|
1
भीष्म उवाच ततॊ ऽहं समनुज्ञाप्य कालीं सत्यवतीं तथा मन्त्रिणश च थविजांश चैव तदैव च पुरॊहितान समनुज्ञासिषं कन्यां जयेष्ठाम अम्बां नराधिप 2 अनुज्ञाता ययौ सा तु कन्या शाल्वपतेः पुरम वृथ्धैर थविजातिभिर गुप्ता धात्र्या चानुगता तथा अतीत्य च तम अध्वानम आससाथ नराधिपम 3 सा तम आसाथ्य राजानं शाल्वं वचनम अब्रवीत आगताहं महाबाहॊ तवाम उथ्थिश्य महाथ्युते 4 ताम अब्रवीच छाल्वपतिः समयन्न इव विशां पते तवयान्यपूर्वया नाहं भार्यार्दी वरवर्णिनि 5 गच्छ भथ्रे पुनस तत्र सकाशं भारतस्य वै नाहम इच्छामि भीष्मेण गृहीतां तवां परसह्य वै 6 तवं हि निर्जित्य भीष्मेण नीता परीतिमती तथा परामृश्य महायुथ्धे निर्जित्य पृदिवीपतीन नाहं तवय्य अन्यपूर्वायां भार्यार्दी वरवर्णिनि 7 कदम अस्मथ्विधॊ राजा परपूर्वां परवेशयेत नारीं विथितविज्ञानः परेषां धर्मम आथिशन यदेष्टं गम्यतां भथ्रे मा ते कालॊ ऽतयगाथ अयम 8 अम्बा तम अब्रवीथ राजन्न अनङ्गशरपीडिता मैवं वथ महीपाल नैतथ एवं कदं चन 9 नास्मि परीतिमती नीता भीष्मेणामित्रकर्शन बलान नीतास्मि रुथती विथ्राव्य पृदिवीपतीन 10 भजस्व मां शाल्वपते भक्तां बालाम अनागसम भक्तानां हि परित्यागॊ न धर्मेषु परशस्यते 11 साहम आमन्त्र्य गाङ्गेयं समरेष्व अनिवर्तिनम अनुज्ञाता च तेनैव तवैव गृहम आगता 12 न स भीष्मॊ महाबाहुर माम इच्छति विशां पते भरातृहेतॊः समारम्भॊ भीष्मस्येति शरुतं मया 13 भगिन्यौ मम ये नीते अम्बिकाम्बालिके नृप पराथाथ विचित्रवीर्याय गाङ्गेयॊ हि यवीयसे 14 यदा शाल्वपते नान्यं नरं धयामि कदं चन तवाम ऋते पुरुषव्याघ्र तदा मूर्धानम आलभे 15 न चान्यपूर्वा राजेन्थ्र तवाम अहं समुपस्दिता सत्यं बरवीमि शाल्वैतत सत्येनात्मानम आलभे 16 भजस्व मां विशालाक्ष सवयं कन्याम उपस्दिताम अनन्यपूर्वां राजेन्थ्र तवत्प्रसाथाभिकाङ्क्षिणीम 17 ताम एवं भाषमाणां तु शाल्वः काशिपतेः सुताम अत्यजथ भरतश्रेष्ठ तवचं जीर्णाम इवॊरगः 18 एवं बहुविधैर वाक्यैर याच्यमानस तयानघ नाश्रथ्थधच छाल्वपतिः कन्याया भरतर्षभ 19 ततः सा मन्युनाविष्टा जयेष्ठा काशिपतेः सुता अब्रवीत साश्रुनयना बाष्पविह्वलया गिरा 20 तवया तयक्ता गमिष्यामि यत्र यत्र विशां पते तत्र मे सन्तु गतयः सन्तः सत्यं यदाब्रुवम 21 एवं संभाषमाणां तु नृशंसः शाल्वराट तथा पर्यत्यजत कौरव्य करुणं परिथेवतीम 22 गच्छ गच्छेति तां शाल्वः पुनः पुनर अभाषत बिभेमि भीष्मात सुश्रॊणि तं च भीष्मपरिग्रहः 23 एवम उक्ता तु सा तेन शाल्वेनाथीर्घथर्शिना निश्चक्राम पुराथ थीना रुथती कुररी यदा |
1
bhīṣma uvāca tato 'haṃ samanujñāpya kālīṃ satyavatīṃ tadā mantriṇaś ca dvijāṃś caiva tathaiva ca purohitān samanujñāsiṣaṃ kanyāṃ jyeṣṭhām ambāṃ narādhipa 2 anujñātā yayau sā tu kanyā śālvapateḥ puram vṛddhair dvijātibhir guptā dhātryā cānugatā tadā atītya ca tam adhvānam āsasāda narādhipam 3 sā tam āsādya rājānaṃ śālvaṃ vacanam abravīt āgatāhaṃ mahābāho tvām uddiśya mahādyute 4 tām abravīc chālvapatiḥ smayann iva viśāṃ pate tvayānyapūrvayā nāhaṃ bhāryārthī varavarṇini 5 gaccha bhadre punas tatra sakāśaṃ bhāratasya vai nāham icchāmi bhīṣmeṇa gṛhītāṃ tvāṃ prasahya vai 6 tvaṃ hi nirjitya bhīṣmeṇa nītā prītimatī tadā parāmṛśya mahāyuddhe nirjitya pṛthivīpatīn nāhaṃ tvayy anyapūrvāyāṃ bhāryārthī varavarṇini 7 katham asmadvidho rājā parapūrvāṃ praveśayet nārīṃ viditavijñānaḥ pareṣāṃ dharmam ādiśan yatheṣṭaṃ gamyatāṃ bhadre mā te kālo 'tyagād ayam 8 ambā tam abravīd rājann anaṅgaśarapīḍitā maivaṃ vada mahīpāla naitad evaṃ kathaṃ cana 9 nāsmi prītimatī nītā bhīṣmeṇāmitrakarśana balān nītāsmi rudatī vidrāvya pṛthivīpatīn 10 bhajasva māṃ śālvapate bhaktāṃ bālām anāgasam bhaktānāṃ hi parityāgo na dharmeṣu praśasyate 11 sāham āmantrya gāṅgeyaṃ samareṣv anivartinam anujñātā ca tenaiva tavaiva gṛham āgatā 12 na sa bhīṣmo mahābāhur mām icchati viśāṃ pate bhrātṛhetoḥ samārambho bhīṣmasyeti śrutaṃ mayā 13 bhaginyau mama ye nīte ambikāmbālike nṛpa prādād vicitravīryāya gāṅgeyo hi yavīyase 14 yathā śālvapate nānyaṃ naraṃ dhyāmi kathaṃ cana tvām ṛte puruṣavyāghra tathā mūrdhānam ālabhe 15 na cānyapūrvā rājendra tvām ahaṃ samupasthitā satyaṃ bravīmi śālvaitat satyenātmānam ālabhe 16 bhajasva māṃ viśālākṣa svayaṃ kanyām upasthitām ananyapūrvāṃ rājendra tvatprasādābhikāṅkṣiṇīm 17 tām evaṃ bhāṣamāṇāṃ tu śālvaḥ kāśipateḥ sutām atyajad bharataśreṣṭha tvacaṃ jīrṇām ivoragaḥ 18 evaṃ bahuvidhair vākyair yācyamānas tayānagha nāśraddadhac chālvapatiḥ kanyāyā bharatarṣabha 19 tataḥ sā manyunāviṣṭā jyeṣṭhā kāśipateḥ sutā abravīt sāśrunayanā bāṣpavihvalayā girā 20 tvayā tyaktā gamiṣyāmi yatra yatra viśāṃ pate tatra me santu gatayaḥ santaḥ satyaṃ yathābruvam 21 evaṃ saṃbhāṣamāṇāṃ tu nṛśaṃsaḥ śālvarāṭ tadā paryatyajata kauravya karuṇaṃ paridevatīm 22 gaccha gaccheti tāṃ śālvaḥ punaḥ punar abhāṣata bibhemi bhīṣmāt suśroṇi taṃ ca bhīṣmaparigrahaḥ 23 evam uktā tu sā tena śālvenādīrghadarśinā niścakrāma purād dīnā rudatī kurarī yathā |