|
1
[ज] शरुत्वैतथ वचनं बरह्मन वयासेनॊक्तं महात्मना अश्वमेधं परति तथा किं नृपः परचकार ह 2 रत्नं च यन मरुत्तेन निहितं पृदिवीतले तथ अवाप कदं चेति तन मे बरूहि थविजॊत्तम 3 [व] शरुत्वा थवैपायन वचॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः भरातॄन सर्वान समानाय्य काले वचनम अब्रवीत अर्जुनं भीमसेनं च माथ्रीपुत्रौ यमाव अपि 4 शरुतं वॊ वचनं वीराः सौहृथाथ यन महात्मना कुरूणां हितकामेन परॊक्तं कृष्णेन धीमता 5 तपॊवृथ्धेन महता सुहृथां भूतिम इच्छता गुरुणा धर्मशीलेन वयासेनाथ्भुत कर्मणा 6 भीष्मेण च महाप्राज्ञ गॊविन्थेन च धीमता संस्मृत्य तथ अहं सम्यक कर्तुम इच्छामि पाण्डवाः 7 आयत्यां च तथात्वे च सर्वेषां तथ धि नॊ हितम अनुबन्धे च कल्याणं यथ वचॊ बरह्मवाथिनः 8 इयं हि वसुधा सर्वा कषीणरत्ना कुरूथ्वहाः तच चाचष्ट बहु वयासॊ मरुत्तस्य धनं नृपाः 9 यथ्य एतथ वॊ बहुमतं मन्यध्वं वा कषमं यथि तथ आनयामहे सर्वे कदं वा भीम मन्यसे 10 इत्य उक्तवाक्ये नृपतौ तथा कुरुकुलॊथ्वह भीमसेनॊ नृपश्रेष्ठं पराञ्जलिर वाक्यम अब्रवीत 11 रॊचते मे महाबाहॊ यथ इथं भाषितं तवया वयासाख्यातस्य वित्तस्य समुपानयनं परति 12 यथि तत पराप्नुयामेह धनम आविक्षितं परभॊ कृतम एव महाराज भवेथ इति मतिर मम 13 ते वयं परणिपातेन गिरीशस्य महात्मनः तथ आनयाम भथ्रं ते समभ्यर्च्य कपर्थिनम 14 तं विभुं थेवथेवेशं तस्यैवानुचरांश च तान परसाथ्यार्दम अवाप्स्यामॊ नूनं वाग्बुथ्धिकर्मभिः 15 रक्षन्ते ये च तथ थरव्यं किंकरा रौथ्रथर्शनाः ते च वश्या भविष्यन्ति परसन्ने वृषभध्वजे 16 शरुत्वैवं वथतस तस्य वाक्यं भीमस्य भारत परीतॊ धर्मात्मजॊ राजा बभूवातीव भारत अर्जुन परमुखाश चापि तदेत्य एवाब्रुवन मुथा 17 कृत्वा तु पाण्डवाः सर्वे रत्नाहरण निश्चयम सेनाम आज्ञापयाम आसुर नक्षत्रे ऽहनि च धरुवे 18 ततॊ ययुः पाण्डुसुता बराह्मणान सवस्ति वाच्य च अर्चयित्वा सुरश्रेष्ठं पूर्वम एव महेश्वरम 19 मॊथकैः पायसेनाद मांसापूपैस तदैव च आशास्य च महात्मानं परययुर मुथिता भृशम 20 तेषां परयास्यतां तत्र मङ्गलानि शुभान्य अद पराहुः परहृष्टमनसॊ थविजाग्र्या नागराश च ते 21 ततः परथक्षिणीकृत्य शिरॊभिः परणिपत्य च बराह्मणान अग्निसहितान परययुः पाण्डुनन्थनाः 22 समनुज्ञाप्य राजानं पुत्रशॊकसमाहतम धृतराष्ट्रं सभार्यं वै पृदां पृदुल लॊचनाम 23 मूले निक्षिप्य कौरव्यम्युयुत्सुं धृतराष्ट्रजम संपूज्यमानाः पौरैश च बराह्मणैश च मनीषिभिः |
1
[j] śrutvaitad vacanaṃ brahman vyāsenoktaṃ mahātmanā aśvamedhaṃ prati tadā kiṃ nṛpaḥ pracakāra ha 2 ratnaṃ ca yan maruttena nihitaṃ pṛthivītale tad avāpa kathaṃ ceti tan me brūhi dvijottama 3 [v] śrutvā dvaipāyana vaco dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ bhrātṝn sarvān samānāyya kāle vacanam abravīt arjunaṃ bhīmasenaṃ ca mādrīputrau yamāv api 4 śrutaṃ vo vacanaṃ vīrāḥ sauhṛdād yan mahātmanā kurūṇāṃ hitakāmena proktaṃ kṛṣṇena dhīmatā 5 tapovṛddhena mahatā suhṛdāṃ bhūtim icchatā guruṇā dharmaśīlena vyāsenādbhuta karmaṇā 6 bhīṣmeṇa ca mahāprājña govindena ca dhīmatā saṃsmṛtya tad ahaṃ samyak kartum icchāmi pāṇḍavāḥ 7 āyatyāṃ ca tadātve ca sarveṣāṃ tad dhi no hitam anubandhe ca kalyāṇaṃ yad vaco brahmavādinaḥ 8 iyaṃ hi vasudhā sarvā kṣīṇaratnā kurūdvahāḥ tac cācaṣṭa bahu vyāso maruttasya dhanaṃ nṛpāḥ 9 yady etad vo bahumataṃ manyadhvaṃ vā kṣamaṃ yadi tad ānayāmahe sarve kathaṃ vā bhīma manyase 10 ity uktavākye nṛpatau tadā kurukulodvaha bhīmaseno nṛpaśreṣṭhaṃ prāñjalir vākyam abravīt 11 rocate me mahābāho yad idaṃ bhāṣitaṃ tvayā vyāsākhyātasya vittasya samupānayanaṃ prati 12 yadi tat prāpnuyāmeha dhanam āvikṣitaṃ prabho kṛtam eva mahārāja bhaved iti matir mama 13 te vayaṃ praṇipātena girīśasya mahātmanaḥ tad ānayāma bhadraṃ te samabhyarcya kapardinam 14 taṃ vibhuṃ devadeveśaṃ tasyaivānucarāṃś ca tān prasādyārtham avāpsyāmo nūnaṃ vāgbuddhikarmabhiḥ 15 rakṣante ye ca tad dravyaṃ kiṃkarā raudradarśanāḥ te ca vaśyā bhaviṣyanti prasanne vṛṣabhadhvaje 16 śrutvaivaṃ vadatas tasya vākyaṃ bhīmasya bhārata prīto dharmātmajo rājā babhūvātīva bhārata arjuna pramukhāś cāpi tathety evābruvan mudā 17 kṛtvā tu pāṇḍavāḥ sarve ratnāharaṇa niścayam senām ājñāpayām āsur nakṣatre 'hani ca dhruve 18 tato yayuḥ pāṇḍusutā brāhmaṇān svasti vācya ca arcayitvā suraśreṣṭhaṃ pūrvam eva maheśvaram 19 modakaiḥ pāyasenātha māṃsāpūpais tathaiva ca āśāsya ca mahātmānaṃ prayayur muditā bhṛśam 20 teṣāṃ prayāsyatāṃ tatra maṅgalāni śubhāny atha prāhuḥ prahṛṣṭamanaso dvijāgryā nāgarāś ca te 21 tataḥ pradakṣiṇīkṛtya śirobhiḥ praṇipatya ca brāhmaṇān agnisahitān prayayuḥ pāṇḍunandanāḥ 22 samanujñāpya rājānaṃ putraśokasamāhatam dhṛtarāṣṭraṃ sabhāryaṃ vai pṛthāṃ pṛthula locanām 23 mūle nikṣipya kauravyamyuyutsuṃ dhṛtarāṣṭrajam saṃpūjyamānāḥ pauraiś ca brāhmaṇaiś ca manīṣibhiḥ |