|
1
[वायु] इमां भूमिं बराह्मणेभ्यॊ थित्सुर वै थक्षिणां पुरा अङ्गॊ नाम नृपॊ राजंस ततश चिन्तां मही ययौ 2 धारणीं सर्वभूतानाम अयं पराप्य वरॊ नृपः कदम इच्छति मां थातुं थविजेभ्यॊ बरह्मणः सुताम 3 साहं तयक्त्वा गमिष्यामि भूमित्वं बरह्मणः पथम अयं सराष्ट्रॊ नृपतिर मा भूथ इति ततॊ ऽगमत 4 ततस तां कश्यपॊ थृष्ट्वा वरजन्तीं पृदिवीं तथा परविवेश महीं सथ्यॊ मुक्त्वात्मानं समाहितः 5 रुथ्धा सा सर्वतॊ जज्ञे तृणौषधि समन्विता धर्मॊत्तरा नष्टभया भूमिर आसीत ततॊ नृप 6 एवं वर्षसहस्राणि थिव्यानि विपुलव्रतः तरिंशतं कश्यपॊ राजन भूमिर आसीथ अतन्थ्रितः 7 अदागम्य महाराज नमस्कृत्य च कश्यपम पृदिवी काश्यपी जज्ञे सुता तस्य महात्मनः 8 एष राजन्न ईथृशॊ वै बराह्मणः कश्यपॊ ऽभवत अन्यं परब्रूहि वापि तवं कश्यपात कषत्रियं वरम 9 तूष्णीं बभूव नृपतिः पवनस तव अब्रवीत पुनः शृणु राजन्न उतद्यस्य जातस्याङ्गिरसे कुले 10 भथ्रा सॊमस्य थुहिता रूपेण परमा मता तस्यास तुल्यं पतिं सॊम उतद्यं समपश्यत 11 सा च तीव्रं तपस तेपे महाभागा यशस्विनी उतद्यं तु महाभागं तत कृते ऽवरयत तथा 12 तत आहूय सॊतद्यं थथाव अत्र यशस्विनीम भार्यार्दे स च जग्राह विधिवथ भूरिथक्षिण 13 तां तव अकामयत शरीमान वरुणः पूर्वम एव ह स चागम्य वनप्रस्दं यमुनायां जहार ताम 14 जलेश्वरस तु हृत्वा ताम अनयत सवपुरं परति परमाथ्भुतसंकाशं षट सहस्रशतह्रथम 15 न हि रम्यतरं किं चित तस्माथ अन्यत पुरॊत्तमम परासाथैर अप्सरॊभिश च थिव्यैः कामैश च शॊभितम तत्र थेवस तया सार्धं रेमे राजञ जलेश्वरः 16 अदाख्यातम उतद्याय ततः पत्न्य अवमर्थनम 17 तच छरुत्वा नारथात सर्वम उतद्यॊ नारथं तथा परॊवाच गच्छ बरूहि तवं वरुणं परुषं वचः मथ्वाक्यान मुञ्च मे भार्यां कस्माथ वा हृतवान असि 18 लॊकपालॊ ऽसि लॊकानां न लॊकस्य विलॊपकः सॊमेन थत्ता भार्या मे तवया चापहृताथ्य वै 19 इत्य उक्तॊ वचनात तस्य नारथेन जलेश्वरः मुञ्च भार्याम उतद्यस्येत्य अद तं वरुणॊ ऽबरवीत ममैषा सुप्रिया भार्या नैनाम उत्स्रष्टुम उत्सहे 20 इत्य उक्तॊ वरुणेनाद नारथः पराप्य तं मुनिम उतद्यम अब्रवीथ वाक्यं नातिहृष्टमना इव 21 गले गृहीत्वा कषिप्तॊ ऽसमि वरुणेन महामुने न परयच्छति ते भार्यां यत ते कार्यं कुरुष्व तत 22 नारथस्य वचः शरुत्वा करुथ्धः पराज्वलथ अङ्गिराः अपिबत तेजसा वारि विष्टभ्य सुमहातपाः 23 पीयमाने च सर्वस्मिंस तॊये वै सलिलेश्वरः सुहृथ्भिः कषिप्यमाणॊ ऽपि नैवामुञ्चत तां तथा 24 ततः करुथ्धॊ ऽबरवीथ भूमिम उतद्यॊ बराह्मणॊत्तमः थर्शयस्व सदलं भथ्रे षट सहस्रशतह्रथम 25 ततस तथ इरिणं जातं समुथ्रश चापसर्पितः तस्माथ थेशान नथीं चैव परॊवाचासौ थविजॊत्तमः 26 अथृश्या गच्छ भीरु तवं सरस्वति मरुं परति अपुण्य एष भवतु थेशस तयक्तस तवया शुभे 27 तस्मिन संचूर्णिते थेशे भथ्राम आथाय वारिपः अथथाच छरणं गत्वा भार्याम आङ्गिरसाय वै 28 परतिगृह्य तु तां भार्याम उतद्यः सुमनाभवत मुमॊच च जगथ थुःखाथ वरुणं चैव हैहय 29 ततः स लब्ध्वा तां भार्यां वरुणं पराह धर्मवित उतद्यः सुमहातेजा यत तच छृणु नराधिप 30 मयैषा तपसा पराप्ता करॊशतस ते जलाधिप इत्य उक्त्वा ताम उपाथाय सवम एव भवनं ययौ 31 एष राजन्न ईथृशॊ वै उतद्यॊ बराह्मणर्षभः बरवीम्य अहं बरूहि वा तवम उतद्यात कषत्रियं वरम |
1
[vāyu] imāṃ bhūmiṃ brāhmaṇebhyo ditsur vai dakṣiṇāṃ purā aṅgo nāma nṛpo rājaṃs tataś cintāṃ mahī yayau 2 dhāraṇīṃ sarvabhūtānām ayaṃ prāpya varo nṛpaḥ katham icchati māṃ dātuṃ dvijebhyo brahmaṇaḥ sutām 3 sāhaṃ tyaktvā gamiṣyāmi bhūmitvaṃ brahmaṇaḥ padam ayaṃ sarāṣṭro nṛpatir mā bhūd iti tato 'gamat 4 tatas tāṃ kaśyapo dṛṣṭvā vrajantīṃ pṛthivīṃ tadā praviveśa mahīṃ sadyo muktvātmānaṃ samāhitaḥ 5 ruddhā sā sarvato jajñe tṛṇauṣadhi samanvitā dharmottarā naṣṭabhayā bhūmir āsīt tato nṛpa 6 evaṃ varṣasahasrāṇi divyāni vipulavrataḥ triṃśataṃ kaśyapo rājan bhūmir āsīd atandritaḥ 7 athāgamya mahārāja namaskṛtya ca kaśyapam pṛthivī kāśyapī jajñe sutā tasya mahātmanaḥ 8 eṣa rājann īdṛśo vai brāhmaṇaḥ kaśyapo 'bhavat anyaṃ prabrūhi vāpi tvaṃ kaśyapāt kṣatriyaṃ varam 9 tūṣṇīṃ babhūva nṛpatiḥ pavanas tv abravīt punaḥ śṛṇu rājann utathyasya jātasyāṅgirase kule 10 bhadrā somasya duhitā rūpeṇa paramā matā tasyās tulyaṃ patiṃ soma utathyaṃ samapaśyata 11 sā ca tīvraṃ tapas tepe mahābhāgā yaśasvinī utathyaṃ tu mahābhāgaṃ tat kṛte 'varayat tadā 12 tata āhūya sotathyaṃ dadāv atra yaśasvinīm bhāryārthe sa ca jagrāha vidhivad bhūridakṣiṇa 13 tāṃ tv akāmayata śrīmān varuṇaḥ pūrvam eva ha sa cāgamya vanaprasthaṃ yamunāyāṃ jahāra tām 14 jaleśvaras tu hṛtvā tām anayat svapuraṃ prati paramādbhutasaṃkāśaṃ ṣaṭ sahasraśatahradam 15 na hi ramyataraṃ kiṃ cit tasmād anyat purottamam prāsādair apsarobhiś ca divyaiḥ kāmaiś ca śobhitam tatra devas tayā sārdhaṃ reme rājañ jaleśvaraḥ 16 athākhyātam utathyāya tataḥ patny avamardanam 17 tac chrutvā nāradāt sarvam utathyo nāradaṃ tadā provāca gaccha brūhi tvaṃ varuṇaṃ paruṣaṃ vacaḥ madvākyān muñca me bhāryāṃ kasmād vā hṛtavān asi 18 lokapālo 'si lokānāṃ na lokasya vilopakaḥ somena dattā bhāryā me tvayā cāpahṛtādya vai 19 ity ukto vacanāt tasya nāradena jaleśvaraḥ muñca bhāryām utathyasyety atha taṃ varuṇo 'bravīt mamaiṣā supriyā bhāryā nainām utsraṣṭum utsahe 20 ity ukto varuṇenātha nāradaḥ prāpya taṃ munim utathyam abravīd vākyaṃ nātihṛṣṭamanā iva 21 gale gṛhītvā kṣipto 'smi varuṇena mahāmune na prayacchati te bhāryāṃ yat te kāryaṃ kuruṣva tat 22 nāradasya vacaḥ śrutvā kruddhaḥ prājvalad aṅgirāḥ apibat tejasā vāri viṣṭabhya sumahātapāḥ 23 pīyamāne ca sarvasmiṃs toye vai salileśvaraḥ suhṛdbhiḥ kṣipyamāṇo 'pi naivāmuñcata tāṃ tadā 24 tataḥ kruddho 'bravīd bhūmim utathyo brāhmaṇottamaḥ darśayasva sthalaṃ bhadre ṣaṭ sahasraśatahradam 25 tatas tad iriṇaṃ jātaṃ samudraś cāpasarpitaḥ tasmād deśān nadīṃ caiva provācāsau dvijottamaḥ 26 adṛśyā gaccha bhīru tvaṃ sarasvati maruṃ prati apuṇya eṣa bhavatu deśas tyaktas tvayā śubhe 27 tasmin saṃcūrṇite deśe bhadrām ādāya vāripaḥ adadāc charaṇaṃ gatvā bhāryām āṅgirasāya vai 28 pratigṛhya tu tāṃ bhāryām utathyaḥ sumanābhavat mumoca ca jagad duḥkhād varuṇaṃ caiva haihaya 29 tataḥ sa labdhvā tāṃ bhāryāṃ varuṇaṃ prāha dharmavit utathyaḥ sumahātejā yat tac chṛṇu narādhipa 30 mayaiṣā tapasā prāptā krośatas te jalādhipa ity uktvā tām upādāya svam eva bhavanaṃ yayau 31 eṣa rājann īdṛśo vai utathyo brāhmaṇarṣabhaḥ bravīmy ahaṃ brūhi vā tvam utathyāt kṣatriyaṃ varam |