|
1
[स] परतिघातं तु सैन्यस्य नामृष्यत वृकॊथरः सॊ ऽभिनथ बाह्लिकं षष्ट्या कर्णं च थशभिः शरैः 2 तस्य थरॊणः शितैर बाणैस तीक्ष्णधारैर अयस्मयैः जीवितान्तम अभिप्रेप्सुर मर्मण्य आशु जघान ह 3 कर्णॊ थवाथशभिर बाणैर अश्वत्दामा च सप्तभिः षड्भिर थुर्यॊधनॊ राजा तत एनम अवाकिरत 4 भीमसेनॊ ऽपि तान सर्वान परत्यविध्यन महाबलः थरॊणं पञ्चाशतेषूणां कर्मं च थशभिः शरैः 5 थुर्यॊधनं थवाथशभिर थरौणिं चाष्टाभिर आशुगैः आरावं तुमुलं कुर्वन्न अभ्यवर्तत तान रणे 6 तस्मिन संत्यजति पराणान मृत्युसाधारणी कृते अजातशत्रुस तान यॊधान भीमं तरातेत्य अचॊथयत 7 ते ययुर भीमसेनस्य समीपम अमितौजसः युयुधानप्रभृतयॊ माथ्रीपुत्रौ च पाण्डवौ 8 ते समेत्य सुसंरब्धाः सहिताः पुरुषर्षभाः महेष्वास वरैर गुप्तं थरॊणानीकं बिभित्सवः 9 समापेतुर महावीर्या भीमप्रभृतयॊ रदाः तान पर्त्यगृह्णाथ अव्यग्रॊ थरॊणॊ ऽपि रदिनां वरः 10 महाबलान अतिरदान वीरान समरशॊभिनः बाह्यं मृत्युभयं कृत्वा तावकाः पाण्डवान ययुः 11 साथिनः साथिनॊ ऽभयघ्नंस तदैव रदिनॊ रदान आसीच छक्त्य असि संपातॊ युथ्धम आसीत परश्वधैः 12 निकृष्टम असियुथ्धं च बभूव कटुकॊथयम कुञ्जराणांच संघातैर युथ्धम आसीत सुथारुणम 13 अपतत कुञ्जराथ अन्यॊ हयाथ अन्यस तव अवाक्शिराः नरॊ बाणेन निर्भिन्नॊ रदाथ अन्यश च मारिष 14 तत्रान्यस्य च संमर्थे पतितस्य विवर्मणः शिरः परध्वंसयाम आस वक्षस्य आक्रम्य कुञ्जरः 15 अपरे ऽपय अपराञ जघ्नुर वारणाः पतितान नरान विषाणैश चावनिं गत्वा वयभिन्थन रदिनॊ बहून 16 नरान्त्रैः के चिथ अपरे विषाणालग्न संस्रवैः बभ्रमुः शतशॊ नागा मृथ्नन्तः शतशॊ नरान 17 कांस्यायस तनुत्राणान नराश्वरदकुञ्जरान पतितान पॊदयां चक्रुर थविपाः सदूलनडान इव 18 गृध्रपत्राधिवासांसि शयनानि नराधिपाः हरीमन्तः कालसंपक्वाः सुथुःखान्य अधिशेरते 19 हन्ति समात्र पिता पुत्रं रदेनाभ्यतिवर्तते पुत्रश च पितरं मॊहान निर्मर्याथम अवर्तत 20 अक्षॊ भग्नॊ धवजश छिन्नश छत्रम उर्व्यां निपातितम युगार्धं छिन्नम आथाय परथुथ्राव तदा हयः 21 सासिर बाहुर निपतितः शिरश छिन्नं सकुण्डलम गजेनाक्षिप्य बलिना रदः संचूर्णितः कषितौ 22 रदिना ताडितॊ नागॊ नाराचेनापतथ वयसुः सारॊहश चापतथ वाजी गजेनाताडितॊ भृशम 23 निर्मर्याथं महथ युथ्धम अवर्तत सुथारुणम हा तात हा पुत्र सखे कवासि तिष्ठ कव धावसि 24 परहराहर जह्य एनं समितक्ष्वेडित गर्जितैः इत्य एवम उच्चरन्त्यः सम शरूयन्ते विविधा गिरः 25 नरस्याश्वस्य नागस्य समसज्जत शॊणितम उपाशाम्यथ रजॊ भौमं भीरून कश्मलम आविशत 26 आसीत केशपरामर्शॊ मुष्टियुथ्धं च थारुणम नखैर थन्तैश च शूराणमाथ्वीपे थवीपम इच्छताम 27 तत्राच्छिथ्यत वीरस्य स खड्गॊ बाहुर उथ्यतः सधनुश चापरस्यापि स शरः साङ्कुशस तदा 28 पराक्रॊशथ अन्यम अन्यॊ ऽतर तदान्यॊ विमुखॊ ऽथरवत अन्यः पराप्तस्य चान्यस्य शिरः कायाथ अपाहरत 29 शब्थम अभ्यथ्रवच चान्यः शब्थाथ अन्यॊ ऽथरवथ भृशम सवान अन्यॊ ऽद परान अन्यॊ जघान निशितैः शरैः 30 गिरिशृङ्गॊपमश चात्र नाराचेन निपातितः मातङ्गॊ नयपतथ भूमौ नथी रॊध इवॊष्णगे 31 तदैव रदिनं नागः कषरन गिरिर इवारुजत अध्यतिष्ठत पथा भूमौ सहाश्वं सह सारदिम 32 शूरान परहरतॊ थृष्ट्वा कृतास्त्रान रुधिरॊक्षितान बहून अप्य आविशन मॊहॊ भीरून हृथयथुर्बलान 33 सर्वम आविग्नम अभवन न पराज्ञायत किं चन सैन्ये च रजसा धवस्ते निर्मर्याथम अवर्तत 34 ततः सेनापतिः शीघ्रम अयं काल इति बरुवन नित्याभित्वरितान एव तवरयाम आस पाण्डवान 35 कुर्वन्तः शासनं तस्य पाण्डवेया यशस्विनः सरॊ हंसा इवापेतुर घनन्तॊ थरॊण रदं परति 36 गृह्णीताथ्रवतान्यॊन्यं विभीता विनिकृन्तत इत्य आसीत तुमुलः शब्थॊ थुर्धर्षस्य रदं परति 37 ततॊ थरॊणः कृपः कर्णॊ थरौणी राजा जयथ्रदः विन्थानुविन्थाव अवन्त्यौ शल्यश चैनान अवारयत 38 ते तव आर्य धर्मसंरब्धा थुर्निवार्या थुरासथाः शरार्ता न जुहुर थरॊणं पाञ्चालाः पाण्डवैः सह 39 ततॊ थरॊणॊ ऽभिसंक्रुथ्धॊ विसृजञ शतशः शरान चेथिपाञ्चालपाण्डूनाम अकरॊत कथनं महत 40 तस्य जयातलनिर्घॊषः शुश्रुवे थिक्षु मारिष वज्रसंघात संकाशस तरासयन पाण्डवान बहून 41 एतस्मिन्न अन्तरे जिष्णुर हत्वा संशप्तकान बली अब्ययात तत्र यत्र सम थरॊणः पाण्डुन परमर्थति 42 तं शरौघमहावर्तं शॊणितॊथं महाह्रथम तीर्णः संशप्तकान हत्वा परत्यथृश्यत फल्गुनः 43 तस्य कीर्तिमतॊ लक्ष्म सूर्यप्रतिम तेजसः थीप्यमानम अपश्याम तेजसा वानरध्वजम 44 संशप्तकसमुथ्रं तम उच्छॊष्यास्त्र गभस्तिभिः स पाण्डव युगान्तार्कः कुरून अप्य अभ्यतीतपत 45 परथथाह कुरून सर्वान अर्जुनः शस्र तेजसा युगान्ते सर्वभूतानि धूमकेतुर इवॊत्दितः 46 तेन बाणसहस्रौघैर गजाश्वरदयॊधिनः ताड्यमानाः कषितिं जग्मुर मुक्तशस्त्राः शरार्थिताः 47 के चिथ आर्तस्वरं चक्रुर विनेथुर अपरे पुनः पार्द बाणहता एक्चिन निपेतुर विगतासवः 48 तेषाम उत्पततां कांश चित पतितांश च पराङ्मुखान न जघानार्जुनॊ यॊधान यॊधव्रतम अनुस्मरन 49 ते विशीर्णरदाश्वेभाः परायशश च पराङ्मुखाः कुरवः कर्ण कर्णेति हाहेति च विचुक्रुशुः 50 तम आधिरदिर आक्रन्थं विज्ञाय शरणैषिणाम मा भैष्टेति परतिश्रुत्य ययाव अभिमुखॊ ऽरजुनम 51 स भारत रदश्रेष्ठः सर्वभारत हर्षणः पराथुश्चक्रे तथ आग्नेयम अस्त्रम अस्त्रविथां वरः 52 तस्य थीप्तशरौघस्य थीपचाप धरस्य च शरौघाञ शरजालेन विथुधाव धनंजयः अस्त्रम अस्त्रेण संवार्य पराणथथ विसृजञ शरान 53 धृष्टथ्युम्नश च भीमश च सात्यकिश च महारदः विव्यधुः कर्णम आसाथ्य तरिभिस तरिभिर अजिह्मगैः 54 अर्जुनास्त्रं तु राधेयः संवार्य शरवृष्टिभिः तेषां तरयाणां चापानि चिच्छेथ विशिखैस तरिभिः 55 ते निकृत्तायुधाः शूरा निर्विषा भुजगा इव रदशक्तीः समुत्क्षिप्य भृशं सिंहा इवानथन 56 ता भुजाग्रैर महावेगा विसृष्टा भुजगॊपमाः थीप्यमाना महाशक्त्यॊ जग्मुर आधिरदिं परति 57 ता निकृत्य शितैर बाणैस तरिभिस तरिभिर अजिह्मगैः ननाथ बलवान कर्णः पार्दाय विसृजञ शरान 58 अर्जुनश चापि राधेयं विथ्ध्वा सप्तभिर आशुगैः कर्णाथ अवरजं बाणैर जघान निशितैस तरिभिः 59 ततः शत्रुंजयं हत्वा पार्दः षड्भिर अजिह्मगैः जहार सथ्यॊ भल्लेन विपाटस्य शिरॊ रदात 60 पश्यतां धार्तराष्ट्राणाम एकेनैव किरीटिना परमुखे सूतपुत्रस्य सॊथर्या निहतास तरयः 61 ततॊ भीमः समुत्पत्य सवरदाथ वैनतेयवत वरासिना कर्ण पक्षाञ जघान थश पञ्च च 62 पुनः सवरदम आस्दाय धनुर आथाय चापरम विव्याध थशभिः कर्णं सूतम अश्वांश च पञ्चभिः 63 धृष्टथ्युम्नॊ ऽय असि वरं कर्म चाथाय भास्वरम जघान चन्थ्र वर्माणं बृहत कषत्रं च पौरवम 64 ततः सवरदम आस्दाय पाञ्चाल्यॊ ऽनयच च कार्मुकम आथाय कर्णं विव्याध तरिसप्तत्या नथन रणे 65 शैनेयॊ ऽपय अन्यथ आथाय धनुर इन्थ्रायुधथ्युति सूतपुत्रं चतुःषष्ट्या विथ्ध्वा सिंह इवानथत 66 भल्लभ्यां साधु मुक्ताभ्यां छित्त्वा कर्णस्य कार्मुकम पुनः कर्णं तरिभिर बाणैर बाह्वॊर उरसि चार्पयत 67 ततॊ थुर्यॊघनॊ थरॊणॊ राजा चैव जयथ्रदः निमज्जमानं राधेयम उज्जह्रुः सात्यकार्णवात 68 धृष्टथ्युम्नश च भीमश च सौभथ्रॊ ऽरजुन एव च नकुलः सहथेवश च सात्यकिं जुगुपू रणे 69 एवम एष महारौथ्रः कषयार्दं सर्वधन्विनाम तावकानां परेषां च तयक्त्वा पराणान अभूथ रणः 70 पथातिरदनागाश्वैर गजाश्वरदपत्तयः रदिनॊ नागपत्त्यश्वै रदपत्ती रदथ्विपैः 71 अश्वैर अश्वा गजैर नागा रदिनॊ रदिभिः सह संसक्ताः समथृश्यन्त पत्तयश चापि पत्तिभिः 72 एवं सुकलिलं युथ्धम आसीत करव्याथहर्षणम महथ्भिस तैर अभीतानां यम राष्ट्रविवर्धनम 73 ततॊ हता नररदवाजि कुञ्जरैर; अनेकशॊ थविपरदवाजि पत्तयः गजैर गजा रदिभिर उथायुधा रदा; हयैर हयाः पत्तिगणैश च पत्तयः 74 रदैर थविपा थविरथवरैर महाहया; हयैर नरा वररदिभिश च वाजिनः निरस्तजिह्वा थशनेक्षणाः कषितौ; कषयं गताः परमदित वर्म भूषणाः 75 तदा परैर बहु करणैर वरायुधैर; हता गताः परतिभय थर्शनाः कषितिम विपॊदिता हयगजपाथताडिता; भृशाकुला रदखुर नेमिभिर हताः 76 परमॊथने शवापथ पक्षिरक्षसां; जनक्षये वर्तति तत्र थारुणे महाबलास ते कुपिताः परस्परं; निषूथयन्तः परविचेरुर ओजसा 77 ततॊ बले भृशलुलिते परस्परं; निरीक्षमाणे रुधिरौघसंप्लुते थिवाकरे ऽसतं गिरिम आस्दिते शनैर; उभे परयाते शिबिराय भारत |
1
[s] pratighātaṃ tu sainyasya nāmṛṣyata vṛkodaraḥ so 'bhinad bāhlikaṃ ṣaṣṭyā karṇaṃ ca daśabhiḥ śaraiḥ 2 tasya droṇaḥ śitair bāṇais tīkṣṇadhārair ayasmayaiḥ jīvitāntam abhiprepsur marmaṇy āśu jaghāna ha 3 karṇo dvādaśabhir bāṇair aśvatthāmā ca saptabhiḥ ṣaḍbhir duryodhano rājā tata enam avākirat 4 bhīmaseno 'pi tān sarvān pratyavidhyan mahābalaḥ droṇaṃ pañcāśateṣūṇāṃ karmaṃ ca daśabhiḥ śaraiḥ 5 duryodhanaṃ dvādaśabhir drauṇiṃ cāṣṭābhir āśugaiḥ ārāvaṃ tumulaṃ kurvann abhyavartata tān raṇe 6 tasmin saṃtyajati prāṇān mṛtyusādhāraṇī kṛte ajātaśatrus tān yodhān bhīmaṃ trātety acodayat 7 te yayur bhīmasenasya samīpam amitaujasaḥ yuyudhānaprabhṛtayo mādrīputrau ca pāṇḍavau 8 te sametya susaṃrabdhāḥ sahitāḥ puruṣarṣabhāḥ maheṣvāsa varair guptaṃ droṇānīkaṃ bibhitsavaḥ 9 samāpetur mahāvīryā bhīmaprabhṛtayo rathāḥ tān partyagṛhṇād avyagro droṇo 'pi rathināṃ varaḥ 10 mahābalān atirathān vīrān samaraśobhinaḥ bāhyaṃ mṛtyubhayaṃ kṛtvā tāvakāḥ pāṇḍavān yayuḥ 11 sādinaḥ sādino 'bhyaghnaṃs tathaiva rathino rathān āsīc chakty asi saṃpāto yuddham āsīt paraśvadhaiḥ 12 nikṛṣṭam asiyuddhaṃ ca babhūva kaṭukodayam kuñjarāṇāṃca saṃghātair yuddham āsīt sudāruṇam 13 apatat kuñjarād anyo hayād anyas tv avākśirāḥ naro bāṇena nirbhinno rathād anyaś ca māriṣa 14 tatrānyasya ca saṃmarde patitasya vivarmaṇaḥ śiraḥ pradhvaṃsayām āsa vakṣasy ākramya kuñjaraḥ 15 apare 'py aparāñ jaghnur vāraṇāḥ patitān narān viṣāṇaiś cāvaniṃ gatvā vyabhindan rathino bahūn 16 narāntraiḥ ke cid apare viṣāṇālagna saṃsravaiḥ babhramuḥ śataśo nāgā mṛdnantaḥ śataśo narān 17 kāṃsyāyasa tanutrāṇān narāśvarathakuñjarān patitān pothayāṃ cakrur dvipāḥ sthūlanaḍān iva 18 gṛdhrapatrādhivāsāṃsi śayanāni narādhipāḥ hrīmantaḥ kālasaṃpakvāḥ suduḥkhāny adhiśerate 19 hanti smātra pitā putraṃ rathenābhyativartate putraś ca pitaraṃ mohān nirmaryādam avartata 20 akṣo bhagno dhvajaś chinnaś chatram urvyāṃ nipātitam yugārdhaṃ chinnam ādāya pradudrāva tathā hayaḥ 21 sāsir bāhur nipatitaḥ śiraś chinnaṃ sakuṇḍalam gajenākṣipya balinā rathaḥ saṃcūrṇitaḥ kṣitau 22 rathinā tāḍito nāgo nārācenāpatad vyasuḥ sārohaś cāpatad vājī gajenātāḍito bhṛśam 23 nirmaryādaṃ mahad yuddham avartata sudāruṇam hā tāta hā putra sakhe kvāsi tiṣṭha kva dhāvasi 24 praharāhara jahy enaṃ smitakṣveḍita garjitaiḥ ity evam uccarantyaḥ sma śrūyante vividhā giraḥ 25 narasyāśvasya nāgasya samasajjata śoṇitam upāśāmyad rajo bhaumaṃ bhīrūn kaśmalam āviśat 26 āsīt keśaparāmarśo muṣṭiyuddhaṃ ca dāruṇam nakhair dantaiś ca śūrāṇamādvīpe dvīpam icchatām 27 tatrācchidyata vīrasya sa khaḍgo bāhur udyataḥ sadhanuś cāparasyāpi sa śaraḥ sāṅkuśas tathā 28 prākrośad anyam anyo 'tra tathānyo vimukho 'dravat anyaḥ prāptasya cānyasya śiraḥ kāyād apāharat 29 śabdam abhyadravac cānyaḥ śabdād anyo 'dravad bhṛśam svān anyo 'tha parān anyo jaghāna niśitaiḥ śaraiḥ 30 giriśṛṅgopamaś cātra nārācena nipātitaḥ mātaṅgo nyapatad bhūmau nadī rodha ivoṣṇage 31 tathaiva rathinaṃ nāgaḥ kṣaran girir ivārujat adhyatiṣṭhat padā bhūmau sahāśvaṃ saha sārathim 32 śūrān praharato dṛṣṭvā kṛtāstrān rudhirokṣitān bahūn apy āviśan moho bhīrūn hṛdayadurbalān 33 sarvam āvignam abhavan na prājñāyata kiṃ cana sainye ca rajasā dhvaste nirmaryādam avartata 34 tataḥ senāpatiḥ śīghram ayaṃ kāla iti bruvan nityābhitvaritān eva tvarayām āsa pāṇḍavān 35 kurvantaḥ śāsanaṃ tasya pāṇḍaveyā yaśasvinaḥ saro haṃsā ivāpetur ghnanto droṇa rathaṃ prati 36 gṛhṇītādravatānyonyaṃ vibhītā vinikṛntata ity āsīt tumulaḥ śabdo durdharṣasya rathaṃ prati 37 tato droṇaḥ kṛpaḥ karṇo drauṇī rājā jayadrathaḥ vindānuvindāv avantyau śalyaś cainān avārayat 38 te tv ārya dharmasaṃrabdhā durnivāryā durāsadāḥ śarārtā na juhur droṇaṃ pāñcālāḥ pāṇḍavaiḥ saha 39 tato droṇo 'bhisaṃkruddho visṛjañ śataśaḥ śarān cedipāñcālapāṇḍūnām akarot kadanaṃ mahat 40 tasya jyātalanirghoṣaḥ śuśruve dikṣu māriṣa vajrasaṃghāta saṃkāśas trāsayan pāṇḍavān bahūn 41 etasminn antare jiṣṇur hatvā saṃśaptakān balī abyayāt tatra yatra sma droṇaḥ pāṇḍun pramardati 42 taṃ śaraughamahāvartaṃ śoṇitodaṃ mahāhradam tīrṇaḥ saṃśaptakān hatvā pratyadṛśyata phalgunaḥ 43 tasya kīrtimato lakṣma sūryapratima tejasaḥ dīpyamānam apaśyāma tejasā vānaradhvajam 44 saṃśaptakasamudraṃ tam ucchoṣyāstra gabhastibhiḥ sa pāṇḍava yugāntārkaḥ kurūn apy abhyatītapat 45 pradadāha kurūn sarvān arjunaḥ śasra tejasā yugānte sarvabhūtāni dhūmaketur ivotthitaḥ 46 tena bāṇasahasraughair gajāśvarathayodhinaḥ tāḍyamānāḥ kṣitiṃ jagmur muktaśastrāḥ śarārditāḥ 47 ke cid ārtasvaraṃ cakrur vinedur apare punaḥ pārtha bāṇahatā ekcin nipetur vigatāsavaḥ 48 teṣām utpatatāṃ kāṃś cit patitāṃś ca parāṅmukhān na jaghānārjuno yodhān yodhavratam anusmaran 49 te viśīrṇarathāśvebhāḥ prāyaśaś ca parāṅmukhāḥ kuravaḥ karṇa karṇeti hāheti ca vicukruśuḥ 50 tam ādhirathir ākrandaṃ vijñāya śaraṇaiṣiṇām mā bhaiṣṭeti pratiśrutya yayāv abhimukho 'rjunam 51 sa bhārata rathaśreṣṭhaḥ sarvabhārata harṣaṇaḥ prāduścakre tad āgneyam astram astravidāṃ varaḥ 52 tasya dīptaśaraughasya dīpacāpa dharasya ca śaraughāñ śarajālena vidudhāva dhanaṃjayaḥ astram astreṇa saṃvārya prāṇadad visṛjañ śarān 53 dhṛṣṭadyumnaś ca bhīmaś ca sātyakiś ca mahārathaḥ vivyadhuḥ karṇam āsādya tribhis tribhir ajihmagaiḥ 54 arjunāstraṃ tu rādheyaḥ saṃvārya śaravṛṣṭibhiḥ teṣāṃ trayāṇāṃ cāpāni ciccheda viśikhais tribhiḥ 55 te nikṛttāyudhāḥ śūrā nirviṣā bhujagā iva rathaśaktīḥ samutkṣipya bhṛśaṃ siṃhā ivānadan 56 tā bhujāgrair mahāvegā visṛṣṭā bhujagopamāḥ dīpyamānā mahāśaktyo jagmur ādhirathiṃ prati 57 tā nikṛtya śitair bāṇais tribhis tribhir ajihmagaiḥ nanāda balavān karṇaḥ pārthāya visṛjañ śarān 58 arjunaś cāpi rādheyaṃ viddhvā saptabhir āśugaiḥ karṇād avarajaṃ bāṇair jaghāna niśitais tribhiḥ 59 tataḥ śatruṃjayaṃ hatvā pārthaḥ ṣaḍbhir ajihmagaiḥ jahāra sadyo bhallena vipāṭasya śiro rathāt 60 paśyatāṃ dhārtarāṣṭrāṇām ekenaiva kirīṭinā pramukhe sūtaputrasya sodaryā nihatās trayaḥ 61 tato bhīmaḥ samutpatya svarathād vainateyavat varāsinā karṇa pakṣāñ jaghāna daśa pañca ca 62 punaḥ svaratham āsthāya dhanur ādāya cāparam vivyādha daśabhiḥ karṇaṃ sūtam aśvāṃś ca pañcabhiḥ 63 dhṛṣṭadyumno 'y asi varaṃ karma cādāya bhāsvaram jaghāna candra varmāṇaṃ bṛhat kṣatraṃ ca pauravam 64 tataḥ svaratham āsthāya pāñcālyo 'nyac ca kārmukam ādāya karṇaṃ vivyādha trisaptatyā nadan raṇe 65 śaineyo 'py anyad ādāya dhanur indrāyudhadyuti sūtaputraṃ catuḥṣaṣṭyā viddhvā siṃha ivānadat 66 bhallabhyāṃ sādhu muktābhyāṃ chittvā karṇasya kārmukam punaḥ karṇaṃ tribhir bāṇair bāhvor urasi cārpayat 67 tato duryoghano droṇo rājā caiva jayadrathaḥ nimajjamānaṃ rādheyam ujjahruḥ sātyakārṇavāt 68 dhṛṣṭadyumnaś ca bhīmaś ca saubhadro 'rjuna eva ca nakulaḥ sahadevaś ca sātyakiṃ jugupū raṇe 69 evam eṣa mahāraudraḥ kṣayārthaṃ sarvadhanvinām tāvakānāṃ pareṣāṃ ca tyaktvā prāṇān abhūd raṇaḥ 70 padātirathanāgāśvair gajāśvarathapattayaḥ rathino nāgapattyaśvai rathapattī rathadvipaiḥ 71 aśvair aśvā gajair nāgā rathino rathibhiḥ saha saṃsaktāḥ samadṛśyanta pattayaś cāpi pattibhiḥ 72 evaṃ sukalilaṃ yuddham āsīt kravyādaharṣaṇam mahadbhis tair abhītānāṃ yama rāṣṭravivardhanam 73 tato hatā nararathavāji kuñjarair; anekaśo dviparathavāji pattayaḥ gajair gajā rathibhir udāyudhā rathā; hayair hayāḥ pattigaṇaiś ca pattayaḥ 74 rathair dvipā dviradavarair mahāhayā; hayair narā vararathibhiś ca vājinaḥ nirastajihvā daśanekṣaṇāḥ kṣitau; kṣayaṃ gatāḥ pramathita varma bhūṣaṇāḥ 75 tathā parair bahu karaṇair varāyudhair; hatā gatāḥ pratibhaya darśanāḥ kṣitim vipothitā hayagajapādatāḍitā; bhṛśākulā rathakhura nemibhir hatāḥ 76 pramodane śvāpada pakṣirakṣasāṃ; janakṣaye vartati tatra dāruṇe mahābalās te kupitāḥ parasparaṃ; niṣūdayantaḥ pravicerur ojasā 77 tato bale bhṛśalulite parasparaṃ; nirīkṣamāṇe rudhiraughasaṃplute divākare 'staṃ girim āsthite śanair; ubhe prayāte śibirāya bhārata |