|
1
[स] तं पातितं ततॊ थृष्ट्वा महाशालम इवॊथ्गतम परहृष्टमनसः सर्वे बभूवुस तत्र पाण्डवाः 2 उन्मत्तम इव मातङ्गं सिंहेन विनिपातितम थथृशुर हृष्टरॊमाणः सर्वे ते चापि सॊमकाः 3 ततॊ थुर्यॊधनं हत्वां भीमसेनः परतापवान पतितं कौरवेन्थ्रं तम उपगम्येथम अब्रवीत 4 गौर गौर इति पुरा मन्थथ्रौपथीम एकवाससाम यत सभायां हसन्न अस्मांस तथा वथसि थुर्मते तस्यावहासस्य फलम अथ्य तवं समवाप्नुहि 5 एवम उक्त्वा स वामेन पथा मौलिम उपास्पृशत शिरश च राजसिंहस्य पाथेन समलॊडयत 6 तदैव करॊधसंरक्तॊ भीमः परबलार्थनः पुनर एवाब्रवीथ वाक्यं यत तच छृणु नराधिप 7 ये ऽसमान पुरॊ ऽपनृत्यन्त पुनर गौर इति गौर इति तान वयं परतिनृत्यामः पुनर गौर इति गौर इति 8 नास्माकं निकृतिर वह्निर नाक्ष थयूतं न वञ्चना सवबाहुबलम आश्रित्य परबाधामॊ वयं रिपून 9 सॊ ऽवाप्य वैरस्य परस्य पारं; वृकॊथरः पराह शनैः परहस्य युधिष्ठिरं केशव सृञ्जयांश च; धनंजयं माथ्रवतीसुतौ च 10 रजस्वलां थरौपथीम आनयन ये; ये चाप्य अकुर्वन्त सथस्य वस्त्राम तान पश्यध्वं पाण्डवैर धार्तराष्ट्रान; रणे हतांस तपसा याज्ञसेन्याः 11 ये नः पुरा षण्ढतिलान अवॊचन; करूरा राज्ञॊ धृतराष्ट्रस्य पुत्राः ते नॊ हताः सगणाः सानुबन्धाः; कामं सवर्गं नरकं वा वरजामः 12 पुनश च राज्ञः पतितस्त्य भूमौ; स तां गथां सकन्धगतां निरीक्ष्य वामेन पाथेन शिरः परमृथ्य; थुर्यॊधनं नैकृतिकेत्य अवॊचत 13 हृष्टेन राजन कुरु पार्दिवस्य; कषुथ्रात्मना भीमसेनेन पाथम थृष्ट्वा कृतं मूर्धनि नाभ्यनन्थन; धर्मात्मानः सॊमकानां परबर्हाः 14 तव पुत्रं तदा हत्वा कत्दमानं वृकॊथरम नृत्यमानं च बहुशॊ धर्मराजॊ ऽबरवीथ इथम 15 मा शिरॊ ऽसय पथा मर्थीर मा धर्मस ते ऽतयगान महान राजा जञातिर हतश चायं नैतन नयाय्यं तवानघ 16 विध्वस्तॊ ऽयं हतामात्यॊ हतभ्राता हतप्रजः उत्सन्नपिण्डॊ भराता च नैतन नयाय्यं कृतं तवया 17 धार्मिकॊ भीमसेनॊ ऽसाव इत्य आहुस तवां पुरा जनाः स कस्माथ भीमसेन तवं राजानम अधितिष्ठसि 18 थृष्ट्वा थुर्यॊधनं राजा कुन्तीपुत्रस तदागतम नेत्राभ्याम अश्रुपूर्णाभ्याम इथं वचनम अब्रवीत 19 नूनम एतथ बलवता धात्राथिष्टं महात्मना यथ वयं तवां जिघांसामस तवं चास्मान कुरुसत्तम 20 आत्मनॊ हय अपराधेन महथ वयसनम ईथृशम पराप्तवान असि यल लॊभान मथाथ बाल्याच च भारत 21 घातयित्वा वयस्यांश च भरातॄन अद पितॄंस तदा पुत्रान पौत्रांस तदाचार्यांस ततॊ ऽसि निधनं गतः 22 तवापराधाथ अस्माभिर भरातरस ते महारदाः निहता जञातयश चान्ये थिष्टं मन्ये थुरत्ययम 23 सनुषाश च परस्नुषाश चैव धृतराष्ट्रस्य विह्वलाः गर्हयिष्यन्ति नॊ नूनं विधवाः शॊककर्शिताः 24 एवम उक्त्वा सुथुःखार्तॊ निशश्वास स पार्दिवः विललाप चिरं चापि धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः |
1
[s] taṃ pātitaṃ tato dṛṣṭvā mahāśālam ivodgatam prahṛṣṭamanasaḥ sarve babhūvus tatra pāṇḍavāḥ 2 unmattam iva mātaṅgaṃ siṃhena vinipātitam dadṛśur hṛṣṭaromāṇaḥ sarve te cāpi somakāḥ 3 tato duryodhanaṃ hatvāṃ bhīmasenaḥ pratāpavān patitaṃ kauravendraṃ tam upagamyedam abravīt 4 gaur gaur iti purā mandadraupadīm ekavāsasām yat sabhāyāṃ hasann asmāṃs tadā vadasi durmate tasyāvahāsasya phalam adya tvaṃ samavāpnuhi 5 evam uktvā sa vāmena padā maulim upāspṛśat śiraś ca rājasiṃhasya pādena samaloḍayat 6 tathaiva krodhasaṃrakto bhīmaḥ parabalārdanaḥ punar evābravīd vākyaṃ yat tac chṛṇu narādhipa 7 ye 'smān puro 'panṛtyanta punar gaur iti gaur iti tān vayaṃ pratinṛtyāmaḥ punar gaur iti gaur iti 8 nāsmākaṃ nikṛtir vahnir nākṣa dyūtaṃ na vañcanā svabāhubalam āśritya prabādhāmo vayaṃ ripūn 9 so 'vāpya vairasya parasya pāraṃ; vṛkodaraḥ prāha śanaiḥ prahasya yudhiṣṭhiraṃ keśava sṛñjayāṃś ca; dhanaṃjayaṃ mādravatīsutau ca 10 rajasvalāṃ draupadīm ānayan ye; ye cāpy akurvanta sadasya vastrām tān paśyadhvaṃ pāṇḍavair dhārtarāṣṭrān; raṇe hatāṃs tapasā yājñasenyāḥ 11 ye naḥ purā ṣaṇḍhatilān avocan; krūrā rājño dhṛtarāṣṭrasya putrāḥ te no hatāḥ sagaṇāḥ sānubandhāḥ; kāmaṃ svargaṃ narakaṃ vā vrajāmaḥ 12 punaś ca rājñaḥ patitastya bhūmau; sa tāṃ gadāṃ skandhagatāṃ nirīkṣya vāmena pādena śiraḥ pramṛdya; duryodhanaṃ naikṛtikety avocat 13 hṛṣṭena rājan kuru pārthivasya; kṣudrātmanā bhīmasenena pādam dṛṣṭvā kṛtaṃ mūrdhani nābhyanandan; dharmātmānaḥ somakānāṃ prabarhāḥ 14 tava putraṃ tathā hatvā katthamānaṃ vṛkodaram nṛtyamānaṃ ca bahuśo dharmarājo 'bravīd idam 15 mā śiro 'sya padā mardīr mā dharmas te 'tyagān mahān rājā jñātir hataś cāyaṃ naitan nyāyyaṃ tavānagha 16 vidhvasto 'yaṃ hatāmātyo hatabhrātā hataprajaḥ utsannapiṇḍo bhrātā ca naitan nyāyyaṃ kṛtaṃ tvayā 17 dhārmiko bhīmaseno 'sāv ity āhus tvāṃ purā janāḥ sa kasmād bhīmasena tvaṃ rājānam adhitiṣṭhasi 18 dṛṣṭvā duryodhanaṃ rājā kuntīputras tathāgatam netrābhyām aśrupūrṇābhyām idaṃ vacanam abravīt 19 nūnam etad balavatā dhātrādiṣṭaṃ mahātmanā yad vayaṃ tvāṃ jighāṃsāmas tvaṃ cāsmān kurusattama 20 ātmano hy aparādhena mahad vyasanam īdṛśam prāptavān asi yal lobhān madād bālyāc ca bhārata 21 ghātayitvā vayasyāṃś ca bhrātṝn atha pitṝṃs tathā putrān pautrāṃs tathācāryāṃs tato 'si nidhanaṃ gataḥ 22 tavāparādhād asmābhir bhrātaras te mahārathāḥ nihatā jñātayaś cānye diṣṭaṃ manye duratyayam 23 snuṣāś ca prasnuṣāś caiva dhṛtarāṣṭrasya vihvalāḥ garhayiṣyanti no nūnaṃ vidhavāḥ śokakarśitāḥ 24 evam uktvā suduḥkhārto niśaśvāsa sa pārthivaḥ vilalāpa ciraṃ cāpi dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ |