|
1
शरीभगवान उवाच मय्य आसक्तमनाः पार्द यॊगं युञ्जन मथाश्रयः असंशयं समग्रं मां यदा जञास्यसि तच छृणु 2 जञानं ते ऽहं सविज्ञानम इथं वक्ष्याम्य अशेषतः यज जञात्वा नेह भूयॊ ऽनयज जञातव्यम अवशिष्यते 3 मनुष्याणां सहस्रेषु कश चिथ यतति सिथ्धये यतताम अपि सिथ्धानां कश चिन मां वेत्ति तत्त्वतः 4 भूमिर आपॊ ऽनलॊ वायुः खं मनॊ बुथ्धिर एव च अहंकार इतीयं मे भिन्ना परकृतिर अष्टधा 5 अपरेयम इतस तव अन्यां परकृतिं विथ्धि मे पराम जीवभूतां महाबाहॊ ययेथं धार्यते जगत 6 एतथ्यॊनीनि भूतानि सर्वाणीत्य उपधारय अहं कृत्स्नस्य जगतः परभवः परलयस तदा 7 मत्तः परतरं नान्यत किं चिथ अस्ति धनंजय मयि सर्वम इथं परॊतं सूत्रे मणिगणा इव 8 रसॊ ऽहम अप्सु कौन्तेय परभास्मि शशिसूर्ययॊः परणवः सर्ववेथेषु शब्थः खे पौरुषं नृषु 9 पुण्यॊ गन्धः पृदिव्यां च तेजश चास्मि विभावसौ जीवनं सर्वभूतेषु तपश चास्मि तपस्विषु 10 बीजं मां सर्वभूतानां विथ्धि पार्द सनातनम बुथ्धिर बुथ्धिमताम अस्मि तेजस तेजस्विनाम अहम 11 बलं बलवतां चाहं कामरागविवर्जितम धर्माविरुथ्धॊ भूतेषु कामॊ ऽसमि भरतर्षभ 12 ये चैव सात्त्विका भावा राजसास तामसाश च ये मत्त एवेति तान विथ्धि न तव अहं तेषु ते मयि 13 तरिभिर गुणमयैर भावैर एभिः सर्वम इथं जगत मॊहितं नाभिजानाति माम एभ्यः परम अव्ययम 14 थैवी हय एषा गुणमयी मम माया थुरत्यया माम एव ये परपथ्यन्ते मायाम एतां तरन्ति ते 15 न मां थुष्कृतिनॊ मूढाः परपथ्यन्ते नराधमाः माययापहृतज्ञाना आसुरं भावम आश्रिताः 16 चतुर्विधा भजन्ते मां जनाः सुकृतिनॊ ऽरजुन आर्तॊ जिज्ञासुर अर्दार्दी जञानी च भरतर्षभ 17 तेषां जञानी नित्ययुक्त एकभक्तिर विशिष्यते परियॊ हि जञानिनॊ ऽतयर्दम अहं स च मम परियः 18 उथाराः सर्व एवैते जञानी तव आत्मैव मे मतम आस्दितः स हि युक्तात्मा माम एवानुत्तमां गतिम 19 बहूनां जन्मनाम अन्ते जञानवान मां परपथ्यते वासुथेवः सर्वम इति स महात्मा सुथुर्लभः 20 कामैस तैस तैर हृतज्ञानाः परपथ्यन्ते ऽनयथेवताः तं तं नियमम आस्दाय परकृत्या नियताः सवया 21 यॊ यॊ यां यां तनुं भक्तः शरथ्धयार्चितुम इच्छति तस्य तस्याचलां शरथ्धां ताम एव विथधाम्य अहम 22 स तया शरथ्धया युक्तस तस्या राधनम ईहते लभते च ततः कामान मयैव विहितान हि तान 23 अन्तवत तु फलं तेषां तथ भवत्य अल्पमेधसाम थेवान थेवयजॊ यान्ति मथ्भक्ता यान्ति माम अपि 24 अव्यक्तं वयक्तिम आपन्नं मन्यन्ते माम अबुथ्धयः परं भावम अजानन्तॊ ममाव्ययम अनुत्तमम 25 नाहं परकाशः सर्वस्य यॊगमायासमावृतः मूढॊ ऽयं नाभिजानाति लॊकॊ माम अजम अव्ययम 26 वेथाहं समतीतानि वर्तमानानि चार्जुन भविष्याणि च भूतानि मां तु वेथ न कश चन 27 इच्छाथ्वेषसमुत्देन थवन्थ्वमॊहेन भारत सर्वभूतानि संमॊहं सर्गे यान्ति परंतप 28 येषां तव अन्तगतं पापं जनानां पुण्यकर्मणाम ते थवन्थ्वमॊहनिर्मुक्ता भजन्ते मां थृढव्रताः 29 जरामरणमॊक्षाय माम आश्रित्य यतन्ति ये ते बरह्म तथ विथुः कृत्स्नम अध्यात्मं कर्म चाखिलम 30 साधिभूताधिथैवं मां साधियज्ञं च ये विथुः परयाणकाले ऽपि च मां ते विथुर युक्तचेतसः |
1
śrībhagavān uvāca mayy āsaktamanāḥ pārtha yogaṃ yuñjan madāśrayaḥ asaṃśayaṃ samagraṃ māṃ yathā jñāsyasi tac chṛṇu 2 jñānaṃ te 'haṃ savijñānam idaṃ vakṣyāmy aśeṣataḥ yaj jñātvā neha bhūyo 'nyaj jñātavyam avaśiṣyate 3 manuṣyāṇāṃ sahasreṣu kaś cid yatati siddhaye yatatām api siddhānāṃ kaś cin māṃ vetti tattvataḥ 4 bhūmir āpo 'nalo vāyuḥ khaṃ mano buddhir eva ca ahaṃkāra itīyaṃ me bhinnā prakṛtir aṣṭadhā 5 apareyam itas tv anyāṃ prakṛtiṃ viddhi me parām jīvabhūtāṃ mahābāho yayedaṃ dhāryate jagat 6 etadyonīni bhūtāni sarvāṇīty upadhāraya ahaṃ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā 7 mattaḥ parataraṃ nānyat kiṃ cid asti dhanaṃjaya mayi sarvam idaṃ protaṃ sūtre maṇigaṇā iva 8 raso 'ham apsu kaunteya prabhāsmi śaśisūryayoḥ praṇavaḥ sarvavedeṣu śabdaḥ khe pauruṣaṃ nṛṣu 9 puṇyo gandhaḥ pṛthivyāṃ ca tejaś cāsmi vibhāvasau jīvanaṃ sarvabhūteṣu tapaś cāsmi tapasviṣu 10 bījaṃ māṃ sarvabhūtānāṃ viddhi pārtha sanātanam buddhir buddhimatām asmi tejas tejasvinām aham 11 balaṃ balavatāṃ cāhaṃ kāmarāgavivarjitam dharmāviruddho bhūteṣu kāmo 'smi bharatarṣabha 12 ye caiva sāttvikā bhāvā rājasās tāmasāś ca ye matta eveti tān viddhi na tv ahaṃ teṣu te mayi 13 tribhir guṇamayair bhāvair ebhiḥ sarvam idaṃ jagat mohitaṃ nābhijānāti mām ebhyaḥ param avyayam 14 daivī hy eṣā guṇamayī mama māyā duratyayā mām eva ye prapadyante māyām etāṃ taranti te 15 na māṃ duṣkṛtino mūḍhāḥ prapadyante narādhamāḥ māyayāpahṛtajñānā āsuraṃ bhāvam āśritāḥ 16 caturvidhā bhajante māṃ janāḥ sukṛtino 'rjuna ārto jijñāsur arthārthī jñānī ca bharatarṣabha 17 teṣāṃ jñānī nityayukta ekabhaktir viśiṣyate priyo hi jñānino 'tyartham ahaṃ sa ca mama priyaḥ 18 udārāḥ sarva evaite jñānī tv ātmaiva me matam āsthitaḥ sa hi yuktātmā mām evānuttamāṃ gatim 19 bahūnāṃ janmanām ante jñānavān māṃ prapadyate vāsudevaḥ sarvam iti sa mahātmā sudurlabhaḥ 20 kāmais tais tair hṛtajñānāḥ prapadyante 'nyadevatāḥ taṃ taṃ niyamam āsthāya prakṛtyā niyatāḥ svayā 21 yo yo yāṃ yāṃ tanuṃ bhaktaḥ śraddhayārcitum icchati tasya tasyācalāṃ śraddhāṃ tām eva vidadhāmy aham 22 sa tayā śraddhayā yuktas tasyā rādhanam īhate labhate ca tataḥ kāmān mayaiva vihitān hi tān 23 antavat tu phalaṃ teṣāṃ tad bhavaty alpamedhasām devān devayajo yānti madbhaktā yānti mām api 24 avyaktaṃ vyaktim āpannaṃ manyante mām abuddhayaḥ paraṃ bhāvam ajānanto mamāvyayam anuttamam 25 nāhaṃ prakāśaḥ sarvasya yogamāyāsamāvṛtaḥ mūḍho 'yaṃ nābhijānāti loko mām ajam avyayam 26 vedāhaṃ samatītāni vartamānāni cārjuna bhaviṣyāṇi ca bhūtāni māṃ tu veda na kaś cana 27 icchādveṣasamutthena dvandvamohena bhārata sarvabhūtāni saṃmohaṃ sarge yānti paraṃtapa 28 yeṣāṃ tv antagataṃ pāpaṃ janānāṃ puṇyakarmaṇām te dvandvamohanirmuktā bhajante māṃ dṛḍhavratāḥ 29 jarāmaraṇamokṣāya mām āśritya yatanti ye te brahma tad viduḥ kṛtsnam adhyātmaṃ karma cākhilam 30 sādhibhūtādhidaivaṃ māṃ sādhiyajñaṃ ca ye viduḥ prayāṇakāle 'pi ca māṃ te vidur yuktacetasaḥ |