|
1
[क] अर्जुनं केशव बरूयास तवयि जाते सम सूतके उपॊपविष्टा नारीभिर आश्रमे परिवारिता 2 अदान्तरिक्षे वाग आसीथ थिव्यरूपा मनॊरमा सहस्राक्षसमः कुन्ति भविष्यत्य एष ते सुतः 3 एष जेष्यति संग्रामे कुरून सर्वान समागतान भीमसेनथ्वितीयश च लॊकम उथ्वर्तयिष्यति 4 पुत्रस ते पृदिवीं जेता यशश चास्य थिवस्पृशम हत्वा कुरून गरामजन्ये वासुथेवसहायवान 5 पित्र्यम अंशं परनष्टं च पुनर अप्य उथ्धरिष्यति भरातृभिः सहितः शरीमांस तरीन मेधान आहरिष्यति 6 तं सत्यसंधं बीभत्सुं सव्यसाचिनम अच्युत यदाहम एवं जानामि बलवन्तं थुरासथम तदा तथ अस्तु थाशार्ह यदा वाग अभ्यभाषत 7 धर्मश चेथ अस्ति वार्ष्णेय तदा सत्यं भविष्यति तवं चापि तत तदा कृष्ण सर्वं संपाथयिष्यसि 8 नाहं तथ अभ्यसूयामि यदा वाग अभ्यभाषत नमॊ धर्माय महते धर्मॊ धारयति परजाः 9 एतथ धनंजयॊ वाच्यॊ नित्यॊथ्युक्तॊ वृकॊथरः यथर्दं कषत्रिया सूते तस्य कालॊ ऽयम आगतः न हि वैरं समासाथ्य सीथन्ति पुरुषर्षभाः 10 विथिता ते सथा बुथ्धिर भीमस्य न स शाम्यति यावथन्तं न कुरुते शत्रूणां शत्रुकर्शणः 11 सर्वधर्मविशेषज्ञां सनुषां पाण्डॊर महात्मनः बरूया माधव कल्याणीं कृष्णां कृष्ण यशस्विनीम 12 युक्तम एतन महाभागे कुले जाते यशस्विनि यन मे पुत्रेषु सर्वेषु यदावत तवम अवर्तिदाः 13 माथ्रीपुत्रौ च वक्तव्यौ कषत्रधर्मरताव उभौ विक्रमेणार्जितान भॊगान वृणीतं जीविताथ अपि 14 विक्रमाधिगता हय अर्दाः कषत्रधर्मेण जीवतः मनॊ मनुष्यस्य सथा परीणन्ति पुरुषॊत्तम 15 यच च वः परेक्षमाणानां सर्वधर्मॊपचायिनी पाञ्चाली परुषाण्य उक्ता कॊ नुतत कषन्तुम अर्हति 16 न राज्यहरणं थुःखं थयूते चापि पराजयः परव्राजनं सुतानां वा न मे तथ्थुःखकारणम 17 यत तु सा बृहती शयामा सभायां रुथती तथा अश्रौषीत परुषा वाचस तन मे थुःखतरं मतम 18 सत्री धर्मिणी वरारॊहा कषत्रधर्मरता सथा नाध्यगच्छत तथा नादं कृष्णा नादवती सती 19 तं वै बरूहि महाबाहॊ सर्वशस्त्रभृतां वरम अर्जुनं पुरुषव्याघ्रं थरौपथ्याः पथवीं चर 20 विथितौ हि तवात्यन्तं करुथ्धाव इव यमान्तकौ भीमार्जुनौ नयेतां हि थेवान अपि परां गतिम 21 तयॊश चैतथ अवज्ञानं यत सा कृष्णा सभा गता थुःशासनश च यथ भीमं कटुकान्य अभ्यभाषत पश्यतां कुरुवीराणां तच च संस्मारयेः पुनः 22 पाण्डवान कुशलं पृच्छेः सपुत्रान कृष्णया सह मां च कुशलिनीं बरूयास तेषु भूयॊ जनार्थन अरिष्टं गच्छ पन्दानं पुत्रान मे परिपालय 23 अभिवाथ्याद तां कृष्णः कृत्वा चाभिप्रथक्षिणम निश्चक्राम महाबाहुः सिंहखेल गतिस ततः 24 ततॊ विसर्जयाम आस भीष्माथीन कुरुपुंगवान आरॊप्य च रदे कर्णं परायात सात्यकिना सह 25 ततः परयाते थाशार्हे कुरवः संगता मिदः जजल्पुर महथ आश्चर्यं केशवे परमाथ्भुतम 26 परमूढा पृदिवी सर्वा मृत्युपाशसिता कृता थुर्यॊधनस्य बालिश्यान नैतथ अस्तीति चाब्रुवन 27 ततॊ निर्याय नगरात परययौ पुरुषॊत्तमः मन्त्रयाम आस च तथा कर्णेन सुचिरं सह 28 विसर्जयित्वा राधेयं सर्वयाथवनन्थनः ततॊ जवेन महता तूर्णम अश्वान अचॊथयत 29 ते पिबन्त इवाकाशं थारुकेण परचॊथिताः हया जग्मुर महावेगा मनॊमारुतरंहसः 30 ते वयतीत्य तम अध्वानं कषिप्रं शयेना इवाशुगाः उच्चैः सूर्यम उपप्लव्यं शार्ङ्गधन्वानम आवहन |
1
[k] arjunaṃ keśava brūyās tvayi jāte sma sūtake upopaviṣṭā nārībhir āśrame parivāritā 2 athāntarikṣe vāg āsīd divyarūpā manoramā sahasrākṣasamaḥ kunti bhaviṣyaty eṣa te sutaḥ 3 eṣa jeṣyati saṃgrāme kurūn sarvān samāgatān bhīmasenadvitīyaś ca lokam udvartayiṣyati 4 putras te pṛthivīṃ jetā yaśaś cāsya divaspṛśam hatvā kurūn grāmajanye vāsudevasahāyavān 5 pitryam aṃśaṃ pranaṣṭaṃ ca punar apy uddhariṣyati bhrātṛbhiḥ sahitaḥ śrīmāṃs trīn medhān āhariṣyati 6 taṃ satyasaṃdhaṃ bībhatsuṃ savyasācinam acyuta yathāham evaṃ jānāmi balavantaṃ durāsadam tathā tad astu dāśārha yathā vāg abhyabhāṣata 7 dharmaś ced asti vārṣṇeya tathā satyaṃ bhaviṣyati tvaṃ cāpi tat tathā kṛṣṇa sarvaṃ saṃpādayiṣyasi 8 nāhaṃ tad abhyasūyāmi yathā vāg abhyabhāṣata namo dharmāya mahate dharmo dhārayati prajāḥ 9 etad dhanaṃjayo vācyo nityodyukto vṛkodaraḥ yadarthaṃ kṣatriyā sūte tasya kālo 'yam āgataḥ na hi vairaṃ samāsādya sīdanti puruṣarṣabhāḥ 10 viditā te sadā buddhir bhīmasya na sa śāmyati yāvadantaṃ na kurute śatrūṇāṃ śatrukarśaṇaḥ 11 sarvadharmaviśeṣajñāṃ snuṣāṃ pāṇḍor mahātmanaḥ brūyā mādhava kalyāṇīṃ kṛṣṇāṃ kṛṣṇa yaśasvinīm 12 yuktam etan mahābhāge kule jāte yaśasvini yan me putreṣu sarveṣu yathāvat tvam avartithāḥ 13 mādrīputrau ca vaktavyau kṣatradharmaratāv ubhau vikrameṇārjitān bhogān vṛṇītaṃ jīvitād api 14 vikramādhigatā hy arthāḥ kṣatradharmeṇa jīvataḥ mano manuṣyasya sadā prīṇanti puruṣottama 15 yac ca vaḥ prekṣamāṇānāṃ sarvadharmopacāyinī pāñcālī paruṣāṇy uktā ko nutat kṣantum arhati 16 na rājyaharaṇaṃ duḥkhaṃ dyūte cāpi parājayaḥ pravrājanaṃ sutānāṃ vā na me tadduḥkhakāraṇam 17 yat tu sā bṛhatī śyāmā sabhāyāṃ rudatī tadā aśrauṣīt paruṣā vācas tan me duḥkhataraṃ matam 18 strī dharmiṇī varārohā kṣatradharmaratā sadā nādhyagacchat tadā nāthaṃ kṛṣṇā nāthavatī satī 19 taṃ vai brūhi mahābāho sarvaśastrabhṛtāṃ varam arjunaṃ puruṣavyāghraṃ draupadyāḥ padavīṃ cara 20 viditau hi tavātyantaṃ kruddhāv iva yamāntakau bhīmārjunau nayetāṃ hi devān api parāṃ gatim 21 tayoś caitad avajñānaṃ yat sā kṛṣṇā sabhā gatā duḥśāsanaś ca yad bhīmaṃ kaṭukāny abhyabhāṣata paśyatāṃ kuruvīrāṇāṃ tac ca saṃsmārayeḥ punaḥ 22 pāṇḍavān kuśalaṃ pṛccheḥ saputrān kṛṣṇayā saha māṃ ca kuśalinīṃ brūyās teṣu bhūyo janārdana ariṣṭaṃ gaccha panthānaṃ putrān me paripālaya 23 abhivādyātha tāṃ kṛṣṇaḥ kṛtvā cābhipradakṣiṇam niścakrāma mahābāhuḥ siṃhakhela gatis tataḥ 24 tato visarjayām āsa bhīṣmādīn kurupuṃgavān āropya ca rathe karṇaṃ prāyāt sātyakinā saha 25 tataḥ prayāte dāśārhe kuravaḥ saṃgatā mithaḥ jajalpur mahad āścaryaṃ keśave paramādbhutam 26 pramūḍhā pṛthivī sarvā mṛtyupāśasitā kṛtā duryodhanasya bāliśyān naitad astīti cābruvan 27 tato niryāya nagarāt prayayau puruṣottamaḥ mantrayām āsa ca tadā karṇena suciraṃ saha 28 visarjayitvā rādheyaṃ sarvayādavanandanaḥ tato javena mahatā tūrṇam aśvān acodayat 29 te pibanta ivākāśaṃ dārukeṇa pracoditāḥ hayā jagmur mahāvegā manomārutaraṃhasaḥ 30 te vyatītya tam adhvānaṃ kṣipraṃ śyenā ivāśugāḥ uccaiḥ sūryam upaplavyaṃ śārṅgadhanvānam āvahan |