāṅmukham
 48 athotkruṣṭaṃ tadā hṛṣṭaiḥ sarvair devair udāyudhaiḥ
     saṃhatāni ca tūryāṇi tadā sarvāṇy anekaśaḥ
 49 evam anyonyasaṃyuktaṃ yuddham āsīt sudāruṇam
     devānāṃ dānavānāṃ ca māṃsaśoṇitakardamam
 50 anayo devalokasya sahasaiva vyadṛśyata
     tathā hi dānavā ghorā vinighnanti divaukasaḥ
 51 tatas tūryapraṇādaś ca bherīṇāṃ ca mahāsvanāḥ
     babhūvur dānavendrāṇāṃ siṃhanādāś ca dāruṇāḥ
 52 atha daitya balād ghorān niṣpapāta mahābalaḥ
     dānavo mahiṣo nāma pragṛhya vipulaṃ girim
 53 te taṃ ghanair ivādityaṃ dṛṣṭvā saṃparivāritam
     samudyatagiriṃ rājan vyadravanta divaukasaḥ
 54 athābhidrutya mahiṣo devāṃś cikṣepa taṃ girim
     patatā tena giriṇā devasainyasya pārthiva
     bhīmarūpeṇa nihatam ayutaṃ prāpatad bhuvi
 55 atha tair dānavaiḥ sārdhaṃ mahiṣas trāsayan surān
     abhyadravad raṇe tūrṇaṃ siṃhaḥ kṣudramṛgān iva
 56 tam āpatantaṃ mahiṣaṃ dṛṣṭvā sendrā divaukasaḥ
     vyadravanta raṇe bhītā viśīrṇāyudha ketanāḥ
 57 tataḥ sa mahiṣaḥ kruddhas tūrṇaṃ rudra rathaṃ yayau
     abhidrutya ca jagrāha rudrasya rathakūbaram
 58 yadā rudra rathaṃ kruddho mahiṣaḥ sahasā gataḥ
     resatū rodasī gāḍhaṃ mumuhuś ca maharṣayaḥ
 59 vyanadaṃś ca mahākāyā daityā jaladharopamāḥ
     āsīc ca niścitaṃ teṣāṃ jitam asmābhir ity uta
 60 tathā bhūte tu bhagavān nāvadhīn mahiṣaṃ raṇe
     sasmāra ca tadā skandaṃ mṛtyuṃ tasya durātmanaḥ
 61 mahiṣo 'pi rathaṃ dṛṣṭvā raudraṃ rudrasya nānadat
     devān saṃtrāsayaṃś cāpi daityāṃś cāpi praharṣayan
 62 tatas tasmin bhaye ghore devānāṃ samupasthite
     ājagāma mahāsenaḥ krodhāt sūrya iva jvalan
 63 lohitāmbara saṃvīto lohitasragvi bhūṣaṇaḥ
     lohitāsyo mahābāhur hiraṇyakavacaḥ prabhuḥ
 64 ratham ādityasaṃkāśam āsthitaḥ kanakaprabham
     taṃ dṛṣṭvā daitya senā sā vyadravat sahasā raṇe
 65 sa cāpi tāṃ prajvalitāṃ mahiṣasya vidāriṇīm
     mumoca śaktiṃ rājendra mahāseno mahābalaḥ
 66 sā muktābhyahanac chaktir mahiṣasya śiromahat
     papāta bhinne śirasi mahiṣas tyaktajīvitaḥ
 67 kṣiptākṣiptā tu sā śaktir hatvā śatrūn sahasraśaḥ
     skanda hastam anuprāptā dṛśyate devadānavaiḥ
 68 prāyo śarair vinihatā mahāsenena dhīmatā
     śeṣā daitya gaṇā ghorā bhītās trastā durāsadaiḥ
     skandasya pārṣadair hatvā bhakṣitāḥ śatasaṃghaśaḥ
 69 dānavān bhakṣayantas te prapibantaś ca śoṇitam
     kṣaṇān nirdānavaṃ sarvam akārṣur bhṛśaharṣitāḥ
 70 tamāṃsīva yathā sūryo vṛkṣān agnir ghanān khagaḥ
     tathā skando 'jayac chatrūn svena vīryeṇa kīrtimān
 71 saṃpūjyamānas tridaśair abhivādya maheśvaram
     śuśubhe kṛttikā putraḥ prakīrṇāṃśur ivāṃśumān
 72 naṣṭaśatrur yadā skandaḥ prayātaś ca maheśvaram
     athābravīn mahāsenaṃ pariṣvajya puraṃdaraḥ
 73 brahmadattavaraḥ skanda tvayāyaṃ mahiṣo hataḥ
     devās tṛṇamayā yasya babhūvur jayatāṃ vara
     so 'yaṃ tvayā mahābāho śamito devakaṇṭakaḥ
 74 śataṃ mahiṣatulyānāṃ dānavānāṃ tvayā raṇe
     nihataṃ devaśatrūṇāṃ yair vayaṃ pūrvatāpitāḥ
 75 tāvakair bhakṣitāś cānye dānavāḥ śatasaṃghaśaḥ
     ajeyas tvaṃ raṇe 'rīṇām umāpatir iva prabhuḥ
 76 etat te prathamaṃ devakhyātaṃ karma bhaviṣyati
     triṣu lokeṣu kīrtiś ca tavākṣayyā bhaviṣyati
     vaśagāś ca bhaviṣyanti surās tava surātmaja
 77 mahāsenety evam uktvā nivṛttaḥ saha daivataiḥ
     anujñāto bhagavatā tyambakena śacīpatiḥ
 78 gato bhadra vaṭaṃ rudro nivṛttāś ca divaukasaḥ
     uktāś ca devā rudreṇa skandaṃ paśyata mām iva
 79 sa hatvā dānava gaṇān pūjyamāno maharṣibhiḥ
     ekāhnaivājayat sarvaṃ trailokyaṃ vahninandanaḥ
 80 skandasya ya idaṃ janma paṭhate susamāhitaḥ
     sa puṣṭim iha saṃprāpya skanda sālokyatām iyāt


Next: Chapter 222