|
1
tatas tad amṛtāsvādaṃ gṛdhrarājena bhāṣitam niśamya vadato hṛṣṭās te vacaḥ plavagarṣabhāḥ 2 jāmbavān vai hariśreṣṭhaḥ saha sarvaiḥ plavaṃgamaiḥ bhūtalāt sahasotthāya gṛdhrarājānam abravīt 3 kva sītā kena vā dṛṣṭā ko vā harati maithilīm tad ākhyātu bhavān sarvaṃ gatir bhava vanaukasām 4 ko dāśarathibāṇānāṃ vajraveganipātinām svayaṃ lakṣmaṇam uktānāṃ na cintayati vikramam 5 sa harīn prītisaṃyuktān sītā śrutisamāhitān punar āśvāsayan prīta idaṃ vacanam abravīt 6 śrūyatām iha vaidehyā yathā me haraṇaṃ śrutam yena cāpi mamākhyātaṃ yatra cāyatalocanā 7 aham asmin girau durge bahuyojanam āyate cirān nipatito vṛddhaḥ kṣīṇaprāṇaparākramaḥ 8 taṃ mām evaṃgataṃ putraḥ supārśvo nāma nāmataḥ āhāreṇa yathākālaṃ bibharti patatāṃ varaḥ 9 tīkṣṇakāmās tu gandharvās tīkṣṇakopā bhujaṃgamāḥ mṛgāṇāṃ tu bhayaṃ tīkṣṇaṃ tatas tīkṣṇakṣudhā vayam 10 sa kadā cit kṣudhārtasya mama cāhārakāṅkṣiṇaḥ gatasūryo 'hani prāpto mama putro hy anāmiṣaḥ 11 sa mayā vṛddhabhāvāc ca kopāc ca paribhartsitaḥ kṣutpipāsā parītena kumāraḥ patatāṃ varaḥ 12 sa mamāhārasaṃrodhāt pīḍitaḥ prītivardhanaḥ anumānya yathātattvam idaṃ vacanam abravīt 13 ahaṃ tāta yathākālam āmiṣārthī kham āplutaḥ mahendrasya girer dvāram āvṛtya ca samāsthitaḥ 14 tatra sattvasahasrāṇāṃ sāgarāntaracāriṇām panthānam eko 'dhyavasaṃ saṃniroddhum avāṅmukhaḥ 15 tatra kaś cin mayā dṛṣṭaḥ sūryodayasamaprabhām striyam ādāya gacchan vai bhinnāñjanacayopamaḥ 16 so 'ham abhyavahārārthī tau dṛṣṭvā kṛtaniścayaḥ tena sāmnā vinītena panthānam abhiyācitaḥ 17 na hi sāmopapannānāṃ prahartā vidyate kva cit nīceṣv api janaḥ kaś cit kim aṅga bata madvidhaḥ 18 sa yātas tejasā vyoma saṃkṣipann iva vegataḥ athāhaṃ khe carair bhūtair abhigamya sabhājitaḥ 19 diṣṭyā jīvasi tāteti abruvan māṃ maharṣayaḥ kathaṃ cit sakalatro 'sau gatas te svasty asaṃśayam 20 evam uktas tato 'haṃ taiḥ siddhaiḥ paramaśobhanaiḥ sa ca me rāvaṇo rājā rakṣasāṃ prativeditaḥ 21 haran dāśarather bhāryāṃ rāmasya janakātmajām bhraṣṭābharaṇakauśeyāṃ śokavegaparājitām 22 rāmalakṣmaṇayor nāma krośantīṃ muktamūrdhajām eṣa kālātyayas tāvad iti vākyavidāṃ varaḥ 23 etam arthaṃ samagraṃ me supārśvaḥ pratyavedayat tac chrutvāpi hi me buddhir nāsīt kā cit parākrame 24 apakṣo hi kathaṃ pakṣī karma kiṃ cid upakramet yat tu śakyaṃ mayā kartuṃ vāgbuddhiguṇavartinā 25 śrūyatāṃ tat pravakṣyāmi bhavatāṃ pauruṣāśrayam vāṅmatibhyāṃ hi sārveṣāṃ kariṣyāmi priyaṃ hi vaḥ yad dhi dāśaratheḥ kāryaṃ mama tan nātra saṃśayaḥ 26 te bhavanto matiśreṣṭhā balavanto manasvinaḥ sahitāḥ kapirājena devair api durāsadāḥ 27 rāmalakṣmaṇabāṇāś ca niśitāḥ kaṅkapatriṇaḥ trayāṇām api lokānāṃ paryāptās trāṇanigrahe 28 kāmaṃ khalu daśagrīvas tejobalasamanvitaḥ bhavatāṃ tu samarthānāṃ na kiṃ cid api duṣkaram 29 tad alaṃ kālasaṃgena kriyatāṃ buddhiniścayaḥ na hi karmasu sajjante buddhimanto bhavadvidhāḥ |
1
ततस तथ अमृतास्वाथं गृध्रराजेन भाषितम निशम्य वथतॊ हृष्टास ते वचः पलवगर्षभाः 2 जाम्बवान वै हरिश्रेष्ठः सह सर्वैः पलवंगमैः भूतलात सहसॊत्दाय गृध्रराजानम अब्रवीत 3 कव सीता केन वा थृष्टा कॊ वा हरति मैदिलीम तथ आख्यातु भवान सर्वं गतिर भव वनौकसाम 4 कॊ थाशरदिबाणानां वज्रवेगनिपातिनाम सवयं लक्ष्मणम उक्तानां न चिन्तयति विक्रमम 5 स हरीन परीतिसंयुक्तान सीता शरुतिसमाहितान पुनर आश्वासयन परीत इथं वचनम अब्रवीत 6 शरूयताम इह वैथेह्या यदा मे हरणं शरुतम येन चापि ममाख्यातं यत्र चायतलॊचना 7 अहम अस्मिन गिरौ थुर्गे बहुयॊजनम आयते चिरान निपतितॊ वृथ्धः कषीणप्राणपराक्रमः 8 तं माम एवंगतं पुत्रः सुपार्श्वॊ नाम नामतः आहारेण यदाकालं बिभर्ति पततां वरः 9 तीक्ष्णकामास तु गन्धर्वास तीक्ष्णकॊपा भुजंगमाः मृगाणां तु भयं तीक्ष्णं ततस तीक्ष्णक्षुधा वयम 10 स कथा चित कषुधार्तस्य मम चाहारकाङ्क्षिणः गतसूर्यॊ ऽहनि पराप्तॊ मम पुत्रॊ हय अनामिषः 11 स मया वृथ्धभावाच च कॊपाच च परिभर्त्सितः कषुत्पिपासा परीतेन कुमारः पततां वरः 12 स ममाहारसंरॊधात पीडितः परीतिवर्धनः अनुमान्य यदातत्त्वम इथं वचनम अब्रवीत 13 अहं तात यदाकालम आमिषार्दी खम आप्लुतः महेन्थ्रस्य गिरेर थवारम आवृत्य च समास्दितः 14 तत्र सत्त्वसहस्राणां सागरान्तरचारिणाम पन्दानम एकॊ ऽधयवसं संनिरॊथ्धुम अवाङ्मुखः 15 तत्र कश चिन मया थृष्टः सूर्यॊथयसमप्रभाम सत्रियम आथाय गच्छन वै भिन्नाञ्जनचयॊपमः 16 सॊ ऽहम अभ्यवहारार्दी तौ थृष्ट्वा कृतनिश्चयः तेन साम्ना विनीतेन पन्दानम अभियाचितः 17 न हि सामॊपपन्नानां परहर्ता विथ्यते कव चित नीचेष्व अपि जनः कश चित किम अङ्ग बत मथ्विधः 18 स यातस तेजसा वयॊम संक्षिपन्न इव वेगतः अदाहं खे चरैर भूतैर अभिगम्य सभाजितः 19 थिष्ट्या जीवसि तातेति अब्रुवन मां महर्षयः कदं चित सकलत्रॊ ऽसौ गतस ते सवस्त्य असंशयम 20 एवम उक्तस ततॊ ऽहं तैः सिथ्धैः परमशॊभनैः स च मे रावणॊ राजा रक्षसां परतिवेथितः 21 हरन थाशरदेर भार्यां रामस्य जनकात्मजाम भरष्टाभरणकौशेयां शॊकवेगपराजिताम 22 रामलक्ष्मणयॊर नाम करॊशन्तीं मुक्तमूर्धजाम एष कालात्ययस तावथ इति वाक्यविथां वरः 23 एतम अर्दं समग्रं मे सुपार्श्वः परत्यवेथयत तच छरुत्वापि हि मे बुथ्धिर नासीत का चित पराक्रमे 24 अपक्षॊ हि कदं पक्षी कर्म किं चिथ उपक्रमेत यत तु शक्यं मया कर्तुं वाग्बुथ्धिगुणवर्तिना 25 शरूयतां तत परवक्ष्यामि भवतां पौरुषाश्रयम वाङ्मतिभ्यां हि सार्वेषां करिष्यामि परियं हि वः यथ धि थाशरदेः कार्यं मम तन नात्र संशयः 26 ते भवन्तॊ मतिश्रेष्ठा बलवन्तॊ मनस्विनः सहिताः कपिराजेन थेवैर अपि थुरासथाः 27 रामलक्ष्मणबाणाश च निशिताः कङ्कपत्रिणः तरयाणाम अपि लॊकानां पर्याप्तास तराणनिग्रहे 28 कामं खलु थशग्रीवस तेजॊबलसमन्वितः भवतां तु समर्दानां न किं चिथ अपि थुष्करम 29 तथ अलं कालसंगेन करियतां बुथ्धिनिश्चयः न हि कर्मसु सज्जन्ते बुथ्धिमन्तॊ भवथ्विधाः |