Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 12 Index  Previous  Next 

Book 12 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 12
Chapter 130

  1 [य]
      हीने परमके धर्मे सर्वलॊकातिलङ्घिनि
      सर्वस्मिन थस्यु साथ्भूते पृदिव्याम उपजीवने
  2 केनास्मिन बराह्मणॊ जीवेज जघन्ये काल आगते
      असंत्यजन पुत्रपौत्रान अनुक्रॊशात पितामह
  3 [भ]
      विज्ञानबलम आस्दाय जीवितव्यं तदागते
      सर्वं साध्व अर्दम एवेथम असाध्व अर्दं न किं चन
  4 असाधुभ्यॊ निराथाय साधुभ्यॊ यः परयच्छति
      आत्मानं संक्रमं कृत्वा कृत्स्नधर्मविथ एव सः
  5 सुरॊषेणात्मनॊ राजन राज्ये सदितिम अकॊपयन
      अथत्तम अप्य आथथीत थातुर वित्तं ममेति वा
  6 विज्ञानबलपूतॊ यॊ वर्तते निन्थितेष्व अपि
      वृत्तविज्ञानवान धीरः कस तं किं वक्तुम अर्हसि
  7 येषां बलकृता वृत्तिर नैषाम अन्याभिरॊचते
      तेजसाभिप्रवर्धन्ते बलवन्तॊ युधिष्ठिर
  8 यथ एव परकृतं शास्त्रम अविशेषेण विन्थति
      तथ एव मध्याः सेवन्ते मेधावी चाप्य अदॊत्तरम
  9 ऋत्विक पुरॊहिताचार्यान सत्कृतैर अभिपूजितान
      न बराह्मणान यातयेत थॊषान पराप्नॊति यातयन
  10 एतत परमाणं लॊकस्य चक्षुर एत सनातनम
     तत परमाणॊ ऽवगाहेत तेन तत साध्व असाधु वा
 11 बहूनि गरामवास्तव्या रॊषाथ बरूयुः परस्परम
     न तेषां वचनाथ राजा सत्कुर्याथ यातयेत वा
 12 न वाच्यः परिवाथॊ वै न शरॊतव्यः कदं चन
     कर्णाव एव पिधातव्यौ परस्देयं वा ततॊ ऽनयतः
 13 न वै सतां वृत्तम एतत परिवाथॊ न पैशुनम
     गुणानाम एव वक्तारः सन्तः सत्सु युधिष्ठिर
 14 यदा समधुरौ थम्यौ सुथान्तौ साधु वाहिनौ
     धुरम उथ्यम्य वहतस तदा वर्तेत वै नृपः
     यदा यदास्य वहतः सहायाः सयुस तदापरे
 15 आचारम एव मन्यन्ते गरीयॊ धर्मलक्षणम
     अपरे नैवम इच्छन्ति ये शङ्खलिखित परियाः
     मार्थवाथ अद लॊभाथ वा ते बरूयुर वाक्यम ईथृशम
 16 आर्षम अप्य अत्र पश्यन्ति विकर्मस्दस्य यापनम
     न चार्षात सथृशं किं चित परमाणं विथ्यते कव चित
 17 थेवा अपि विकर्मस्दं यातयन्ति नराधमम
     वयाजेन विन्थन वित्तं हि धर्मात तु परिहीयते
 18 सर्वतः सत्कृतः सथ्भिर भूतिप्रभव कारणैः
     हृथयेनाभ्यनुज्ञातॊ यॊ धर्मस तं वयवस्यति
 19 यश चतुर्गुणसंपन्नं धर्मं वेथ स धर्मवित
     अहेर इव हि धर्मस्य पथं थुःखं गवेषितुम
 20 यदा मृगस्य विथ्धस्य मृगव्याधः पथं नयेत
     कक्षे रुधिरपातेन तदा धर्मपथं नयेत
 21 एवं सथ्भिर विनीतेन पदा गन्तव्यम अच्युत
     राजर्षीणां वृत्तम एतथ अवगच्छ युधिष्ठिर
  1 [y]
      hīne paramake dharme sarvalokātilaṅghini
      sarvasmin dasyu sādbhūte pṛthivyām upajīvane
  2 kenāsmin brāhmaṇo jīvej jaghanye kāla āgate
      asaṃtyajan putrapautrān anukrośāt pitāmaha
  3 [bh]
      vijñānabalam āsthāya jīvitavyaṃ tathāgate
      sarvaṃ sādhv artham evedam asādhv arthaṃ na kiṃ cana
  4 asādhubhyo nirādāya sādhubhyo yaḥ prayacchati
      ātmānaṃ saṃkramaṃ kṛtvā kṛtsnadharmavid eva saḥ
  5 suroṣeṇātmano rājan rājye sthitim akopayan
      adattam apy ādadīta dātur vittaṃ mameti vā
  6 vijñānabalapūto yo vartate ninditeṣv api
      vṛttavijñānavān dhīraḥ kas taṃ kiṃ vaktum arhasi
  7 yeṣāṃ balakṛtā vṛttir naiṣām anyābhirocate
      tejasābhipravardhante balavanto yudhiṣṭhira
  8 yad eva prakṛtaṃ śāstram aviśeṣeṇa vindati
      tad eva madhyāḥ sevante medhāvī cāpy athottaram
  9 ṛtvik purohitācāryān satkṛtair abhipūjitān
      na brāhmaṇān yātayeta doṣān prāpnoti yātayan
  10 etat pramāṇaṃ lokasya cakṣur eta sanātanam
     tat pramāṇo 'vagāheta tena tat sādhv asādhu vā
 11 bahūni grāmavāstavyā roṣād brūyuḥ parasparam
     na teṣāṃ vacanād rājā satkuryād yātayeta vā
 12 na vācyaḥ parivādo vai na śrotavyaḥ kathaṃ cana
     karṇāv eva pidhātavyau prastheyaṃ vā tato 'nyataḥ
 13 na vai satāṃ vṛttam etat parivādo na paiśunam
     guṇānām eva vaktāraḥ santaḥ satsu yudhiṣṭhira
 14 yathā samadhurau damyau sudāntau sādhu vāhinau
     dhuram udyamya vahatas tathā varteta vai nṛpaḥ
     yathā yathāsya vahataḥ sahāyāḥ syus tathāpare
 15 ācāram eva manyante garīyo dharmalakṣaṇam
     apare naivam icchanti ye śaṅkhalikhita priyāḥ
     mārdavād atha lobhād vā te brūyur vākyam īdṛśam
 16 ārṣam apy atra paśyanti vikarmasthasya yāpanam
     na cārṣāt sadṛśaṃ kiṃ cit pramāṇaṃ vidyate kva cit
 17 devā api vikarmasthaṃ yātayanti narādhamam
     vyājena vindan vittaṃ hi dharmāt tu parihīyate
 18 sarvataḥ satkṛtaḥ sadbhir bhūtiprabhava kāraṇaiḥ
     hṛdayenābhyanujñāto yo dharmas taṃ vyavasyati
 19 yaś caturguṇasaṃpannaṃ dharmaṃ veda sa dharmavit
     aher iva hi dharmasya padaṃ duḥkhaṃ gaveṣitum
 20 yathā mṛgasya viddhasya mṛgavyādhaḥ padaṃ nayet
     kakṣe rudhirapātena tathā dharmapadaṃ nayet
 21 evaṃ sadbhir vinītena pathā gantavyam acyuta
     rājarṣīṇāṃ vṛttam etad avagaccha yudhiṣṭhira


Next: Chapter 131