|
1
[सन] यत तच छुक्रं महज जयॊतिर थीप्यमानं महथ यशः तथ वै थेवा उपासन्ते यस्माथ अर्कॊ विराजते यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 2 शुक्राथ बरह्म परभवति बरह्म शुक्रेण वर्धते तच छुक्रं जयॊतिषां मध्ये ऽतप्तं तपति तापनम यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 3 आपॊ ऽद अथ्भ्यः सलिलस्य मध्ये; उभौ थेवौ शिश्रियाते ऽनतरिक्षे स सध्रीचीः स विषूचीर वसाना; उभे बिभर्ति पृदिवीं थिवं च यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 4 उभौ च थेवौ पृदिवीं थिवं च; थिशश च शुक्रं भुवनं बिभर्ति तस्माथ थिशः सरितश च सरवन्ति; तस्मात समुथ्रा विहिता महान्तः यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 5 चक्रे रदस्य तिष्ठन्तं धरुवस्याव्यय कर्मणः केतुमन्तं वहन्त्य अश्वास तं थिव्यम अजरं थिवि यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 6 न साथृश्ये तिष्ठति रूपम अस्य; न चक्षुषा पश्यति कश चिथ एनम मनीषयादॊ मनसा हृथा च; यैवं विथुर अमृतास ते भवन्ति यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 7 थवाथश पूगां सरितं थेव रक्षितम मधु ईशन्तस तथा संचरन्ति घॊरम यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 8 तथ अर्धमासं पिबति संचित्य भरमरॊ मधु ईशानः सर्वभूतेषु हविर भूतम अकल्पयत यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 9 हिरण्यपर्णम अश्वत्दम अभिपत्य अपक्षकाः यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 10 पूर्णात पूर्णान्य उथ्धरन्ति पूर्णात पूर्णानि चक्रिरे हरन्ति पूर्णात पूर्णानि पूर्णम एवावशिष्यते यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 11 तस्माथ वै वायुर आयातस तस्मिंश च परयतः सथा तस्माथ अग्निश च सॊमश च तस्मिंश च पराण आततः 12 सर्वम एव ततॊ विथ्यात तत तथ वक्तुं न शक्नुमः यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 13 अपानं गिरति पराणः पराणं गिरति चन्थ्रमाः आथित्यॊ गिरते चन्थ्रमाथित्यं गिरते परः यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 14 एकं पाथं नॊत्क्षिपति सलिलाथ धंस उच्चरन तं चेत सततम ऋत्विजं न मृत्युर नामृतं भवेत यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 15 एवं थेवॊ महात्मा स पावकं पुरुषॊ गिरन यॊ वै तं पुरुषं वेथ तस्येहात्मा न रिष्यते यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 16 यः सहस्रं सहस्राणां पक्षान संतत्य संपतेत मध्यमे मध्य आगच्छेथ अपि चेत सयान मनॊजवः यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 17 न थर्शने तिष्ठति रूपम अस्य; पश्यन्ति चैनं सुविशुथ्धसत्त्वाः हितॊ मनीषी मनसाभिपश्येथ; ये तं शरयेयुर अमृतास ते भवन्ति यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 18 गूहन्ति सर्पा इव गह्वराणि; सवशिक्षया सवेन वृत्तेन मर्त्याः तेषु परमुह्यन्ति जना विमूढा; यदाध्वानं मॊहयन्ते भयाय यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 19 सथा सथासत्कृतः सयान न मृत्युर अमृतं कुतः सत्यानृते सत्यसमान बन्धने; सतश च यॊनिर असतश चैक एव यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 20 न साधुना नॊत असाधुना वा; समानम एतथ थृश्यते मानुषेषु समानम एतथ अमृतस्य विथ्याथ; एवं युक्तॊ मधु तथ वै परीप्सेत यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 21 नास्यातिवाथा हृथयं तापयन्ति; नानधीतं नाहुतम अग्निहॊत्रम मनॊ बराह्मीं लघुताम आथधीत; परज्ञानम अस्य नाम धीरा लभन्ते यॊगिनस तं परपश्यन्ति भगवन्तं सनातनम 22 एवं यः सर्वभूतेषु आत्मानम अनुपश्यति अन्यत्रान्यत्र युक्तेषु किं स शॊचेत ततः परम 23 यदॊथ पाने महति सर्वतः संप्लुतॊथके एवं सर्वेषु वेथेषु बराह्मणस्य विजानतः 24 अङ्गुष्ठ मात्रः पुरुषॊ महात्मा; न थृश्यते ऽसौ हृथये निविष्टः अजश चरॊ थिवारात्रम अतन्थ्रितश च; स तं मत्वा कविर आस्ते परसन्नः 25 अहम एवास्मि वॊ माता पिता पुत्रॊ ऽसम्य अहं पुनः आत्माहम अपि सर्वस्य यच च नास्ति यथ अस्ति च 26 पितामहॊ ऽसमि सदविरः पिता पुत्रश च भारत ममैव यूयम आत्मस्दा न मे यूयं न वॊ ऽपय अहम 27 आत्मैव सदानं मम जन्म चात्मा; वेथप्रॊक्तॊ ऽहम अजर परतिष्ठः 28 अणॊर अणीयान सुमनाः सर्वभूतेषु जागृमि पितरं सर्वभूतानां पुष्करे निहितं विथुः |
1
[san] yat tac chukraṃ mahaj jyotir dīpyamānaṃ mahad yaśaḥ tad vai devā upāsante yasmād arko virājate yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 2 śukrād brahma prabhavati brahma śukreṇa vardhate tac chukraṃ jyotiṣāṃ madhye 'taptaṃ tapati tāpanam yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 3 āpo 'tha adbhyaḥ salilasya madhye; ubhau devau śiśriyāte 'ntarikṣe sa sadhrīcīḥ sa viṣūcīr vasānā; ubhe bibharti pṛthivīṃ divaṃ ca yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 4 ubhau ca devau pṛthivīṃ divaṃ ca; diśaś ca śukraṃ bhuvanaṃ bibharti tasmād diśaḥ saritaś ca sravanti; tasmāt samudrā vihitā mahāntaḥ yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 5 cakre rathasya tiṣṭhantaṃ dhruvasyāvyaya karmaṇaḥ ketumantaṃ vahanty aśvās taṃ divyam ajaraṃ divi yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 6 na sādṛśye tiṣṭhati rūpam asya; na cakṣuṣā paśyati kaś cid enam manīṣayātho manasā hṛdā ca; yaivaṃ vidur amṛtās te bhavanti yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 7 dvādaśa pūgāṃ saritaṃ deva rakṣitam madhu īśantas tadā saṃcaranti ghoram yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 8 tad ardhamāsaṃ pibati saṃcitya bhramaro madhu īśānaḥ sarvabhūteṣu havir bhūtam akalpayat yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 9 hiraṇyaparṇam aśvattham abhipatya apakṣakāḥ yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 10 pūrṇāt pūrṇāny uddharanti pūrṇāt pūrṇāni cakrire haranti pūrṇāt pūrṇāni pūrṇam evāvaśiṣyate yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 11 tasmād vai vāyur āyātas tasmiṃś ca prayataḥ sadā tasmād agniś ca somaś ca tasmiṃś ca prāṇa ātataḥ 12 sarvam eva tato vidyāt tat tad vaktuṃ na śaknumaḥ yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 13 apānaṃ girati prāṇaḥ prāṇaṃ girati candramāḥ ādityo girate candramādityaṃ girate paraḥ yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 14 ekaṃ pādaṃ notkṣipati salilād dhaṃsa uccaran taṃ cet satatam ṛtvijaṃ na mṛtyur nāmṛtaṃ bhavet yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 15 evaṃ devo mahātmā sa pāvakaṃ puruṣo giran yo vai taṃ puruṣaṃ veda tasyehātmā na riṣyate yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 16 yaḥ sahasraṃ sahasrāṇāṃ pakṣān saṃtatya saṃpatet madhyame madhya āgacched api cet syān manojavaḥ yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 17 na darśane tiṣṭhati rūpam asya; paśyanti cainaṃ suviśuddhasattvāḥ hito manīṣī manasābhipaśyed; ye taṃ śrayeyur amṛtās te bhavanti yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 18 gūhanti sarpā iva gahvarāṇi; svaśikṣayā svena vṛttena martyāḥ teṣu pramuhyanti janā vimūḍhā; yathādhvānaṃ mohayante bhayāya yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 19 sadā sadāsatkṛtaḥ syān na mṛtyur amṛtaṃ kutaḥ satyānṛte satyasamāna bandhane; sataś ca yonir asataś caika eva yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 20 na sādhunā nota asādhunā vā; samānam etad dṛśyate mānuṣeṣu samānam etad amṛtasya vidyād; evaṃ yukto madhu tad vai parīpset yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 21 nāsyātivādā hṛdayaṃ tāpayanti; nānadhītaṃ nāhutam agnihotram mano brāhmīṃ laghutām ādadhīta; prajñānam asya nāma dhīrā labhante yoginas taṃ prapaśyanti bhagavantaṃ sanātanam 22 evaṃ yaḥ sarvabhūteṣu ātmānam anupaśyati anyatrānyatra yukteṣu kiṃ sa śocet tataḥ param 23 yathoda pāne mahati sarvataḥ saṃplutodake evaṃ sarveṣu vedeṣu brāhmaṇasya vijānataḥ 24 aṅguṣṭha mātraḥ puruṣo mahātmā; na dṛśyate 'sau hṛdaye niviṣṭaḥ ajaś caro divārātram atandritaś ca; sa taṃ matvā kavir āste prasannaḥ 25 aham evāsmi vo mātā pitā putro 'smy ahaṃ punaḥ ātmāham api sarvasya yac ca nāsti yad asti ca 26 pitāmaho 'smi sthaviraḥ pitā putraś ca bhārata mamaiva yūyam ātmasthā na me yūyaṃ na vo 'py aham 27 ātmaiva sthānaṃ mama janma cātmā; vedaprokto 'ham ajara pratiṣṭhaḥ 28 aṇor aṇīyān sumanāḥ sarvabhūteṣu jāgṛmi pitaraṃ sarvabhūtānāṃ puṣkare nihitaṃ viduḥ |