|
1
sa praviśyāśramapadaṃ lakṣmaṇo rāghavānujaḥ agastyaśiṣyam āsādya vākyam etad uvāca ha 2 rājā daśaratho nāma jyeṣṭhas tasya suto balī rāmaḥ prāpto muniṃ draṣṭuṃ bhāryayā saha sītayā 3 lakṣmaṇo nāma tasyāhaṃ bhrātā tv avarajo hitaḥ anukūlaś ca bhaktaś ca yadi te śrotram āgataḥ 4 te vayaṃ vanam atyugraṃ praviṣṭāḥ pitṛśāsanāt draṣṭum icchāmahe sarve bhagavantaṃ nivedyatām 5 tasya tadvacanaṃ śrutvā lakṣmaṇasya tapodhanaḥ tathety uktvāgniśaraṇaṃ praviveśa niveditum 6 sa praviśya muni śreṣṭhaṃ tapasā duṣpradharṣaṇam kṛtāñjalir uvācedaṃ rāmāgamanam añjasā 7 putrau daśarathasyemau rāmo lakṣmaṇa eva ca praviṣṭāv āśramapadaṃ sītayā saha bhāryayā 8 draṣṭuṃ bhavantam āyātau śuśrūṣārtham ariṃdamau yad atrānantaraṃ tattvam ājñāpayitum arhasi 9 tataḥ śiṣyād upaśrutya prāptaṃ rāmaṃ salakṣmaṇam vaidehīṃ ca mahābhāgām idaṃ vacanam abravīt 10 diṣṭyā rāmaś cirasyādya draṣṭuṃ māṃ samupāgataḥ manasā kāṅkṣitaṃ hy asya mayāpy āgamanaṃ prati 11 gamyatāṃ satkṛto rāmaḥ sabhāryaḥ sahalakṣmaṇaḥ praveśyatāṃ samīpaṃ me kiṃ cāsau na praveśitaḥ 12 evam uktas tu muninā dharmajñena mahātmanā abhivādyābravīc chiṣyas tatheti niyatāñjaliḥ 13 tato niṣkramya saṃbhrāntaḥ śiṣyo lakṣmaṇam abravīt kvāsau rāmo muniṃ draṣṭum etu praviśatu svayam 14 tato gatvāśramapadaṃ śiṣyeṇa sahalakṣmaṇaḥ darśayām āsa kākutsthaṃ sītāṃ ca janakātmajām 15 taṃ śiṣyaḥ praśritaṃ vākyam agastyavacanaṃ bruvan prāveśayad yathānyāyaṃ satkārārthaṃ susatkṛtam 16 praviveśa tato rāmaḥ sītayā sahalakṣmaṇaḥ praśāntahariṇākīrṇam āśramaṃ hy avalokayan 17 sa tatra brahmaṇaḥ sthānam agneḥ sthānaṃ tathaiva ca viṣṇoḥ sthānaṃ mahendrasya sthānaṃ caiva vivasvataḥ 18 somasthānaṃ bhagasthānaṃ sthānaṃ kauberam eva ca dhātur vidhātuḥ sthānaṃ ca vāyoḥ sthānaṃ tathaiva ca 19 tataḥ śiṣyaiḥ parivṛto munir apy abhiniṣpatat taṃ dadarśāgrato rāmo munīnāṃ dīptatejasaṃ abravīd vacanaṃ vīro lakṣmaṇaṃ lakṣmivardhanam 20 eṣa lakṣmaṇa niṣkrāmaty agastyo bhagavān ṛṣiḥ audāryeṇāvagacchāmi nidhānaṃ tapasām imam 21 evam uktvā mahābāhur agastyaṃ sūryavarcasaṃ jagrāha paramaprītas tasya pādau paraṃtapaḥ 22 abhivādya tu dharmātmā tasthau rāmaḥ kṛtāñjaliḥ sītayā saha vaidehyā tadā rāma salakṣmaṇaḥ 23 pratigṛhya ca kākutstham arcayitvāsanodakaiḥ kuśalapraśnam uktvā ca āsyatām iti so 'bravīt 24 agniṃ hutvā pradāyārghyam atithiṃ pratipūjya ca vānaprasthena dharmeṇa sa teṣāṃ bhojanaṃ dadau 25 prathamaṃ copaviśyātha dharmajño munipuṃgavaḥ uvāca rāmam āsīnaṃ prāñjaliṃ dharmakovidam 26 anyathā khalu kākutstha tapasvī samudācaran duḥsākṣīva pare loke svāni māṃsāni bhakṣayet 27 rājā sarvasya lokasya dharmacārī mahārathaḥ pūjanīyaś ca mānyaś ca bhavān prāptaḥ priyātithiḥ 28 evam uktvā phalair mūlaiḥ puṣpaiś cānyaiś ca rāghavam pūjayitvā yathākāmaṃ punar eva tato 'bravīt 29 idaṃ divyaṃ mahac cāpaṃ hemavajravibhūṣitam vaiṣṇavaṃ puruṣavyāghra nirmitaṃ viśvakarmaṇā 30 amoghaḥ sūryasaṃkāśo brahmadattaḥ śarottamaḥ datto mama mahendreṇa tūṇī cākṣayasāyakau 31 saṃpūrṇau niśitair bāṇair jvaladbhir iva pāvakaiḥ mahārājata kośo 'yam asir hemavibhūṣitaḥ 32 anena dhanuṣā rāma hatvā saṃkhye mahāsurān ājahāra śriyaṃ dīptāṃ purā viṣṇur divaukasām 33 tad dhanus tau ca tūṇīrau śaraṃ khaḍgaṃ ca mānada jayāya pratigṛhṇīṣva vajraṃ vajradharo yathā 34 evam uktvā mahātejāḥ samastaṃ tad varāyudham dattvā rāmāya bhagavān agastyaḥ punar abravīt |
1
स परविश्याश्रमपथं लक्ष्मणॊ राघवानुजः अगस्त्यशिष्यम आसाथ्य वाक्यम एतथ उवाच ह 2 राजा थशरदॊ नाम जयेष्ठस तस्य सुतॊ बली रामः पराप्तॊ मुनिं थरष्टुं भार्यया सह सीतया 3 लक्ष्मणॊ नाम तस्याहं भराता तव अवरजॊ हितः अनुकूलश च भक्तश च यथि ते शरॊत्रम आगतः 4 ते वयं वनम अत्युग्रं परविष्टाः पितृशासनात थरष्टुम इच्छामहे सर्वे भगवन्तं निवेथ्यताम 5 तस्य तथ्वचनं शरुत्वा लक्ष्मणस्य तपॊधनः तदेत्य उक्त्वाग्निशरणं परविवेश निवेथितुम 6 स परविश्य मुनि शरेष्ठं तपसा थुष्प्रधर्षणम कृताञ्जलिर उवाचेथं रामागमनम अञ्जसा 7 पुत्रौ थशरदस्येमौ रामॊ लक्ष्मण एव च परविष्टाव आश्रमपथं सीतया सह भार्यया 8 थरष्टुं भवन्तम आयातौ शुश्रूषार्दम अरिंथमौ यथ अत्रानन्तरं तत्त्वम आज्ञापयितुम अर्हसि 9 ततः शिष्याथ उपश्रुत्य पराप्तं रामं सलक्ष्मणम वैथेहीं च महाभागाम इथं वचनम अब्रवीत 10 थिष्ट्या रामश चिरस्याथ्य थरष्टुं मां समुपागतः मनसा काङ्क्षितं हय अस्य मयाप्य आगमनं परति 11 गम्यतां सत्कृतॊ रामः सभार्यः सहलक्ष्मणः परवेश्यतां समीपं मे किं चासौ न परवेशितः 12 एवम उक्तस तु मुनिना धर्मज्ञेन महात्मना अभिवाथ्याब्रवीच छिष्यस तदेति नियताञ्जलिः 13 ततॊ निष्क्रम्य संभ्रान्तः शिष्यॊ लक्ष्मणम अब्रवीत कवासौ रामॊ मुनिं थरष्टुम एतु परविशतु सवयम 14 ततॊ गत्वाश्रमपथं शिष्येण सहलक्ष्मणः थर्शयाम आस काकुत्स्दं सीतां च जनकात्मजाम 15 तं शिष्यः परश्रितं वाक्यम अगस्त्यवचनं बरुवन परावेशयथ यदान्यायं सत्कारार्दं सुसत्कृतम 16 परविवेश ततॊ रामः सीतया सहलक्ष्मणः परशान्तहरिणाकीर्णम आश्रमं हय अवलॊकयन 17 स तत्र बरह्मणः सदानम अग्नेः सदानं तदैव च विष्णॊः सदानं महेन्थ्रस्य सदानं चैव विवस्वतः 18 सॊमस्दानं भगस्दानं सदानं कौबेरम एव च धातुर विधातुः सदानं च वायॊः सदानं तदैव च 19 ततः शिष्यैः परिवृतॊ मुनिर अप्य अभिनिष्पतत तं थथर्शाग्रतॊ रामॊ मुनीनां थीप्ततेजसं अब्रवीथ वचनं वीरॊ लक्ष्मणं लक्ष्मिवर्धनम 20 एष लक्ष्मण निष्क्रामत्य अगस्त्यॊ भगवान ऋषिः औथार्येणावगच्छामि निधानं तपसाम इमम 21 एवम उक्त्वा महाबाहुर अगस्त्यं सूर्यवर्चसं जग्राह परमप्रीतस तस्य पाथौ परंतपः 22 अभिवाथ्य तु धर्मात्मा तस्दौ रामः कृताञ्जलिः सीतया सह वैथेह्या तथा राम सलक्ष्मणः 23 परतिगृह्य च काकुत्स्दम अर्चयित्वासनॊथकैः कुशलप्रश्नम उक्त्वा च आस्यताम इति सॊ ऽबरवीत 24 अग्निं हुत्वा परथायार्घ्यम अतिदिं परतिपूज्य च वानप्रस्देन धर्मेण स तेषां भॊजनं थथौ 25 परदमं चॊपविश्याद धर्मज्ञॊ मुनिपुंगवः उवाच रामम आसीनं पराञ्जलिं धर्मकॊविथम 26 अन्यदा खलु काकुत्स्द तपस्वी समुथाचरन थुःसाक्षीव परे लॊके सवानि मांसानि भक्षयेत 27 राजा सर्वस्य लॊकस्य धर्मचारी महारदः पूजनीयश च मान्यश च भवान पराप्तः परियातिदिः 28 एवम उक्त्वा फलैर मूलैः पुष्पैश चान्यैश च राघवम पूजयित्वा यदाकामं पुनर एव ततॊ ऽबरवीत 29 इथं थिव्यं महच चापं हेमवज्रविभूषितम वैष्णवं पुरुषव्याघ्र निर्मितं विश्वकर्मणा 30 अमॊघः सूर्यसंकाशॊ बरह्मथत्तः शरॊत्तमः थत्तॊ मम महेन्थ्रेण तूणी चाक्षयसायकौ 31 संपूर्णौ निशितैर बाणैर जवलथ्भिर इव पावकैः महाराजत कॊशॊ ऽयम असिर हेमविभूषितः 32 अनेन धनुषा राम हत्वा संख्ये महासुरान आजहार शरियं थीप्तां पुरा विष्णुर थिवौकसाम 33 तथ धनुस तौ च तूणीरौ शरं खड्गं च मानथ जयाय परतिगृह्णीष्व वज्रं वज्रधरॊ यदा 34 एवम उक्त्वा महातेजाः समस्तं तथ वरायुधम थत्त्वा रामाय भगवान अगस्त्यः पुनर अब्रवीत |