|
1
[य] नापथाम अस्ति मर्याथा न निमित्तं न कारणम धर्मस तु विभजत्य अत्र उभयॊः पुण्यपापयॊः 2 [भीम] परातिकाम्य अनयत कृष्णां सभायां परेष्यवत तथा न मया निहतस तत्र तेन पराप्ताः सम संशयम 3 [अर्ज] वाचस तीक्ष्णास्दि भेथिन्यः सूतपुत्रेण भाषिताः अतितीक्ष्णा मया कषान्तास तेन पराप्तः सम संशयम 4 [सहथेव] शकुनिस तवां यथाजैषीथ अक्षथ्यूतेन भारत स मया न हतस तत्र तेन पराप्ताः सम संशयम 5 [वै] ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा नकुलं वाक्यम अब्रवीत आरुह्य वृक्षं माथ्रेय निरीक्षस्व थिशॊ थश 6 पानीयम अन्तिके पश्य वृक्षान वाप्य उथकाश्रयान इमे हि भरातरः शरान्तास तव तात पिपासिताः 7 नकुलस तु तदेत्य उक्त्वा शीघ्रम आरुह्य पाथमम अब्रवीथ भरातरं जयेष्ठम अभिवीक्ष्य समन्ततः 8 पश्यामि बहुलान राजन वृक्षान उथकसंश्रयान सारसानां च निर्ह्राथम अत्रॊथकम असंशयम 9 ततॊ ऽबरवीत सत्यधृतिः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः गच्छ सौम्य ततः शीघ्रं तूर्णं पानीयम आनय 10 नकुलस तु तदेत्य उक्त्वा भरातुर जयेष्ठस्य शासनात पराथ्रवथ यत्र पानीयं शीघ्रं चैवान्वपथ्यत 11 स थृष्ट्वा विमलं तॊयं सारसैः परिवारितम पातु काकस ततॊ वाचम अन्तरिक्षात स शुश्रुवे 12 मा तात साहसं कार्षीर मम पूर्वपरिग्रहः परश्नान उक्त्वा तु माथ्रेय ततः पिब हरस्व च 13 अनाथृत्य तु तथ वाक्यं नकुलः सुपिपासितः अपिबच छीतलं तॊयं पीत्वा च निपपात ह 14 चिरायमाणे नकुले कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः अब्रवीथ भरातरं वीरं सहथेवम अरिंथमम 15 भराता चिरायते तात सहथेव तवाग्रजः तं चैवानय सॊथर्यं पानीयं च तवम आनय 16 सहथेवस तदेत्य उक्त्वा तां थिशं परत्यपथ्यत थथर्श च हतं भूमौ भरातरं नकुलं तथा 17 भरातृशॊकाभिसंतप्तस तृषया च परपीडितः अभिथुथ्राव पानीयं ततॊ वाग अभ्यभाषत 18 मा तात साहसं कार्षीर मम पूर्वपरिग्रहः परश्नान उक्त्वा यदाकामं ततः पिब हरस्व च 19 अनाथृत्य तु तथ वाक्यं सहथेवः पिपासितः अपिबच छीतलं तॊयं पीत्वा च निपपात ह 20 अदाब्रवीत स विजयं कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः भरातरौ ते चिरगतौ बीभत्सॊ शत्रुकर्शन तौ चैवानय भथ्रं ते पानीयं च तवम आनय 21 एवम उक्तॊ गुडाकेशः परगृह्य सशरं धनुः आमुक्तखड्गॊ मेधावी तत सरॊ परत्यपथ्यत 22 यतः पुरुषशार्थूलौ पानीय हरणे गतु तौ थथर्श हतौ तत्र भरातरौ शवेतवाहनः 23 परसुप्ताव इव तौ थृष्ट्वा नरसिंहः सुथुःखितः धनुर उथ्यम्य कौन्तेयॊ वयलॊकयत तथ वनम 24 नापश्यत तत्र किं चित स भूतं तस्मिन महावने सव्यसाची ततः शरान्तः पानीयं सॊ ऽभयधावत 25 अभिधावंस ततॊ वाचम अन्तरिक्षात स शुश्रुवे किम आसीथ असि पानीयं नैतच छक्यं बलात तवया 26 कौन्तेय यथि वै परश्नान मयॊक्तान परतिपत्स्यसे ततः पास्यसि पानीयं हरिष्यसि च भारत 27 वारितस तव अब्रवीत पार्दॊ थृश्यमानॊ निवारय यावथ बाणैर विनिर्भिन्नः पुनर नैवं वथिष्यसि 28 एवम उक्त्वा ततः पार्दः शरैर अस्त्रानुमन्त्रितैः ववर्ष तां थिशं कृत्स्नां शब्थवेधं च थर्शयन 29 कर्णिनालीकनाराचान उत्सृजन भरतर्षभ अनेकैर इषुसंघातैर अन्तरिक्षं ववर्ष ह 30 [यक्स] किं विघातेन ते पार्द परश्नान उक्त्वा ततः पिब अनुक्त्वा तु ततः परश्नान पीत्वैव न भविष्यसि 31 [वै] स तव अमॊघान इषून मुक्त्वा तृष्णयाभिप्रपीडितः अविज्ञायैव तान परश्नान पीत्वैव निपपात ह 32 अदाब्रवीथ भीमसेनं कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः नकुलः सहथेवश च बीभत्सुश चापराजितः 33 चिरं गतास तॊयहेतॊर न चागच्छन्ति भारत तांश चैवानय भथ्रं ते पानीयं च तवम आनय 34 भीमसेनस तदेत्य उक्त्वा तां थिशं पत्यपथ्यत यत्र ते पुरुषव्याघ्रा भरातरॊ ऽसय निपातिताः 35 तान थृष्ट्वा थुःखितॊ भीमस तृषया च परपीडितः अमन्यत महाबाहुः कर्म तथ यक्षरक्षसाम स चिन्तयाम आस तथा यॊथ्धव्यं धरुवम अथ्य मे 36 पास्यामि तावत पानीयम इति पार्दॊ वृकॊथरः ततॊ ऽभयधावत पानीयं पिपासुः पुरुषर्षभः 37 [यक्स] मा तात साहसं कार्षीर मम पूर्वपरिग्रहः परश्नान उक्त्वा तु कौन्तेय ततः पिब हरस्व च 38 [वै] एवम उक्तस ततॊ भीमॊ यक्षेणामित तेजसा अविज्ञायैव तान परश्नान पीत्वैव निपपात ह 39 ततः कुन्तीसुतॊ राजा विचिन्त्य पुरुषर्षभः समुत्दाय महाबाहुर थह्यमानेन चेतसा 40 अपेतजननिर्घॊषं परविवेश महावनम रुरुभिश च वराहैश च पक्षिभिश च निषेवितम 41 नीलभास्वरवर्णैश च पाथपैर उपशॊभितम भरमरैर उपगीतं च पक्षिभिश च महायशः 42 स गच्छन कानने तस्मिन हेमजालपरिष्कृतम थथर्श तत सरॊ शरीमान विश्वकर्म कृतं यदा 43 उपेतं नलिनी जालैः सिन्धुवारैश च वेतसैः केतकैः करवीरैश च पिप्पलैश चैव संवृतम शरमार्तस तथ उपागम्य सरॊ थृष्ट्वाद विस्मितः |
1
[y] nāpadām asti maryādā na nimittaṃ na kāraṇam dharmas tu vibhajaty atra ubhayoḥ puṇyapāpayoḥ 2 [bhīma] prātikāmy anayat kṛṣṇāṃ sabhāyāṃ preṣyavat tadā na mayā nihatas tatra tena prāptāḥ sma saṃśayam 3 [arj] vācas tīkṣṇāsthi bhedinyaḥ sūtaputreṇa bhāṣitāḥ atitīkṣṇā mayā kṣāntās tena prāptaḥ sma saṃśayam 4 [sahadeva] śakunis tvāṃ yadājaiṣīd akṣadyūtena bhārata sa mayā na hatas tatra tena prāptāḥ sma saṃśayam 5 [vai] tato yudhiṣṭhiro rājā nakulaṃ vākyam abravīt āruhya vṛkṣaṃ mādreya nirīkṣasva diśo daśa 6 pānīyam antike paśya vṛkṣān vāpy udakāśrayān ime hi bhrātaraḥ śrāntās tava tāta pipāsitāḥ 7 nakulas tu tathety uktvā śīghram āruhya pādamam abravīd bhrātaraṃ jyeṣṭham abhivīkṣya samantataḥ 8 paśyāmi bahulān rājan vṛkṣān udakasaṃśrayān sārasānāṃ ca nirhrādam atrodakam asaṃśayam 9 tato 'bravīt satyadhṛtiḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ gaccha saumya tataḥ śīghraṃ tūrṇaṃ pānīyam ānaya 10 nakulas tu tathety uktvā bhrātur jyeṣṭhasya śāsanāt prādravad yatra pānīyaṃ śīghraṃ caivānvapadyata 11 sa dṛṣṭvā vimalaṃ toyaṃ sārasaiḥ parivāritam pātu kākas tato vācam antarikṣāt sa śuśruve 12 mā tāta sāhasaṃ kārṣīr mama pūrvaparigrahaḥ praśnān uktvā tu mādreya tataḥ piba harasva ca 13 anādṛtya tu tad vākyaṃ nakulaḥ supipāsitaḥ apibac chītalaṃ toyaṃ pītvā ca nipapāta ha 14 cirāyamāṇe nakule kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ abravīd bhrātaraṃ vīraṃ sahadevam ariṃdamam 15 bhrātā cirāyate tāta sahadeva tavāgrajaḥ taṃ caivānaya sodaryaṃ pānīyaṃ ca tvam ānaya 16 sahadevas tathety uktvā tāṃ diśaṃ pratyapadyata dadarśa ca hataṃ bhūmau bhrātaraṃ nakulaṃ tadā 17 bhrātṛśokābhisaṃtaptas tṛṣayā ca prapīḍitaḥ abhidudrāva pānīyaṃ tato vāg abhyabhāṣata 18 mā tāta sāhasaṃ kārṣīr mama pūrvaparigrahaḥ praśnān uktvā yathākāmaṃ tataḥ piba harasva ca 19 anādṛtya tu tad vākyaṃ sahadevaḥ pipāsitaḥ apibac chītalaṃ toyaṃ pītvā ca nipapāta ha 20 athābravīt sa vijayaṃ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ bhrātarau te ciragatau bībhatso śatrukarśana tau caivānaya bhadraṃ te pānīyaṃ ca tvam ānaya 21 evam ukto guḍākeśaḥ pragṛhya saśaraṃ dhanuḥ āmuktakhaḍgo medhāvī tat saro pratyapadyata 22 yataḥ puruṣaśārdūlau pānīya haraṇe gatu tau dadarśa hatau tatra bhrātarau śvetavāhanaḥ 23 prasuptāv iva tau dṛṣṭvā narasiṃhaḥ suduḥkhitaḥ dhanur udyamya kaunteyo vyalokayata tad vanam 24 nāpaśyat tatra kiṃ cit sa bhūtaṃ tasmin mahāvane savyasācī tataḥ śrāntaḥ pānīyaṃ so 'bhyadhāvata 25 abhidhāvaṃs tato vācam antarikṣāt sa śuśruve kim āsīd asi pānīyaṃ naitac chakyaṃ balāt tvayā 26 kaunteya yadi vai praśnān mayoktān pratipatsyase tataḥ pāsyasi pānīyaṃ hariṣyasi ca bhārata 27 vāritas tv abravīt pārtho dṛśyamāno nivāraya yāvad bāṇair vinirbhinnaḥ punar naivaṃ vadiṣyasi 28 evam uktvā tataḥ pārthaḥ śarair astrānumantritaiḥ vavarṣa tāṃ diśaṃ kṛtsnāṃ śabdavedhaṃ ca darśayan 29 karṇinālīkanārācān utsṛjan bharatarṣabha anekair iṣusaṃghātair antarikṣaṃ vavarṣa ha 30 [yaksa] kiṃ vighātena te pārtha praśnān uktvā tataḥ piba anuktvā tu tataḥ praśnān pītvaiva na bhaviṣyasi 31 [vai] sa tv amoghān iṣūn muktvā tṛṣṇayābhiprapīḍitaḥ avijñāyaiva tān praśnān pītvaiva nipapāta ha 32 athābravīd bhīmasenaṃ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ nakulaḥ sahadevaś ca bībhatsuś cāparājitaḥ 33 ciraṃ gatās toyahetor na cāgacchanti bhārata tāṃś caivānaya bhadraṃ te pānīyaṃ ca tvam ānaya 34 bhīmasenas tathety uktvā tāṃ diśaṃ patyapadyata yatra te puruṣavyāghrā bhrātaro 'sya nipātitāḥ 35 tān dṛṣṭvā duḥkhito bhīmas tṛṣayā ca prapīḍitaḥ amanyata mahābāhuḥ karma tad yakṣarakṣasām sa cintayām āsa tadā yoddhavyaṃ dhruvam adya me 36 pāsyāmi tāvat pānīyam iti pārtho vṛkodaraḥ tato 'bhyadhāvat pānīyaṃ pipāsuḥ puruṣarṣabhaḥ 37 [yaksa] mā tāta sāhasaṃ kārṣīr mama pūrvaparigrahaḥ praśnān uktvā tu kaunteya tataḥ piba harasva ca 38 [vai] evam uktas tato bhīmo yakṣeṇāmita tejasā avijñāyaiva tān praśnān pītvaiva nipapāta ha 39 tataḥ kuntīsuto rājā vicintya puruṣarṣabhaḥ samutthāya mahābāhur dahyamānena cetasā 40 apetajananirghoṣaṃ praviveśa mahāvanam rurubhiś ca varāhaiś ca pakṣibhiś ca niṣevitam 41 nīlabhāsvaravarṇaiś ca pādapair upaśobhitam bhramarair upagītaṃ ca pakṣibhiś ca mahāyaśaḥ 42 sa gacchan kānane tasmin hemajālapariṣkṛtam dadarśa tat saro śrīmān viśvakarma kṛtaṃ yathā 43 upetaṃ nalinī jālaiḥ sindhuvāraiś ca vetasaiḥ ketakaiḥ karavīraiś ca pippalaiś caiva saṃvṛtam śramārtas tad upāgamya saro dṛṣṭvātha vismitaḥ |