|
1
sītāyā vacanaṃ śrutvā daśagrīvaḥ pratāpavān haste hastaṃ samāhatya cakāra sumahad vapuḥ 2 sa maithilīṃ punar vākyaṃ babhāṣe ca tato bhṛśam nonmattayā śrutau manye mama vīryaparākramau 3 udvaheyaṃ bhujābhyāṃ tu medinīm ambare sthitaḥ āpibeyaṃ samudraṃ ca mṛtyuṃ hanyāṃ raṇe sthitaḥ 4 arkaṃ rundhyāṃ śarais tīkṣṇair vibhindyāṃ hi mahītalam kāmarūpiṇam unmatte paśya māṃ kāmadaṃ patim 5 evam uktavatas tasya rāvaṇasya śikhiprabhe kruddhasya hariparyante rakte netre babhūvatuḥ 6 sadyaḥ saumyaṃ parityajya bhikṣurūpaṃ sa rāvaṇaḥ svaṃ rūpaṃ kālarūpābhaṃ bheje vaiśravaṇānujaḥ 7 saṃraktanayanaḥ śrīmāṃs taptakāñcanakuṇḍalaḥ daśāsyaḥ kārmukī bāṇī babhūva kṣaṇadācaraḥ 8 sa parivrājakacchadma mahākāyo vihāya tat pratipede svakaṃ rūpaṃ rāvaṇo rākṣasādhipaḥ 9 saṃraktanayanaḥ krodhāj jīmūtanicayaprabhaḥ raktāmbaradharas tasthau strīratnaṃ prekṣya maithilīm 10 sa tām asitakeśāntāṃ bhāskarasya prabhām iva vasanābharaṇopetāṃ maithilīṃ rāvaṇo 'bravīt 11 triṣu lokeṣu vikhyātaṃ yadi bhartāram icchasi mām āśraya varārohe tavāhaṃ sadṛśaḥ patiḥ 12 māṃ bhajasva cirāya tvam ahaṃ ślāghyas tava priyaḥ naiva cāhaṃ kva cid bhadre kariṣye tava vipriyam tyajyatāṃ mānuṣo bhāvo mayi bhāvaḥ praṇīyatām 13 rājyāc cyutam asiddhārthaṃ rāmaṃ parimitāyuṣam kair guṇair anuraktāsi mūḍhe paṇḍitamānini 14 yaḥ striyā vacanād rājyaṃ vihāya sasuhṛjjanam asmin vyālānucarite vane vasati durmatiḥ 15 ity uktvā maithilīṃ vākyaṃ priyārhāṃ priyavādinīm jagrāha rāvaṇaḥ sītāṃ budhaḥ khe rohiṇīm iva 16 vāmena sītāṃ padmākṣīṃ mūrdhajeṣu kareṇa saḥ ūrvos tu dakṣiṇenaiva parijagrāha pāṇinā 17 taṃ dṛṣṭvā giriśṛṅgābhaṃ tīkṣṇadaṃṣṭraṃ mahābhujam prādravan mṛtyusaṃkāśaṃ bhayārtā vanadevatāḥ 18 sa ca māyāmayo divyaḥ kharayuktaḥ kharasvanaḥ pratyadṛśyata hemāṅgo rāvaṇasya mahārathaḥ 19 tatas tāṃ paruṣair vākyair abhitarjya mahāsvanaḥ aṅkenādāya vaidehīṃ ratham āropayat tadā 20 sā gṛhītāticukrośa rāvaṇena yaśasvinī rāmeti sītā duḥkhārtā rāmaṃ dūragataṃ vane 21 tām akāmāṃ sa kāmārtaḥ pannagendravadhūm iva viveṣṭamānām ādāya utpapāthātha rāvaṇaḥ 22 tataḥ sā rākṣasendreṇa hriyamāṇā vihāyasā bhṛśaṃ cukrośa matteva bhrāntacittā yathāturā 23 hā lakṣmaṇa mahābāho gurucittaprasādaka hriyamāṇāṃ na jānīṣe rakṣasā kāmarūpiṇā 24 jīvitaṃ sukham arthāṃś ca dharmahetoḥ parityajan hriyamāṇām adharmeṇa māṃ rāghava na paśyasi 25 nanu nāmāvinītānāṃ vinetāsi paraṃtapa katham evaṃvidhaṃ pāpaṃ na tvaṃ śādhi hi rāvaṇam 26 nanu sadyo 'vinītasya dṛśyate karmaṇaḥ phalam kālo 'py aṅgī bhavaty atra sasyānām iva paktaye 27 sa karma kṛtavān etat kālopahatacetanaḥ jīvitāntakaraṃ ghoraṃ rāmād vyasanam āpnuhi 28 hantedānīṃ sakāmā tu kaikeyī bāndhavaiḥ saha hriyeyaṃ dharmakāmasya dharmapatnī yaśasvinaḥ 29 āmantraye janasthānaṃ karṇikārāṃś ca puṣpitān kṣipraṃ rāmāya śaṃsadhvaṃ sītāṃ harati rāvaṇaḥ 30 mālyavantaṃ śikhariṇaṃ vande prasravaṇaṃ girim kṣipraṃ rāmāya śaṃsadhvaṃ sītāṃ harati rāvaṇaḥ 31 haṃsasārasasaṃghuṣṭāṃ vande godāvarīṃ nadīm kṣipraṃ rāmāya śaṃsadhvaṃ sītāṃ harati rāvaṇaḥ 32 daivatāni ca yānty asmin vane vividhapādape namaskaromy ahaṃ tebhyo bhartuḥ śaṃsata māṃ hṛtām 33 yāni kāni cid apy atra sattvāni nivasanty uta sarvāṇi śaraṇaṃ yāmi mṛgapakṣigaṇān api 34 hriyamāṇāṃ priyāṃ bhartuḥ prāṇebhyo 'pi garīyasīm vivaśāpahṛtā sītā rāvaṇeneti śaṃsata 35 viditvā māṃ mahābāhur amutrāpi mahābalaḥ āneṣyati parākramya vaivasvatahṛtām api 36 rāmāya tu yathātattvaṃ jaṭāyo haraṇaṃ mama lakṣmaṇāya ca tat sarvam ākhyātavyam aśeṣataḥ |
1
सीताया वचनं शरुत्वा थशग्रीवः परतापवान हस्ते हस्तं समाहत्य चकार सुमहथ वपुः 2 स मैदिलीं पुनर वाक्यं बभाषे च ततॊ भृशम नॊन्मत्तया शरुतौ मन्ये मम वीर्यपराक्रमौ 3 उथ्वहेयं भुजाभ्यां तु मेथिनीम अम्बरे सदितः आपिबेयं समुथ्रं च मृत्युं हन्यां रणे सदितः 4 अर्कं रुन्ध्यां शरैस तीक्ष्णैर विभिन्थ्यां हि महीतलम कामरूपिणम उन्मत्ते पश्य मां कामथं पतिम 5 एवम उक्तवतस तस्य रावणस्य शिखिप्रभे करुथ्धस्य हरिपर्यन्ते रक्ते नेत्रे बभूवतुः 6 सथ्यः सौम्यं परित्यज्य भिक्षुरूपं स रावणः सवं रूपं कालरूपाभं भेजे वैश्रवणानुजः 7 संरक्तनयनः शरीमांस तप्तकाञ्चनकुण्डलः थशास्यः कार्मुकी बाणी बभूव कषणथाचरः 8 स परिव्राजकच्छथ्म महाकायॊ विहाय तत परतिपेथे सवकं रूपं रावणॊ राक्षसाधिपः 9 संरक्तनयनः करॊधाज जीमूतनिचयप्रभः रक्ताम्बरधरस तस्दौ सत्रीरत्नं परेक्ष्य मैदिलीम 10 स ताम असितकेशान्तां भास्करस्य परभाम इव वसनाभरणॊपेतां मैदिलीं रावणॊ ऽबरवीत 11 तरिषु लॊकेषु विख्यातं यथि भर्तारम इच्छसि माम आश्रय वरारॊहे तवाहं सथृशः पतिः 12 मां भजस्व चिराय तवम अहं शलाघ्यस तव परियः नैव चाहं कव चिथ भथ्रे करिष्ये तव विप्रियम तयज्यतां मानुषॊ भावॊ मयि भावः परणीयताम 13 राज्याच चयुतम असिथ्धार्दं रामं परिमितायुषम कैर गुणैर अनुरक्तासि मूढे पण्डितमानिनि 14 यः सत्रिया वचनाथ राज्यं विहाय ससुहृज्जनम अस्मिन वयालानुचरिते वने वसति थुर्मतिः 15 इत्य उक्त्वा मैदिलीं वाक्यं परियार्हां परियवाथिनीम जग्राह रावणः सीतां बुधः खे रॊहिणीम इव 16 वामेन सीतां पथ्माक्षीं मूर्धजेषु करेण सः ऊर्वॊस तु थक्षिणेनैव परिजग्राह पाणिना 17 तं थृष्ट्वा गिरिशृङ्गाभं तीक्ष्णथंष्ट्रं महाभुजम पराथ्रवन मृत्युसंकाशं भयार्ता वनथेवताः 18 स च मायामयॊ थिव्यः खरयुक्तः खरस्वनः परत्यथृश्यत हेमाङ्गॊ रावणस्य महारदः 19 ततस तां परुषैर वाक्यैर अभितर्ज्य महास्वनः अङ्केनाथाय वैथेहीं रदम आरॊपयत तथा 20 सा गृहीतातिचुक्रॊश रावणेन यशस्विनी रामेति सीता थुःखार्ता रामं थूरगतं वने 21 ताम अकामां स कामार्तः पन्नगेन्थ्रवधूम इव विवेष्टमानाम आथाय उत्पपादाद रावणः 22 ततः सा राक्षसेन्थ्रेण हरियमाणा विहायसा भृशं चुक्रॊश मत्तेव भरान्तचित्ता यदातुरा 23 हा लक्ष्मण महाबाहॊ गुरुचित्तप्रसाथक हरियमाणां न जानीषे रक्षसा कामरूपिणा 24 जीवितं सुखम अर्दांश च धर्महेतॊः परित्यजन हरियमाणाम अधर्मेण मां राघव न पश्यसि 25 ननु नामाविनीतानां विनेतासि परंतप कदम एवंविधं पापं न तवं शाधि हि रावणम 26 ननु सथ्यॊ ऽविनीतस्य थृश्यते कर्मणः फलम कालॊ ऽपय अङ्गी भवत्य अत्र सस्यानाम इव पक्तये 27 स कर्म कृतवान एतत कालॊपहतचेतनः जीवितान्तकरं घॊरं रामाथ वयसनम आप्नुहि 28 हन्तेथानीं सकामा तु कैकेयी बान्धवैः सह हरियेयं धर्मकामस्य धर्मपत्नी यशस्विनः 29 आमन्त्रये जनस्दानं कर्णिकारांश च पुष्पितान कषिप्रं रामाय शंसध्वं सीतां हरति रावणः 30 माल्यवन्तं शिखरिणं वन्थे परस्रवणं गिरिम कषिप्रं रामाय शंसध्वं सीतां हरति रावणः 31 हंससारससंघुष्टां वन्थे गॊथावरीं नथीम कषिप्रं रामाय शंसध्वं सीतां हरति रावणः 32 थैवतानि च यान्त्य अस्मिन वने विविधपाथपे नमस्करॊम्य अहं तेभ्यॊ भर्तुः शंसत मां हृताम 33 यानि कानि चिथ अप्य अत्र सत्त्वानि निवसन्त्य उत सर्वाणि शरणं यामि मृगपक्षिगणान अपि 34 हरियमाणां परियां भर्तुः पराणेभ्यॊ ऽपि गरीयसीम विवशापहृता सीता रावणेनेति शंसत 35 विथित्वा मां महाबाहुर अमुत्रापि महाबलः आनेष्यति पराक्रम्य वैवस्वतहृताम अपि 36 रामाय तु यदातत्त्वं जटायॊ हरणं मम लक्ष्मणाय च तत सर्वम आख्यातव्यम अशेषतः |