|
1
rāmacāpavisṛṣṭena śareṇāntakareṇa tam dṛṣṭvā vinihataṃ bhūmau tārā tārādhipānanā 2 sā samāsādya bhartāraṃ paryaṣvajata bhāminī iṣuṇābhihataṃ dṛṣṭvā vālinaṃ kuñjaropamam 3 vānarendraṃ mahendrābhaṃ śokasaṃtaptamānasā tārā tarum ivonmūlaṃ paryadevayad āturā 4 raṇe dāruṇavikrānta pravīra plavatāṃ vara kiṃ dīnām apurobhāgām adya tvaṃ nābhibhāṣase 5 uttiṣṭha hariśārdūla bhajasva śayanottamam naivaṃvidhāḥ śerate hi bhūmau nṛpatisattamāḥ 6 atīva khalu te kāntā vasudhā vasudhādhipa gatāsur api yāṃ gātrair māṃ vihāya niṣevase 7 vyaktam anyā tvayā vīra dharmataḥ saṃpravartatā kiṣkindheva purī ramyā svargamārge vinirmitā 8 yāny asmābhis tvayā sārdhaṃ vaneṣu madhugandhiṣu vihṛtāni tvayā kāle teṣām uparamaḥ kṛtaḥ 9 nirānandā nirāśāhaṃ nimagnā śokasāgare tvayi pañcatvam āpanne mahāyūthapayūthape 10 hṛdayaṃ susthiraṃ mahyaṃ dṛṣṭvā vinihataṃ bhuvi yan na śokābhisaṃtaptaṃ sphuṭate 'dya sahasradhā 11 sugrīvasya tvayā bhāryā hṛtā sa ca vivāsitaḥ yat tat tasya tvayā vyuṣṭiḥ prāpteyaṃ plavagādhipa 12 niḥśreyasaparā mohāt tvayā cāhaṃ vigarhitā yaiṣābruvaṃ hitaṃ vākyaṃ vānarendrahitaiṣiṇī 13 kālo niḥsaṃśayo nūnaṃ jīvitāntakaras tava balād yenāvapanno 'si sugrīvasyāvaśo vaśam 14 vaidhavyaṃ śokasaṃtāpaṃ kṛpaṇaṃ kṛpaṇā satī aduḥkhopacitā pūrvaṃ vartayiṣyāmy anāthavat 15 lālitaś cāṅgado vīraḥ sukumāraḥ sukhocitaḥ vatsyate kām avasthāṃ me pitṛvye krodhamūrchite 16 kuruṣva pitaraṃ putra sudṛṣṭaṃ dharmavatsalam durlabhaṃ darśanaṃ tv asya tava vatsa bhaviṣyati 17 samāśvāsaya putraṃ tvaṃ saṃdeśaṃ saṃdiśasva ca mūrdhni cainaṃ samāghrāya pravāsaṃ prasthito hy asi 18 rāmeṇa hi mahat karma kṛtaṃ tvām abhinighnatā ānṛṇyaṃ tu gataṃ tasya sugrīvasya pratiśrave 19 sakāmo bhava sugrīva rumāṃ tvaṃ pratipatsyase bhuṅkṣva rājyam anudvignaḥ śasto bhrātā ripus tava 20 kiṃ mām evaṃ vilapatīṃ preṃṇā tvaṃ nābhibhāṣase imāḥ paśya varā bahvīr bhāryās te vānareśvara 21 tasyā vilapitaṃ śrutvā vānaryaḥ sarvataś ca tāḥ parigṛhyāṅgadaṃ dīnaṃ duḥkhārtāḥ paricukruśuḥ 22 kim aṅgadaṃ sāṅgada vīra bāho; vihāya yāsy adya cirapravāsaṃ na yuktam evaṃ guṇasaṃnikṛṣṭaṃ; vihāya putraṃ priyaputra gantum 23 kim apriyaṃ te priyacāruveṣa; kṛtaṃ mayā nātha sutena vā te sahāyinīm adya vihāya vīra; yamakṣayaṃ gacchasi durvinītam 24 yady apriyaṃ kiṃ cid asaṃpradhārya; kṛtaṃ mayā syāt tava dīrghabāho kṣamasva me tad dharivaṃśa nātha; vrajāmi mūrdhnā tava vīra pādau 25 tathā tu tārā karuṇaṃ rudantī; bhartuḥ samīpe saha vānarībhiḥ vyavasyata prāyam anindyavarṇā; upopaveṣṭuṃ bhuvi yatra vālī |
1
रामचापविसृष्टेन शरेणान्तकरेण तम थृष्ट्वा विनिहतं भूमौ तारा ताराधिपानना 2 सा समासाथ्य भर्तारं पर्यष्वजत भामिनी इषुणाभिहतं थृष्ट्वा वालिनं कुञ्जरॊपमम 3 वानरेन्थ्रं महेन्थ्राभं शॊकसंतप्तमानसा तारा तरुम इवॊन्मूलं पर्यथेवयथ आतुरा 4 रणे थारुणविक्रान्त परवीर पलवतां वर किं थीनाम अपुरॊभागाम अथ्य तवं नाभिभाषसे 5 उत्तिष्ठ हरिशार्थूल भजस्व शयनॊत्तमम नैवंविधाः शेरते हि भूमौ नृपतिसत्तमाः 6 अतीव खलु ते कान्ता वसुधा वसुधाधिप गतासुर अपि यां गात्रैर मां विहाय निषेवसे 7 वयक्तम अन्या तवया वीर धर्मतः संप्रवर्तता किष्किन्धेव पुरी रम्या सवर्गमार्गे विनिर्मिता 8 यान्य अस्माभिस तवया सार्धं वनेषु मधुगन्धिषु विहृतानि तवया काले तेषाम उपरमः कृतः 9 निरानन्था निराशाहं निमग्ना शॊकसागरे तवयि पञ्चत्वम आपन्ने महायूदपयूदपे 10 हृथयं सुस्दिरं मह्यं थृष्ट्वा विनिहतं भुवि यन न शॊकाभिसंतप्तं सफुटते ऽथय सहस्रधा 11 सुग्रीवस्य तवया भार्या हृता स च विवासितः यत तत तस्य तवया वयुष्टिः पराप्तेयं पलवगाधिप 12 निःश्रेयसपरा मॊहात तवया चाहं विगर्हिता यैषाब्रुवं हितं वाक्यं वानरेन्थ्रहितैषिणी 13 कालॊ निःसंशयॊ नूनं जीवितान्तकरस तव बलाथ येनावपन्नॊ ऽसि सुग्रीवस्यावशॊ वशम 14 वैधव्यं शॊकसंतापं कृपणं कृपणा सती अथुःखॊपचिता पूर्वं वर्तयिष्याम्य अनादवत 15 लालितश चाङ्गथॊ वीरः सुकुमारः सुखॊचितः वत्स्यते काम अवस्दां मे पितृव्ये करॊधमूर्छिते 16 कुरुष्व पितरं पुत्र सुथृष्टं धर्मवत्सलम थुर्लभं थर्शनं तव अस्य तव वत्स भविष्यति 17 समाश्वासय पुत्रं तवं संथेशं संथिशस्व च मूर्ध्नि चैनं समाघ्राय परवासं परस्दितॊ हय असि 18 रामेण हि महत कर्म कृतं तवाम अभिनिघ्नता आनृण्यं तु गतं तस्य सुग्रीवस्य परतिश्रवे 19 सकामॊ भव सुग्रीव रुमां तवं परतिपत्स्यसे भुङ्क्ष्व राज्यम अनुथ्विग्नः शस्तॊ भराता रिपुस तव 20 किं माम एवं विलपतीं परेंणा तवं नाभिभाषसे इमाः पश्य वरा बह्वीर भार्यास ते वानरेश्वर 21 तस्या विलपितं शरुत्वा वानर्यः सर्वतश च ताः परिगृह्याङ्गथं थीनं थुःखार्ताः परिचुक्रुशुः 22 किम अङ्गथं साङ्गथ वीर बाहॊ; विहाय यास्य अथ्य चिरप्रवासं न युक्तम एवं गुणसंनिकृष्टं; विहाय पुत्रं परियपुत्र गन्तुम 23 किम अप्रियं ते परियचारुवेष; कृतं मया नाद सुतेन वा ते सहायिनीम अथ्य विहाय वीर; यमक्षयं गच्छसि थुर्विनीतम 24 यथ्य अप्रियं किं चिथ असंप्रधार्य; कृतं मया सयात तव थीर्घबाहॊ कषमस्व मे तथ धरिवंश नाद; वरजामि मूर्ध्ना तव वीर पाथौ 25 तदा तु तारा करुणं रुथन्ती; भर्तुः समीपे सह वानरीभिः वयवस्यत परायम अनिन्थ्यवर्णा; उपॊपवेष्टुं भुवि यत्र वाली |