|
1
mārīcena tu tad vākyaṃ kṣamaṃ yuktaṃ ca rāvaṇaḥ ukto na pratijagrāha martukāma ivauṣadham 2 taṃ pathyahitavaktāraṃ mārīcaṃ rākṣasādhipaḥ abravīt paruṣaṃ vākyam ayuktaṃ kālacoditaḥ 3 yat kilaitad ayuktārthaṃ mārīca mayi kathyate vākyaṃ niṣphalam atyarthaṃ bījam uptam ivoṣare 4 tvadvākyair na tu māṃ śakyaṃ bhettuṃ rāmasya saṃyuge pāpaśīlasya mūrkhasya mānuṣasya viśeṣataḥ 5 yas tyaktvā suhṛdo rājyaṃ mātaraṃ pitaraṃ tathā strīvākyaṃ prākṛtaṃ śrutvā vanam ekapade gataḥ 6 avaśyaṃ tu mayā tasya saṃyuge kharaghātinaḥ prāṇaiḥ priyatarā sītā hartavyā tava saṃnidhau 7 evaṃ me niścitā buddhir hṛdi mārīca vartate na vyāvartayituṃ śakyā sendrair api surāsuraiḥ 8 doṣaṃ guṇaṃ vā saṃpṛṣṭas tvam evaṃ vaktum arhasi apāyaṃ vāpy upāyaṃ vā kāryasyāsya viniścane 9 saṃpṛṣṭena tu vaktavyaṃ sacivena vipaścitā udyatāñjalinā rājño ya icched bhūtim ātmanaḥ 10 vākyam apratikūlaṃ tu mṛdupūrvaṃ śubhaṃ hitam upacāreṇa yuktaṃ ca vaktavyo vasudhādhipaḥ 11 sāvamardaṃ tu yad vākyaṃ mārīca hitam ucyate nābhinandati tad rājā mānārho mānavarjitam 12 pañcarūpāṇi rājāno dhārayanty amitaujasaḥ agner indrasya somasya yamasya varuṇasya ca auṣṇyaṃ tathā vikramaṃ ca saumyaṃ daṇḍaṃ prasannatām 13 tasmāt sarvāsv avasthāsu mānyāḥ pūjyāś ca pārthivāḥ tvaṃ tu dharmam avijñāya kevalaṃ moham āsthitaḥ 14 abhyāgataṃ māṃ daurātmyāt paruṣaṃ vadasīdṛśam guṇadoṣau na pṛcchāmi kṣamaṃ cātmani rākṣasa asmiṃs tu sa bhavān kṛtye sāhāryyaṃ kartum arhasi 15 sauvarṇas tvaṃ mṛgo bhūtvā citro rajatabindubhiḥ pralobhayitvā vaidehīṃ yatheṣṭaṃ gantum arhasi 16 tvāṃ tu māyā mṛgaṃ dṛṣṭvā kāñcanaṃ jātavismayā ānayainam iti kṣipraṃ rāmaṃ vakṣyati maithilī 17 apakrānte ca kākutsthe lakṣmaṇe ca yathāsukham ānayiṣyāmi vaidehīṃ sahasrākṣaḥ śacīm iva 18 evaṃ kṛtvā tv idaṃ kāryaṃ yatheṣṭaṃ gaccha rākṣasa rājyasyārdhaṃ pradāsyāmi mārīca tava suvrata 19 gaccha saumya śivaṃ mārgaṃ kāryasyāsya vivṛddhaye prāpya sītām ayuddhena vañcayitvā tu rāghavam laṅkāṃ prati gamiṣyāmi kṛtakāryaḥ saha tvayā 20 etat kāryam avaśyaṃ me balād api kariṣyasi rājño hi pratikūlastho na jātu sukham edhate 21 āsādyā taṃ jīvitasaṃśayas te; mṛtyur dhruvo hy adya mayā virudhya etad yathāvat parigṛhya buddhyā; yad atra pathyaṃ kuru tat tathā tvam |
1
मारीचेन तु तथ वाक्यं कषमं युक्तं च रावणः उक्तॊ न परतिजग्राह मर्तुकाम इवौषधम 2 तं पद्यहितवक्तारं मारीचं राक्षसाधिपः अब्रवीत परुषं वाक्यम अयुक्तं कालचॊथितः 3 यत किलैतथ अयुक्तार्दं मारीच मयि कद्यते वाक्यं निष्फलम अत्यर्दं बीजम उप्तम इवॊषरे 4 तवथ्वाक्यैर न तु मां शक्यं भेत्तुं रामस्य संयुगे पापशीलस्य मूर्खस्य मानुषस्य विशेषतः 5 यस तयक्त्वा सुहृथॊ राज्यं मातरं पितरं तदा सत्रीवाक्यं पराकृतं शरुत्वा वनम एकपथे गतः 6 अवश्यं तु मया तस्य संयुगे खरघातिनः पराणैः परियतरा सीता हर्तव्या तव संनिधौ 7 एवं मे निश्चिता बुथ्धिर हृथि मारीच वर्तते न वयावर्तयितुं शक्या सेन्थ्रैर अपि सुरासुरैः 8 थॊषं गुणं वा संपृष्टस तवम एवं वक्तुम अर्हसि अपायं वाप्य उपायं वा कार्यस्यास्य विनिश्चने 9 संपृष्टेन तु वक्तव्यं सचिवेन विपश्चिता उथ्यताञ्जलिना राज्ञॊ य इच्छेथ भूतिम आत्मनः 10 वाक्यम अप्रतिकूलं तु मृथुपूर्वं शुभं हितम उपचारेण युक्तं च वक्तव्यॊ वसुधाधिपः 11 सावमर्थं तु यथ वाक्यं मारीच हितम उच्यते नाभिनन्थति तथ राजा मानार्हॊ मानवर्जितम 12 पञ्चरूपाणि राजानॊ धारयन्त्य अमितौजसः अग्नेर इन्थ्रस्य सॊमस्य यमस्य वरुणस्य च औष्ण्यं तदा विक्रमं च सौम्यं थण्डं परसन्नताम 13 तस्मात सर्वास्व अवस्दासु मान्याः पूज्याश च पार्दिवाः तवं तु धर्मम अविज्ञाय केवलं मॊहम आस्दितः 14 अभ्यागतं मां थौरात्म्यात परुषं वथसीथृशम गुणथॊषौ न पृच्छामि कषमं चात्मनि राक्षस अस्मिंस तु स भवान कृत्ये साहार्य्यं कर्तुम अर्हसि 15 सौवर्णस तवं मृगॊ भूत्वा चित्रॊ रजतबिन्थुभिः परलॊभयित्वा वैथेहीं यदेष्टं गन्तुम अर्हसि 16 तवां तु माया मृगं थृष्ट्वा काञ्चनं जातविस्मया आनयैनम इति कषिप्रं रामं वक्ष्यति मैदिली 17 अपक्रान्ते च काकुत्स्दे लक्ष्मणे च यदासुखम आनयिष्यामि वैथेहीं सहस्राक्षः शचीम इव 18 एवं कृत्वा तव इथं कार्यं यदेष्टं गच्छ राक्षस राज्यस्यार्धं परथास्यामि मारीच तव सुव्रत 19 गच्छ सौम्य शिवं मार्गं कार्यस्यास्य विवृथ्धये पराप्य सीताम अयुथ्धेन वञ्चयित्वा तु राघवम लङ्कां परति गमिष्यामि कृतकार्यः सह तवया 20 एतत कार्यम अवश्यं मे बलाथ अपि करिष्यसि राज्ञॊ हि परतिकूलस्दॊ न जातु सुखम एधते 21 आसाथ्या तं जीवितसंशयस ते; मृत्युर धरुवॊ हय अथ्य मया विरुध्य एतथ यदावत परिगृह्य बुथ्ध्या; यथ अत्र पद्यं कुरु तत तदा तवम |