|
1
[धृ] थैवम एव परं मन्ये धिक पौरुषम अनर्दकम यत्राधिरदिर आयस्तॊ नातरत पाण्डवं रणे 2 कर्णः पार्दान स गॊविन्थाञ जेतुम उत्सहते रणे न च कर्ण समं यॊधं लॊके पश्यामि कं चन इति थुर्यॊधनस्याहम अश्रौषं जल्पतॊ मुहुः 3 कर्णॊ हि बलवाञ शूरॊ थृढधन्वा जितक्लमः इति माम अब्रवीत सूत मन्थॊ थुर्यॊधनः पुरा 4 वसु षेण सहायं मां नालं थेवापि संयुगे किम उ पाण्डुसुता राजन गतसत्त्वा विचेतसः 5 तत्र तं निर्जितं थृष्ट्वा भुजंगम इव निर्विषम युथ्धात कर्णम अपक्रान्तं किं सविथ थुर्यॊधनॊ ऽबरवीत 6 अहॊ थुर्मुखम एवैकं युथ्धानाम अविशारथम परावेशयथ युथ्धवहं पतंगम इव मॊहितः 7 अश्वत्दामा मथ्रराजः कृपः कर्णश च संगताः न शक्ताः परमुखे सदातुं नूनं भीमस्य संजय 8 ते ऽपि चास्य महाघॊरं बलं नागायुतॊपमम जानन्तॊ वयवसायं च करूरं मारुत तेजसः 9 किमर्दं करूरकर्माणं यम कालान्तकॊपमम बलसंरम्भ वीर्यज्ञाः कॊपयिष्यन्ति संयुगे 10 कर्णस तव एकॊ महाबाहुः सवबाहुबलम आश्रितः भीमसेनम अनाथृत्य रणे ऽयुध्यत सूतजः 11 यॊ ऽजयत समरे कर्णं पुरंथर इवासुरम न स पाण्डुसुतॊ जेतुं शक्यः केन चिथ आहवे 12 थरॊणं यः संप्रमद्यैकः परविष्टॊ मम वाहिनीम भीमॊ धनंजयान्वेषी कस तम अर्छेज जिजीविषुः 13 कॊ हि संजय भीमस्य सदातुम उत्सहते ऽगरतः उथ्यताशनि वज्रस्य महेन्थ्रस्येव थानवः 14 परेतराजपुरं पराप्य निवर्तेतापि मानवः न भीमसेनं संप्राप्य निवर्तेत कथा चन 15 पतंगा इव वह्निं ते पराविशन्न अल्पचेतसः ये भीमसेनं संक्रुथ्धम अभ्यधावन विमॊहिताः 16 यत तत सभायां भीमेन मम पुत्रवधाश्रयम शप्त संरम्भिणॊग्रेण कुरूणां शृण्वतां तथा 17 तन नूनम अभिसंचिन्त्य थृष्ट्वा कर्णं च निर्जितम थुःशासनः सह भरात्रा भयाथ भीमाथ उपारमत 18 यश च संजय थुर्बुथ्धिर अब्रवीत समितौ मुहुः कर्णॊ थुःशासनॊ ऽहं च जेष्यामॊ युधि पाण्डवान 19 स नूनं विरदं थृष्ट्वा कर्णं भीमेन निर्जितम परत्याख्यानाच च कृष्णस्य भृशं तप्यति संजय 20 थृष्ट्वा भरातॄन हतान युथ्धे भीमसेनेन थंशितान आत्मापराधात सुमहन नूनं तप्यति पुत्रकः 21 कॊ हि जीवितम अन्विच्छन परतीपं पाण्डवं वरजेत भीमं भीमायुधं करुथ्धं साक्षात कालम इव सदितम 22 वडवामुखमध्यस्दॊ मुच्येतापि हि मानवः न भीम मुखसंप्राप्तॊ मुच्येतेति मतिर मम 23 न पाण्डवा न पाञ्चाला न च केशव सात्यकी जानन्ति युधि संरब्धा जीवितं परिरक्षितुम 24 [स] यत संशॊचसि कौरव्य वर्तमाने जनक्षये तवम अस्य जगतॊ मूलं विनाशस्य न संशयः 25 सवयं वैरं महत कृत्वा पुत्राणां वचने सदितः उच्यमानॊ न गृह्णीषे मर्त्यः पद्यम इवौषधम 26 सवयं पीत्वा महाराज कालकूटं सुथुर्जरम तस्येथानीं फलं कृत्स्नम अवाप्नुहि नरॊत्तम 27 यत तु कुत्सयसे यॊधान युध्यमानान यदाबलम अत्र ते वर्णयिष्यामि यदा युथ्धम अवर्तत 28 थृष्ट्वा कर्णं तु पुत्रास ते भीमसेन पराजितम नामृष्यन्त महेष्वासाः सॊथर्याः पञ्च मारिष 29 थुर्मर्षणॊ थुःसहश च थुर्मथॊ थुर्धरॊ जयः पाण्डवं चित्रसंनाहास तं परतीपम उपाथ्रवन 30 ते समन्तान महाबाहुं परिवार्य वृकॊथरम थिशः शरैः समावृण्वञ शलभानाम इव वरजैः 31 आगच्छतस तान सहसा कुमारान थेवरूपिणः परतिजग्राह समरे भीमसेनॊ हसन्न इव 32 तव थृष्ट्वा तु तनयान भीमसेन समीपगान अभ्यवर्तत राधेयॊ भीमसेनं महाबलम 33 विसृजन विशिखान राजन सवर्णपुङ्खाञ शिलाशितान तं तु भीमॊ ऽभययात तूर्णं वार्यमाणः सुतैस तव 34 कुरवस तु ततः कर्णं परिवार्य समन्ततः अवाकिरन भीमसेनं शरैः संनतपर्वभिः 35 तान बाणैः पञ्चविंशत्या साश्वान राजन नरर्षभान स सुतान भीम धनुषॊ भीमॊ निन्ये यमक्षयम 36 परापतन सयन्थनेभ्यस ते सार्धं सूतैर गतासवः चित्रपुष्पधरा भग्ना वातेनेव महाथ्रुमाः 37 तत्राथ्भुतम अपश्याम भीमसेनस्य विक्रमम संवार्याधिरदिं बाणैर यज जघान तवात्मजान 38 स वार्यमाणॊ भीमेन शितैर बाणैः समन्ततः सूतपुत्रॊ महाराज भीमसेनम अवैक्षत 39 तं भीमसेनः संरम्भात करॊधसंरक्तलॊचनः विस्फार्य सुमहच चापं मुहुः कर्णम अवैक्षत |
1
[dhṛ] daivam eva paraṃ manye dhik pauruṣam anarthakam yatrādhirathir āyasto nātarat pāṇḍavaṃ raṇe 2 karṇaḥ pārthān sa govindāñ jetum utsahate raṇe na ca karṇa samaṃ yodhaṃ loke paśyāmi kaṃ cana iti duryodhanasyāham aśrauṣaṃ jalpato muhuḥ 3 karṇo hi balavāñ śūro dṛḍhadhanvā jitaklamaḥ iti mām abravīt sūta mando duryodhanaḥ purā 4 vasu ṣeṇa sahāyaṃ māṃ nālaṃ devāpi saṃyuge kim u pāṇḍusutā rājan gatasattvā vicetasaḥ 5 tatra taṃ nirjitaṃ dṛṣṭvā bhujaṃgam iva nirviṣam yuddhāt karṇam apakrāntaṃ kiṃ svid duryodhano 'bravīt 6 aho durmukham evaikaṃ yuddhānām aviśāradam prāveśayad yuddhavahaṃ pataṃgam iva mohitaḥ 7 aśvatthāmā madrarājaḥ kṛpaḥ karṇaś ca saṃgatāḥ na śaktāḥ pramukhe sthātuṃ nūnaṃ bhīmasya saṃjaya 8 te 'pi cāsya mahāghoraṃ balaṃ nāgāyutopamam jānanto vyavasāyaṃ ca krūraṃ māruta tejasaḥ 9 kimarthaṃ krūrakarmāṇaṃ yama kālāntakopamam balasaṃrambha vīryajñāḥ kopayiṣyanti saṃyuge 10 karṇas tv eko mahābāhuḥ svabāhubalam āśritaḥ bhīmasenam anādṛtya raṇe 'yudhyata sūtajaḥ 11 yo 'jayat samare karṇaṃ puraṃdara ivāsuram na sa pāṇḍusuto jetuṃ śakyaḥ kena cid āhave 12 droṇaṃ yaḥ saṃpramathyaikaḥ praviṣṭo mama vāhinīm bhīmo dhanaṃjayānveṣī kas tam archej jijīviṣuḥ 13 ko hi saṃjaya bhīmasya sthātum utsahate 'grataḥ udyatāśani vajrasya mahendrasyeva dānavaḥ 14 pretarājapuraṃ prāpya nivartetāpi mānavaḥ na bhīmasenaṃ saṃprāpya nivarteta kadā cana 15 pataṃgā iva vahniṃ te prāviśann alpacetasaḥ ye bhīmasenaṃ saṃkruddham abhyadhāvan vimohitāḥ 16 yat tat sabhāyāṃ bhīmena mama putravadhāśrayam śapta saṃrambhiṇogreṇa kurūṇāṃ śṛṇvatāṃ tadā 17 tan nūnam abhisaṃcintya dṛṣṭvā karṇaṃ ca nirjitam duḥśāsanaḥ saha bhrātrā bhayād bhīmād upāramat 18 yaś ca saṃjaya durbuddhir abravīt samitau muhuḥ karṇo duḥśāsano 'haṃ ca jeṣyāmo yudhi pāṇḍavān 19 sa nūnaṃ virathaṃ dṛṣṭvā karṇaṃ bhīmena nirjitam pratyākhyānāc ca kṛṣṇasya bhṛśaṃ tapyati saṃjaya 20 dṛṣṭvā bhrātṝn hatān yuddhe bhīmasenena daṃśitān ātmāparādhāt sumahan nūnaṃ tapyati putrakaḥ 21 ko hi jīvitam anvicchan pratīpaṃ pāṇḍavaṃ vrajet bhīmaṃ bhīmāyudhaṃ kruddhaṃ sākṣāt kālam iva sthitam 22 vaḍavāmukhamadhyastho mucyetāpi hi mānavaḥ na bhīma mukhasaṃprāpto mucyeteti matir mama 23 na pāṇḍavā na pāñcālā na ca keśava sātyakī jānanti yudhi saṃrabdhā jīvitaṃ parirakṣitum 24 [s] yat saṃśocasi kauravya vartamāne janakṣaye tvam asya jagato mūlaṃ vināśasya na saṃśayaḥ 25 svayaṃ vairaṃ mahat kṛtvā putrāṇāṃ vacane sthitaḥ ucyamāno na gṛhṇīṣe martyaḥ pathyam ivauṣadham 26 svayaṃ pītvā mahārāja kālakūṭaṃ sudurjaram tasyedānīṃ phalaṃ kṛtsnam avāpnuhi narottama 27 yat tu kutsayase yodhān yudhyamānān yathābalam atra te varṇayiṣyāmi yathā yuddham avartata 28 dṛṣṭvā karṇaṃ tu putrās te bhīmasena parājitam nāmṛṣyanta maheṣvāsāḥ sodaryāḥ pañca māriṣa 29 durmarṣaṇo duḥsahaś ca durmado durdharo jayaḥ pāṇḍavaṃ citrasaṃnāhās taṃ pratīpam upādravan 30 te samantān mahābāhuṃ parivārya vṛkodaram diśaḥ śaraiḥ samāvṛṇvañ śalabhānām iva vrajaiḥ 31 āgacchatas tān sahasā kumārān devarūpiṇaḥ pratijagrāha samare bhīmaseno hasann iva 32 tava dṛṣṭvā tu tanayān bhīmasena samīpagān abhyavartata rādheyo bhīmasenaṃ mahābalam 33 visṛjan viśikhān rājan svarṇapuṅkhāñ śilāśitān taṃ tu bhīmo 'bhyayāt tūrṇaṃ vāryamāṇaḥ sutais tava 34 kuravas tu tataḥ karṇaṃ parivārya samantataḥ avākiran bhīmasenaṃ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ 35 tān bāṇaiḥ pañcaviṃśatyā sāśvān rājan nararṣabhān sa sutān bhīma dhanuṣo bhīmo ninye yamakṣayam 36 prāpatan syandanebhyas te sārdhaṃ sūtair gatāsavaḥ citrapuṣpadharā bhagnā vāteneva mahādrumāḥ 37 tatrādbhutam apaśyāma bhīmasenasya vikramam saṃvāryādhirathiṃ bāṇair yaj jaghāna tavātmajān 38 sa vāryamāṇo bhīmena śitair bāṇaiḥ samantataḥ sūtaputro mahārāja bhīmasenam avaikṣata 39 taṃ bhīmasenaḥ saṃrambhāt krodhasaṃraktalocanaḥ visphārya sumahac cāpaṃ muhuḥ karṇam avaikṣata |