|
1
[स] परियम इन्थ्रस्य सततं सखायम अमितौजसम हत्वा पराग्ज्यॊतिषं पार्दः परथक्षिणम अवर्तत 2 ततॊ गान्धारराजस्य सुतौ परपुरंजयौ आर्छेताम अर्जुनं सख्ये भरातरौ वृषकाचलौ 3 तौ समेत्यार्जुनं वीरौ पुरः पश्चाच च धन्विनौ अविध्येतां महावेगैर निशितैर आशुगैर भृशम 4 वृषकस्य हयान सूतं धनुश छत्रं रदं धवजम तिलशॊ वयधमत पार्दः सौबलस्य शितैः शरैः 5 ततॊ ऽरजुनः शरव्रातैर नानाप्रहरणैर अपि गान्धारान वयाकुलांश चक्रे सौबल परमुखान पुनः 6 ततः पञ्चशतान वीरान गान्धारान उथ्यतायुधान पराहिणॊन मृत्युलॊकाय करुथ्धॊ बाणैर धनंजयः 7 हताश्वात तु रदात तूर्णम अवतीर्य महाभुजः आरुरॊह रदं भरातुर अन्यच च धनुर आथथे 8 ताव एकरदम आरूढौ भरातरौ वृषकाचलौ शरवर्षेण बीभत्सुम अविध्येतां पुनः पुनः 9 सयालौ तव महात्मानौ राजानौ वृषकाचलौ भृशं निजघ्नतुः पार्दम इन्थ्रं वृत्रबलाव इव 10 लब्धलक्ष्यौ तु गान्धाराव अहतां पाण्डवं पुनः निथाघवार्षिकौ मासौ लॊकं घर्माम्बुभिर यदा 11 तौ रदस्दौ नरव्याघ्रौ राजानौ वृषकाचलौ संश्लिष्टाङ्गौ सदितौ राजञ जघानैकेषुणार्जुनः 12 तौ रदात समिह संकाशौ लॊहिताक्षौ महाभुजौ गतासू पेततुर वीरौ सॊथर्याव एकलक्षणौ 13 तयॊर थेहौ रदाथ भूमिं गतौ बन्धुजनप्रियौ यशॊ थश थिशः पुण्यं गमयित्वा वयवस्दितौ 14 थृष्ट्वा विनिहतौ संख्ये मातुलाव अपलायिनौ भृशं मुमुचुर अश्रूणि पुत्रास तव विशां पते 15 निहतौ भरातरौ थृष्ट्वा माया शतविशारथः कृष्णौ संमॊहयन मायां विथधे शकुनिस ततः 16 लगुणायॊ गुडाश्मानः शतघ्न्यश च स शक्तयः गथापरिघनिस्त्रिंश शूलमुथ्गर पाट्टिशाः 17 स कम्पनर्ष्टि नखरा मुसलानि परश्वधाः कषुराः कषुर परनालीका वत्सथन्तास तरिसंधिनः 18 चक्राणि विशिखाः परासा विविधान्य आयुधानि च परपेतुः सर्वतॊ थिग्भ्यः परथिग्भ्यश चार्जुनं परति 19 खरॊष्ट्रमहिषाः सिंहा वयाघ्राः सृमर चिल्लिकाः ऋक्षाः सालावृका गृध्राः कपयॊ ऽद सरीसृपाः 20 विविधानि च रक्षांसि कषुधितान्य अर्जुनं परति संक्रुथ्धान्य अभ्यधावन्त विविधानि वयांसि च 21 ततॊ थिव्यास्त्रविच छूरः कुन्तीपुत्रॊ धनंजयः विसृजन्न इषुजालानि सहसा तान्य अताडयत 22 ते हन्यमानाः शूरेण परवरैः सायकैर थृढैः विरुवन्तॊ महारावान विनेशुः सर्वतॊ हताः 23 ततस तमः पराथुरभूथ अर्जुनस्य रदं परति तस्माच च तमसॊ वाचः करूराः पार्दम अभर्त्सयन 24 तत तमॊ ऽसत्रेण महता जयॊतिषेणार्जुनॊ ऽवधीत हते तस्मिञ जलौघास तु पराथुरासन भयानकाः 25 अम्भसस तस्य नाशार्दम आथित्यास्त्रम अदार्जुनः परायुङ्क्ताम्भस ततस तेन परायशॊ ऽसत्रेण शॊषितम 26 एवं बहुविधा मायाः सौबलस्य कृताः कृताः जघानास्त्र बलेनाशु परहसन्न अर्जुनस तथा 27 तदा हतासु मायासु तरस्तॊ ऽरजुन शराहतः अपायाज जवनैर अश्वैः शकुनिः पराकृतॊ यदा 28 ततॊ ऽरजुनॊ ऽसत्रविच छरैष्ठ्यं थर्शयन्न आत्मनॊ ऽरिषु अभ्यवर्षच छरौघेण कौरवाणाम अनीकिनीम 29 सा हन्यमाना पार्देन पुत्रस्य तव वाहिनी थवैधी भूता महाराज गङ्गेवासाथ्य पर्वतम 30 थरॊणम एवान्वपथ्यन्त के चित तत्र महारदाः के चिथ थुर्यॊधनं राजन्न अर्थ्यमानाः किरीटिना 31 नापश्याम ततस तव एतत सैन्यं वै तमसावृतम गाण्डीवस्य च निर्घॊषः शरुतॊ थक्षिणतॊ मया 32 शङ्खथुन्थुभिनिर्घॊषं वाथित्राणां च निस्वनम गाण्डीवस्य च निर्घॊषॊ वयतिक्रम्यास्पृशथ थिवम 33 ततः पुनर थक्षिणतः संग्रामश चित्रयॊधिनाम सुयुथ्धम अर्जुनस्यासीथ अहं तु थरॊणम अन्वगाम 34 नानाविधान्य अनीकानि पुत्राणां तव भारत अर्जुनॊ वयधमत काले थिवीवाभ्राणि मारुतः 35 तं वासवम इवायान्तं भूरिवर्षशरौघिणम महेष्वासं नरव्याघ्रं नॊग्रं कश चिथ अवारयत 36 ते हन्यमानाः पार्देन तवथीया वयदिता भृशम सवान एव बहवॊ जघ्नुर विथ्रवन्तस ततस ततः 37 ते ऽरजुनेन शरा मुक्ताः कङ्कपत्रास तनुच्छिथः शलभा इव संपेतुः संवृण्वाना थिशॊ थश 38 तुरगं रदिनं नागं पथातिम अपि मारिष विनिर्भिथ्य कषितिं जग्मुर वल्मीकम इव पन्नगाः 39 न च थवितीयं वयसृजत कुञ्जराश्वनरेषु सः पृदग एकशरारुग्णा निपेतुस ते गतासवः 40 हतैर मनुष्यैस तुरगैश च सर्वतः; शराभिवृष्टैर थविरथैश च पातितैः तथा शवगॊमायु बडाभिनाथितं; विचित्रम आयॊध शिरॊ बभूव ह 41 पिता सुतं तयजति सुहृथ वरं सुहृत; तदैव पुत्रः पितरं शरातुरः सवरक्षणे कृतमतयस तथा जनास; तयजन्ति वाहान अपि पार्द पीडिताः |
1
[s] priyam indrasya satataṃ sakhāyam amitaujasam hatvā prāgjyotiṣaṃ pārthaḥ pradakṣiṇam avartata 2 tato gāndhārarājasya sutau parapuraṃjayau ārchetām arjunaṃ sakhye bhrātarau vṛṣakācalau 3 tau sametyārjunaṃ vīrau puraḥ paścāc ca dhanvinau avidhyetāṃ mahāvegair niśitair āśugair bhṛśam 4 vṛṣakasya hayān sūtaṃ dhanuś chatraṃ rathaṃ dhvajam tilaśo vyadhamat pārthaḥ saubalasya śitaiḥ śaraiḥ 5 tato 'rjunaḥ śaravrātair nānāpraharaṇair api gāndhārān vyākulāṃś cakre saubala pramukhān punaḥ 6 tataḥ pañcaśatān vīrān gāndhārān udyatāyudhān prāhiṇon mṛtyulokāya kruddho bāṇair dhanaṃjayaḥ 7 hatāśvāt tu rathāt tūrṇam avatīrya mahābhujaḥ āruroha rathaṃ bhrātur anyac ca dhanur ādade 8 tāv ekaratham ārūḍhau bhrātarau vṛṣakācalau śaravarṣeṇa bībhatsum avidhyetāṃ punaḥ punaḥ 9 syālau tava mahātmānau rājānau vṛṣakācalau bhṛśaṃ nijaghnatuḥ pārtham indraṃ vṛtrabalāv iva 10 labdhalakṣyau tu gāndhārāv ahatāṃ pāṇḍavaṃ punaḥ nidāghavārṣikau māsau lokaṃ gharmāmbubhir yathā 11 tau rathasthau naravyāghrau rājānau vṛṣakācalau saṃśliṣṭāṅgau sthitau rājañ jaghānaikeṣuṇārjunaḥ 12 tau rathāt smiha saṃkāśau lohitākṣau mahābhujau gatāsū petatur vīrau sodaryāv ekalakṣaṇau 13 tayor dehau rathād bhūmiṃ gatau bandhujanapriyau yaśo daśa diśaḥ puṇyaṃ gamayitvā vyavasthitau 14 dṛṣṭvā vinihatau saṃkhye mātulāv apalāyinau bhṛśaṃ mumucur aśrūṇi putrās tava viśāṃ pate 15 nihatau bhrātarau dṛṣṭvā māyā śataviśāradaḥ kṛṣṇau saṃmohayan māyāṃ vidadhe śakunis tataḥ 16 laguṇāyo guḍāśmānaḥ śataghnyaś ca sa śaktayaḥ gadāparighanistriṃśa śūlamudgara pāṭṭiśāḥ 17 sa kampanarṣṭi nakharā musalāni paraśvadhāḥ kṣurāḥ kṣura pranālīkā vatsadantās trisaṃdhinaḥ 18 cakrāṇi viśikhāḥ prāsā vividhāny āyudhāni ca prapetuḥ sarvato digbhyaḥ pradigbhyaś cārjunaṃ prati 19 kharoṣṭramahiṣāḥ siṃhā vyāghrāḥ sṛmara cillikāḥ ṛkṣāḥ sālāvṛkā gṛdhrāḥ kapayo 'tha sarīsṛpāḥ 20 vividhāni ca rakṣāṃsi kṣudhitāny arjunaṃ prati saṃkruddhāny abhyadhāvanta vividhāni vayāṃsi ca 21 tato divyāstravic chūraḥ kuntīputro dhanaṃjayaḥ visṛjann iṣujālāni sahasā tāny atāḍayat 22 te hanyamānāḥ śūreṇa pravaraiḥ sāyakair dṛḍhaiḥ viruvanto mahārāvān vineśuḥ sarvato hatāḥ 23 tatas tamaḥ prādurabhūd arjunasya rathaṃ prati tasmāc ca tamaso vācaḥ krūrāḥ pārtham abhartsayan 24 tat tamo 'streṇa mahatā jyotiṣeṇārjuno 'vadhīt hate tasmiñ jalaughās tu prādurāsan bhayānakāḥ 25 ambhasas tasya nāśārtham ādityāstram athārjunaḥ prāyuṅktāmbhas tatas tena prāyaśo 'streṇa śoṣitam 26 evaṃ bahuvidhā māyāḥ saubalasya kṛtāḥ kṛtāḥ jaghānāstra balenāśu prahasann arjunas tadā 27 tathā hatāsu māyāsu trasto 'rjuna śarāhataḥ apāyāj javanair aśvaiḥ śakuniḥ prākṛto yathā 28 tato 'rjuno 'stravic chraiṣṭhyaṃ darśayann ātmano 'riṣu abhyavarṣac charaugheṇa kauravāṇām anīkinīm 29 sā hanyamānā pārthena putrasya tava vāhinī dvaidhī bhūtā mahārāja gaṅgevāsādya parvatam 30 droṇam evānvapadyanta ke cit tatra mahārathāḥ ke cid duryodhanaṃ rājann ardyamānāḥ kirīṭinā 31 nāpaśyāma tatas tv etat sainyaṃ vai tamasāvṛtam gāṇḍīvasya ca nirghoṣaḥ śruto dakṣiṇato mayā 32 śaṅkhadundubhinirghoṣaṃ vāditrāṇāṃ ca nisvanam gāṇḍīvasya ca nirghoṣo vyatikramyāspṛśad divam 33 tataḥ punar dakṣiṇataḥ saṃgrāmaś citrayodhinām suyuddham arjunasyāsīd ahaṃ tu droṇam anvagām 34 nānāvidhāny anīkāni putrāṇāṃ tava bhārata arjuno vyadhamat kāle divīvābhrāṇi mārutaḥ 35 taṃ vāsavam ivāyāntaṃ bhūrivarṣaśaraughiṇam maheṣvāsaṃ naravyāghraṃ nograṃ kaś cid avārayat 36 te hanyamānāḥ pārthena tvadīyā vyathitā bhṛśam svān eva bahavo jaghnur vidravantas tatas tataḥ 37 te 'rjunena śarā muktāḥ kaṅkapatrās tanucchidaḥ śalabhā iva saṃpetuḥ saṃvṛṇvānā diśo daśa 38 turagaṃ rathinaṃ nāgaṃ padātim api māriṣa vinirbhidya kṣitiṃ jagmur valmīkam iva pannagāḥ 39 na ca dvitīyaṃ vyasṛjat kuñjarāśvanareṣu saḥ pṛthag ekaśarārugṇā nipetus te gatāsavaḥ 40 hatair manuṣyais turagaiś ca sarvataḥ; śarābhivṛṣṭair dviradaiś ca pātitaiḥ tadā śvagomāyu baḍābhināditaṃ; vicitram āyodha śiro babhūva ha 41 pitā sutaṃ tyajati suhṛd varaṃ suhṛt; tathaiva putraḥ pitaraṃ śarāturaḥ svarakṣaṇe kṛtamatayas tadā janās; tyajanti vāhān api pārtha pīḍitāḥ |