Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 14 Index  Previous  Next 

Book 14 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 14
Chapter 13

  1 [वा]
      न बाह्यं थरव्यम उत्सृज्य सिथ्धिर भवति भारत
      शारीरं थरव्यम उत्सृज्य सिथ्धिर भवति वा न वा
  2 बाह्यथ्रव्यविमुक्तस्य शारीरेषु च गृध्यतः
      यॊ धर्मॊ यत सुखं चैव थविषताम अस्तु तत तदा
  3 थव्यक्षरस तु भवेन मृत्युस तर्यक्षरं बरह्म शाश्वतम
      ममेति थव्यक्षरॊ मृत्युर न ममेति च शाश्वतम
  4 बरह्म मृत्युश च तौ राजन्न आत्मन्य एव वयवस्दितौ
      अथृश्यमानौ भूतानि यॊधयेताम असंशयम
  5 अविनाशॊ ऽसय सत्त्वस्य नियतॊ यथि भारत
      भित्त्वा शरीरं भूतानाम अहिंसा परतिपथ्यते
  6 लब्ध्वापि पृदिवीं सर्वां सहस्दावरजङ्गमाम
      ममत्वं यस्य नैव सयात किं तया स करिष्यति
  7 अद वा वसतः पार्द वने वन्येन जीवतः
      ममता यस्य थरव्येषु मृत्यॊर आस्ये स वर्तते
  8 बाह्यान्तराणां शत्रूणां सवभावं पश्य भारत
      यन न पश्यति तथ भूतं मुच्यते स महाभयात
  9 कामात्मानं न परशंसन्ति लॊके; न चाकामात का चिथ अस्ति परवृत्तिः
      थानं हि वेथाध्ययनं तपश च; कामेन कर्माणि च वैथिकानि
  10 वरतं यज्ञान नियमान धयानयॊगान; कामेन यॊ नारभते विथित्वा
     यथ यथ धययं कामयते स धर्मॊ; न यॊ धर्मॊ नियमस तस्य मूलम
 11 अत्र गादाः कामगीताः कीर्तयन्ति पुरा विथः
     शृणु संकीर्त्यमानास ता निखिलेन युधिष्ठिर
 12 नाहं शक्यॊ ऽनुपायेन हन्तुं भूतेन केन चित
     यॊ मां परयतते हन्तुं जञात्वा परहरणे बलम
     तस्य तस्मिन परहरणे पुनः पराथुर्भवाम्य अहम
 13 यॊ मां परयतते हन्तुं यज्ञैर विविधथक्षिणैः
     जङ्गमेष्व इव कर्मात्मा पुनः पराथुर्भवाम्य अहम
 14 यॊ मां परयतते हन्तुं वेथैर वेथान्तसाधनैः
     सदावरेष्व इव शान्तात्मा तस्य पराथुर्भवाम्य अहम
 15 यॊ मां परयतते हन्तुं धृत्या सत्यपराक्रमः
     भावॊ भवामि तस्याहं स च मां नावबुध्यते
 16 यॊ मां परयतते हन्तुं तपसा संशितव्रतः
     ततस तपसि तस्याद पुनः पराथुर्भवाम्य अहम
 17 यॊ मां परयतते हन्तुं मॊक्षम आस्दाय पण्डितः
     तस्य मॊक्षरतिस्दस्य नृत्यामि च हसामि च
     अवध्यः सर्वभूतानाम अहम एकः सनातनः
 18 तस्मात तवम अपि तं कामं यज्ञैर विविधथक्षिणैः
     धर्मं कुरु महाराज तत्र ते स भविष्यति
 19 यजस्व वाजिमेधेन विधिवथ थक्षिणावता
     अन्यैश च विविधैर यज्ञैः समृथ्धैर आप्तथक्षिणैः
 20 मा ते वयदास्तु निहतान बन्धून वीक्ष्य पुनः पुनः
     न शक्यास ते पुनर थरष्टुं ये हतास्मिन रणाजिरे
 21 स तवम इष्ट्वा महायज्ञैः समृथ्धैर आप्तथक्षिणैः
     लॊके कीर्तिं परां पराप्य गतिम अग्र्यां गमिष्यसि
  1 [vā]
      na bāhyaṃ dravyam utsṛjya siddhir bhavati bhārata
      śārīraṃ dravyam utsṛjya siddhir bhavati vā na vā
  2 bāhyadravyavimuktasya śārīreṣu ca gṛdhyataḥ
      yo dharmo yat sukhaṃ caiva dviṣatām astu tat tathā
  3 dvyakṣaras tu bhaven mṛtyus tryakṣaraṃ brahma śāśvatam
      mameti dvyakṣaro mṛtyur na mameti ca śāśvatam
  4 brahma mṛtyuś ca tau rājann ātmany eva vyavasthitau
      adṛśyamānau bhūtāni yodhayetām asaṃśayam
  5 avināśo 'sya sattvasya niyato yadi bhārata
      bhittvā śarīraṃ bhūtānām ahiṃsā pratipadyate
  6 labdhvāpi pṛthivīṃ sarvāṃ sahasthāvarajaṅgamām
      mamatvaṃ yasya naiva syāt kiṃ tayā sa kariṣyati
  7 atha vā vasataḥ pārtha vane vanyena jīvataḥ
      mamatā yasya dravyeṣu mṛtyor āsye sa vartate
  8 bāhyāntarāṇāṃ śatrūṇāṃ svabhāvaṃ paśya bhārata
      yan na paśyati tad bhūtaṃ mucyate sa mahābhayāt
  9 kāmātmānaṃ na praśaṃsanti loke; na cākāmāt kā cid asti pravṛttiḥ
      dānaṃ hi vedādhyayanaṃ tapaś ca; kāmena karmāṇi ca vaidikāni
  10 vrataṃ yajñān niyamān dhyānayogān; kāmena yo nārabhate viditvā
     yad yad dhyayaṃ kāmayate sa dharmo; na yo dharmo niyamas tasya mūlam
 11 atra gāthāḥ kāmagītāḥ kīrtayanti purā vidaḥ
     śṛṇu saṃkīrtyamānās tā nikhilena yudhiṣṭhira
 12 nāhaṃ śakyo 'nupāyena hantuṃ bhūtena kena cit
     yo māṃ prayatate hantuṃ jñātvā praharaṇe balam
     tasya tasmin praharaṇe punaḥ prādurbhavāmy aham
 13 yo māṃ prayatate hantuṃ yajñair vividhadakṣiṇaiḥ
     jaṅgameṣv iva karmātmā punaḥ prādurbhavāmy aham
 14 yo māṃ prayatate hantuṃ vedair vedāntasādhanaiḥ
     sthāvareṣv iva śāntātmā tasya prādurbhavāmy aham
 15 yo māṃ prayatate hantuṃ dhṛtyā satyaparākramaḥ
     bhāvo bhavāmi tasyāhaṃ sa ca māṃ nāvabudhyate
 16 yo māṃ prayatate hantuṃ tapasā saṃśitavrataḥ
     tatas tapasi tasyātha punaḥ prādurbhavāmy aham
 17 yo māṃ prayatate hantuṃ mokṣam āsthāya paṇḍitaḥ
     tasya mokṣaratisthasya nṛtyāmi ca hasāmi ca
     avadhyaḥ sarvabhūtānām aham ekaḥ sanātanaḥ
 18 tasmāt tvam api taṃ kāmaṃ yajñair vividhadakṣiṇaiḥ
     dharmaṃ kuru mahārāja tatra te sa bhaviṣyati
 19 yajasva vājimedhena vidhivad dakṣiṇāvatā
     anyaiś ca vividhair yajñaiḥ samṛddhair āptadakṣiṇaiḥ
 20 mā te vyathāstu nihatān bandhūn vīkṣya punaḥ punaḥ
     na śakyās te punar draṣṭuṃ ye hatāsmin raṇājire
 21 sa tvam iṣṭvā mahāyajñaiḥ samṛddhair āptadakṣiṇaiḥ
     loke kīrtiṃ parāṃ prāpya gatim agryāṃ gamiṣyasi


Next: Chapter 14