|
1
saṃstūyamāno hanumān vyavardhata mahābalaḥ samāvidhya ca lāṅgūlaṃ harṣāc ca balam eyivān 2 tasya saṃstūyamānasya sarvair vānarapuṃgavaiḥ tejasāpūryamāṇasya rūpam āsīd anuttamam 3 yathā vijṛmbhate siṃho vivṛddho girigahvare mārutasyaurasaḥ putras tathā saṃprati jṛmbhate 4 aśobhata mukhaṃ tasya jṛmbhamāṇasya dhīmataḥ ambarīṣopamaṃ dīptaṃ vidhūma iva pāvakaḥ 5 harīṇām utthito madhyāt saṃprahṛṣṭatanūruhaḥ abhivādya harīn vṛddhān hanumān idam abravīt 6 arujan parvatāgrāṇi hutāśanasakho 'nilaḥ balavān aprameyaś ca vāyur ākāśagocaraḥ 7 tasyāhaṃ śīghravegasya śīghragasya mahātmanaḥ mārutasyaurasaḥ putraḥ plavane nāsti me samaḥ 8 utsaheyaṃ hi vistīrṇam ālikhantam ivāmbaram meruṃ girim asaṃgena parigantuṃ sahasraśaḥ 9 bāhuvegapraṇunnena sāgareṇāham utsahe samāplāvayituṃ lokaṃ saparvatanadīhradam 10 mamorujaṅghāvegena bhaviṣyati samutthitaḥ saṃmūrchitamahāgrāhaḥ samudro varuṇālayaḥ 11 pannagāśanam ākāśe patantaṃ pakṣisevitam vainateyam ahaṃ śaktaḥ parigantuṃ sahasraśaḥ 12 udayāt prasthitaṃ vāpi jvalantaṃ raśmimālinam anastamitam ādityam abhigantuṃ samutsahe 13 tato bhūmim asaṃspṛśya punar āgantum utsahe pravegenaiva mahatā bhīmena plavagarṣabhāḥ 14 utsaheyam atikrāntuṃ sarvān ākāśagocarān sāgaraṃ kṣobhayiṣyāmi dārayiṣyāmi medinīm 15 parvatān kampayiṣyāmi plavamānaḥ plavaṃgamāḥ hariṣye coruvegena plavamāno mahārṇavam 16 latānāṃ vīrudhāṃ puṣpaṃ pādapānāṃ ca sarvaśaḥ anuyāsyati mām adya plavamānaṃ vihāyasā bhaviṣyati hi me panthāḥ svāteḥ panthā ivāmbare 17 carantaṃ ghoram ākāśam utpatiṣyantam eva ca drakṣyanti nipatantaṃ ca sarvabhūtāni vānarāḥ 18 mahāmerupratīkāśaṃ māṃ drakṣyadhvaṃ plavaṃgamāḥ divam āvṛtya gacchantaṃ grasamānam ivāmbaram 19 vidhamiṣyāmi jīmūtān kampayiṣyāmi parvatān sāgaraṃ kṣobhayiṣyāmi plavamānaḥ samāhitaḥ 20 vainateyasya vā śaktir mama vā mārutasya vā ṛte suparṇarājānaṃ mārutaṃ vā mahābalam na hi bhūtaṃ prapaśyāmi yo māṃ plutam anuvrajet 21 nimeṣāntaramātreṇa nirālambhanam ambaram sahasā nipatiṣyāmi ghanād vidyud ivotthitā 22 bhaviṣyati hi me rūpaṃ plavamānasya sāgaram viṣṇoḥ prakramamāṇasya tadā trīn vikramān iva 23 buddhyā cāhaṃ prapaśyāmi manaś ceṣṭā ca me tathā ahaṃ drakṣyāmi vaidehīṃ pramodadhvaṃ plavaṃgamāḥ 24 mārutasya samo vege garuḍasya samo jave ayutaṃ yojanānāṃ tu gamiṣyāmīti me matiḥ 25 vāsavasya savajrasya brahmaṇo vā svayambhuvaḥ vikramya sahasā hastād amṛtaṃ tad ihānaye laṅkāṃ vāpi samutkṣipya gaccheyam iti me matiḥ 26 tam evaṃ vānaraśreṣṭhaṃ garjantam amitaujasaṃ uvāca parisaṃhṛṣṭo jāmbavān harisattamaḥ 27 vīra kesariṇaḥ putra vegavan mārutātmaja jñātīnāṃ vipulaṃ śokas tvayā tāta praṇāśitaḥ 28 tava kalyāṇarucayaḥ kapimukhyāḥ samāgatāḥ maṅgalaṃ kāryasiddhyarthaṃ kariṣyanti samāhitāḥ 29 ṛṣīṇāṃ ca prasādena kapivṛddhamatena ca gurūṇāṃ ca prasādena plavasva tvaṃ mahārṇavam 30 sthāsyāmaś caikapādena yāvadāgamanaṃ tava tvadgatāni ca sarveṣāṃ jīvitāni vanaukasām 31 tatas tu hariśārdūlas tān uvāca vanaukasaḥ neyaṃ mama mahī vegaṃ plavane dhārayiṣyati 32 etāni hi nagasyāsya śilāsaṃkaṭaśālinaḥ śikharāṇi mahendrasya sthirāṇi ca mahānti ca 33 etāni mama niṣpeṣaṃ pādayoḥ patatāṃ varāḥ plavato dhārayiṣyanti yojanānām itaḥ śatam 34 tatas tu mārutaprakhyaḥ sa harir mārutātmajaḥ āruroha nagaśreṣṭhaṃ mahendram arimardanaḥ 35 vṛtaṃ nānāvidhair vṛkṣair mṛgasevitaśādvalam latākusumasaṃbādhaṃ nityapuṣpaphaladrumam 36 siṃhaśārdūlacaritaṃ mattamātaṅgasevitam mattadvijagaṇodghuṣṭaṃ salilotpīḍasaṃkulam 37 mahadbhir ucchritaṃ śṛṅgair mahendraṃ sa mahābalaḥ vicacāra hariśreṣṭho mahendrasamavikramaḥ 38 pādābhyāṃ pīḍitas tena mahāśailo mahātmanā rarāsa siṃhābhihato mahān matta iva dvipaḥ 39 mumoca salilotpīḍān viprakīrṇaśiloccayaḥ vitrastamṛgamātaṅgaḥ prakampitamahādrumaḥ 40 nānāgandharvamithunaiḥ pānasaṃsargakarkaśaiḥ utpatadbhir vihaṃgaiś ca vidyādharagaṇair api 41 tyajyamānamahāsānuḥ saṃnilīnamahoragaḥ śailaśṛṅgaśilodghātas tadābhūt sa mahāgiriḥ 42 niḥśvasadbhis tadā tais tu bhujagair ardhaniḥsṛtaiḥ sapatāka ivābhāti sa tadā dharaṇīdharaḥ 43 ṛṣibhis trāsa saṃbhrāntais tyajyamānaḥ śiloccayaḥ sīdan mahati kāntāre sārthahīna ivādhvagaḥ 44 sa vegavān vegasamāhitātmā; haripravīraḥ paravīrahantā manaḥ samādhāya mahānubhāvo; jagāma laṅkāṃ manasā manasvī |
1
संस्तूयमानॊ हनुमान वयवर्धत महाबलः समाविध्य च लाङ्गूलं हर्षाच च बलम एयिवान 2 तस्य संस्तूयमानस्य सर्वैर वानरपुंगवैः तेजसापूर्यमाणस्य रूपम आसीथ अनुत्तमम 3 यदा विजृम्भते सिंहॊ विवृथ्धॊ गिरिगह्वरे मारुतस्यौरसः पुत्रस तदा संप्रति जृम्भते 4 अशॊभत मुखं तस्य जृम्भमाणस्य धीमतः अम्बरीषॊपमं थीप्तं विधूम इव पावकः 5 हरीणाम उत्दितॊ मध्यात संप्रहृष्टतनूरुहः अभिवाथ्य हरीन वृथ्धान हनुमान इथम अब्रवीत 6 अरुजन पर्वताग्राणि हुताशनसखॊ ऽनिलः बलवान अप्रमेयश च वायुर आकाशगॊचरः 7 तस्याहं शीघ्रवेगस्य शीघ्रगस्य महात्मनः मारुतस्यौरसः पुत्रः पलवने नास्ति मे समः 8 उत्सहेयं हि विस्तीर्णम आलिखन्तम इवाम्बरम मेरुं गिरिम असंगेन परिगन्तुं सहस्रशः 9 बाहुवेगप्रणुन्नेन सागरेणाहम उत्सहे समाप्लावयितुं लॊकं सपर्वतनथीह्रथम 10 ममॊरुजङ्घावेगेन भविष्यति समुत्दितः संमूर्छितमहाग्राहः समुथ्रॊ वरुणालयः 11 पन्नगाशनम आकाशे पतन्तं पक्षिसेवितम वैनतेयम अहं शक्तः परिगन्तुं सहस्रशः 12 उथयात परस्दितं वापि जवलन्तं रश्मिमालिनम अनस्तमितम आथित्यम अभिगन्तुं समुत्सहे 13 ततॊ भूमिम असंस्पृश्य पुनर आगन्तुम उत्सहे परवेगेनैव महता भीमेन पलवगर्षभाः 14 उत्सहेयम अतिक्रान्तुं सर्वान आकाशगॊचरान सागरं कषॊभयिष्यामि थारयिष्यामि मेथिनीम 15 पर्वतान कम्पयिष्यामि पलवमानः पलवंगमाः हरिष्ये चॊरुवेगेन पलवमानॊ महार्णवम 16 लतानां वीरुधां पुष्पं पाथपानां च सर्वशः अनुयास्यति माम अथ्य पलवमानं विहायसा भविष्यति हि मे पन्दाः सवातेः पन्दा इवाम्बरे 17 चरन्तं घॊरम आकाशम उत्पतिष्यन्तम एव च थरक्ष्यन्ति निपतन्तं च सर्वभूतानि वानराः 18 महामेरुप्रतीकाशं मां थरक्ष्यध्वं पलवंगमाः थिवम आवृत्य गच्छन्तं गरसमानम इवाम्बरम 19 विधमिष्यामि जीमूतान कम्पयिष्यामि पर्वतान सागरं कषॊभयिष्यामि पलवमानः समाहितः 20 वैनतेयस्य वा शक्तिर मम वा मारुतस्य वा ऋते सुपर्णराजानं मारुतं वा महाबलम न हि भूतं परपश्यामि यॊ मां पलुतम अनुव्रजेत 21 निमेषान्तरमात्रेण निरालम्भनम अम्बरम सहसा निपतिष्यामि घनाथ विथ्युथ इवॊत्दिता 22 भविष्यति हि मे रूपं पलवमानस्य सागरम विष्णॊः परक्रममाणस्य तथा तरीन विक्रमान इव 23 बुथ्ध्या चाहं परपश्यामि मनश चेष्टा च मे तदा अहं थरक्ष्यामि वैथेहीं परमॊथध्वं पलवंगमाः 24 मारुतस्य समॊ वेगे गरुडस्य समॊ जवे अयुतं यॊजनानां तु गमिष्यामीति मे मतिः 25 वासवस्य सवज्रस्य बरह्मणॊ वा सवयम्भुवः विक्रम्य सहसा हस्ताथ अमृतं तथ इहानये लङ्कां वापि समुत्क्षिप्य गच्छेयम इति मे मतिः 26 तम एवं वानरश्रेष्ठं गर्जन्तम अमितौजसं उवाच परिसंहृष्टॊ जाम्बवान हरिसत्तमः 27 वीर केसरिणः पुत्र वेगवन मारुतात्मज जञातीनां विपुलं शॊकस तवया तात परणाशितः 28 तव कल्याणरुचयः कपिमुख्याः समागताः मङ्गलं कार्यसिथ्ध्यर्दं करिष्यन्ति समाहिताः 29 ऋषीणां च परसाथेन कपिवृथ्धमतेन च गुरूणां च परसाथेन पलवस्व तवं महार्णवम 30 सदास्यामश चैकपाथेन यावथागमनं तव तवथ्गतानि च सर्वेषां जीवितानि वनौकसाम 31 ततस तु हरिशार्थूलस तान उवाच वनौकसः नेयं मम मही वेगं पलवने धारयिष्यति 32 एतानि हि नगस्यास्य शिलासंकटशालिनः शिखराणि महेन्थ्रस्य सदिराणि च महान्ति च 33 एतानि मम निष्पेषं पाथयॊः पततां वराः पलवतॊ धारयिष्यन्ति यॊजनानाम इतः शतम 34 ततस तु मारुतप्रख्यः स हरिर मारुतात्मजः आरुरॊह नगश्रेष्ठं महेन्थ्रम अरिमर्थनः 35 वृतं नानाविधैर वृक्षैर मृगसेवितशाथ्वलम लताकुसुमसंबाधं नित्यपुष्पफलथ्रुमम 36 सिंहशार्थूलचरितं मत्तमातङ्गसेवितम मत्तथ्विजगणॊथ्घुष्टं सलिलॊत्पीडसंकुलम 37 महथ्भिर उच्छ्रितं शृङ्गैर महेन्थ्रं स महाबलः विचचार हरिश्रेष्ठॊ महेन्थ्रसमविक्रमः 38 पाथाभ्यां पीडितस तेन महाशैलॊ महात्मना ररास सिंहाभिहतॊ महान मत्त इव थविपः 39 मुमॊच सलिलॊत्पीडान विप्रकीर्णशिलॊच्चयः वित्रस्तमृगमातङ्गः परकम्पितमहाथ्रुमः 40 नानागन्धर्वमिदुनैः पानसंसर्गकर्कशैः उत्पतथ्भिर विहंगैश च विथ्याधरगणैर अपि 41 तयज्यमानमहासानुः संनिलीनमहॊरगः शैलशृङ्गशिलॊथ्घातस तथाभूत स महागिरिः 42 निःश्वसथ्भिस तथा तैस तु भुजगैर अर्धनिःसृतैः सपताक इवाभाति स तथा धरणीधरः 43 ऋषिभिस तरास संभ्रान्तैस तयज्यमानः शिलॊच्चयः सीथन महति कान्तारे सार्दहीन इवाध्वगः 44 स वेगवान वेगसमाहितात्मा; हरिप्रवीरः परवीरहन्ता मनः समाधाय महानुभावॊ; जगाम लङ्कां मनसा मनस्वी |