|
1
atha taṃ vyathayā dīnaṃ saviśeṣam amarṣitam śvasantam iva nāgendraṃ roṣavisphāritekṣaṇam 2 āsādya rāmaḥ saumitriṃ suhṛdaṃ bhrātaraṃ priyam uvācedaṃ sa dhairyeṇa dhārayan sattvam ātmavān 3 saumitre yo 'bhiṣekārthe mama saṃbhārasaṃbhramaḥ abhiṣekanivṛttyarthe so 'stu saṃbhārasaṃbhramaḥ 4 yasyā madabhiṣekārthaṃ mānasaṃ paritapyate mātā naḥ sā yathā na syāt saviśaṅkā tathā kuru 5 tasyāḥ śaṅkāmayaṃ duḥkhaṃ muhūrtam api notsahe manasi pratisaṃjātaṃ saumitre 'ham upekṣitum 6 na buddhipūrvaṃ nābuddhaṃ smarāmīha kadā cana mātṝṇāṃ vā pitur vāhaṃ kṛtam alpaṃ ca vipriyam 7 satyaḥ satyābhisaṃdhaś ca nityaṃ satyaparākramaḥ paralokabhayād bhīto nirbhayo 'stu pitā mama 8 tasyāpi hi bhaved asmin karmaṇy apratisaṃhṛte satyaṃ neti manas tāpas tasya tāpas tapec ca mām 9 abhiṣekavidhānaṃ tu tasmāt saṃhṛtya lakṣmaṇa anvag evāham icchāmi vanaṃ gantum itaḥ punaḥ 10 mama pravrājanād adya kṛtakṛtyā nṛpātmajā sutaṃ bharatam avyagram abhiṣecayitā tataḥ 11 mayi cīrājinadhare jaṭāmaṇḍaladhāriṇi gate 'raṇyaṃ ca kaikeyyā bhaviṣyati manaḥsukham 12 buddhiḥ praṇītā yeneyaṃ manaś ca susamāhitam tat tu nārhāmi saṃkleṣṭuṃ pravrajiṣyāmi māciram 13 kṛtāntas tv eva saumitre draṣṭavyo matpravāsane rājyasya ca vitīrṇasya punar eva nivartane 14 kaikeyyāḥ pratipattir hi kathaṃ syān mama pīḍane yadi bhāvo na daivo 'yaṃ kṛtāntavihito bhavet 15 jānāsi hi yathā saumya na mātṛṣu mamāntaram bhūtapūrvaṃ viśeṣo vā tasyā mayi sute 'pi vā 16 so 'bhiṣekanivṛttyarthaiḥ pravāsārthaiś ca durvacaiḥ ugrair vākyair ahaṃ tasyā nānyad daivāt samarthaye 17 kathaṃ prakṛtisaṃpannā rājaputrī tathāguṇā brūyāt sā prākṛteva strī matpīḍāṃ bhartṛsaṃnidhau 18 yad acintyaṃ tu tad daivaṃ bhūteṣv api na hanyate vyaktaṃ mayi ca tasyāṃ ca patito hi viparyayaḥ 19 kaś cid daivena saumitre yoddhum utsahate pumān yasya na grahaṇaṃ kiṃ cit karmaṇo 'nyatra dṛśyate 20 sukhaduḥkhe bhayakrodhau lābhālābhau bhavābhavau yasya kiṃ cit tathā bhūtaṃ nanu daivasya karma tat 21 vyāhate 'py abhiṣeke me paritāpo na vidyate tasmād aparitāpaḥ saṃs tvam apy anuvidhāya mām pratisaṃhāraya kṣipram ābhiṣecanikīṃ kriyām 22 na lakṣmaṇāsmin mama rājyavighne; mātā yavīyasy atiśaṅkanīyā daivābhipannā hi vadanty aniṣṭaṃ; jānāsi daivaṃ ca tathā prabhāvam |
1
अद तं वयदया थीनं सविशेषम अमर्षितम शवसन्तम इव नागेन्थ्रं रॊषविस्फारितेक्षणम 2 आसाथ्य रामः सौमित्रिं सुहृथं भरातरं परियम उवाचेथं स धैर्येण धारयन सत्त्वम आत्मवान 3 सौमित्रे यॊ ऽभिषेकार्दे मम संभारसंभ्रमः अभिषेकनिवृत्त्यर्दे सॊ ऽसतु संभारसंभ्रमः 4 यस्या मथभिषेकार्दं मानसं परितप्यते माता नः सा यदा न सयात सविशङ्का तदा कुरु 5 तस्याः शङ्कामयं थुःखं मुहूर्तम अपि नॊत्सहे मनसि परतिसंजातं सौमित्रे ऽहम उपेक्षितुम 6 न बुथ्धिपूर्वं नाबुथ्धं समरामीह कथा चन मातॄणां वा पितुर वाहं कृतम अल्पं च विप्रियम 7 सत्यः सत्याभिसंधश च नित्यं सत्यपराक्रमः परलॊकभयाथ भीतॊ निर्भयॊ ऽसतु पिता मम 8 तस्यापि हि भवेथ अस्मिन कर्मण्य अप्रतिसंहृते सत्यं नेति मनस तापस तस्य तापस तपेच च माम 9 अभिषेकविधानं तु तस्मात संहृत्य लक्ष्मण अन्वग एवाहम इच्छामि वनं गन्तुम इतः पुनः 10 मम परव्राजनाथ अथ्य कृतकृत्या नृपात्मजा सुतं भरतम अव्यग्रम अभिषेचयिता ततः 11 मयि चीराजिनधरे जटामण्डलधारिणि गते ऽरण्यं च कैकेय्या भविष्यति मनःसुखम 12 बुथ्धिः परणीता येनेयं मनश च सुसमाहितम तत तु नार्हामि संक्लेष्टुं परव्रजिष्यामि माचिरम 13 कृतान्तस तव एव सौमित्रे थरष्टव्यॊ मत्प्रवासने राज्यस्य च वितीर्णस्य पुनर एव निवर्तने 14 कैकेय्याः परतिपत्तिर हि कदं सयान मम पीडने यथि भावॊ न थैवॊ ऽयं कृतान्तविहितॊ भवेत 15 जानासि हि यदा सौम्य न मातृषु ममान्तरम भूतपूर्वं विशेषॊ वा तस्या मयि सुते ऽपि वा 16 सॊ ऽभिषेकनिवृत्त्यर्दैः परवासार्दैश च थुर्वचैः उग्रैर वाक्यैर अहं तस्या नान्यथ थैवात समर्दये 17 कदं परकृतिसंपन्ना राजपुत्री तदागुणा बरूयात सा पराकृतेव सत्री मत्पीडां भर्तृसंनिधौ 18 यथ अचिन्त्यं तु तथ थैवं भूतेष्व अपि न हन्यते वयक्तं मयि च तस्यां च पतितॊ हि विपर्ययः 19 कश चिथ थैवेन सौमित्रे यॊथ्धुम उत्सहते पुमान यस्य न गरहणं किं चित कर्मणॊ ऽनयत्र थृश्यते 20 सुखथुःखे भयक्रॊधौ लाभालाभौ भवाभवौ यस्य किं चित तदा भूतं ननु थैवस्य कर्म तत 21 वयाहते ऽपय अभिषेके मे परितापॊ न विथ्यते तस्माथ अपरितापः संस तवम अप्य अनुविधाय माम परतिसंहारय कषिप्रम आभिषेचनिकीं करियाम 22 न लक्ष्मणास्मिन मम राज्यविघ्ने; माता यवीयस्य अतिशङ्कनीया थैवाभिपन्ना हि वथन्त्य अनिष्टं; जानासि थैवं च तदा परभावम |