|
1
sītāyā vacanaṃ śrutvā paruṣaṃ rākṣasādhipaḥ pratyuvāca tataḥ sītāṃ vipriyaṃ priyadarśanām 2 yathā yathā sāntvayitā vaśyaḥ strīṇāṃ tathā tathā yathā yathā priyaṃ vaktā paribhūtas tathā tathā 3 saṃniyacchati me krodhaṃ tvayi kāmaḥ samutthitaḥ dravato mārgam āsādya hayān iva susārathiḥ 4 vāmaḥ kāmo manuṣyāṇāṃ yasmin kila nibadhyate jane tasmiṃs tv anukrośaḥ snehaś ca kila jāyate 5 etasmāt kāraṇān na tāṃ ghatayāmi varānane vadhārhām avamānārhāṃ mithyāpravrajite ratām 6 paruṣāṇi hi vākyāni yāni yāni bravīṣi mām teṣu teṣu vadho yuktas tava maithili dāruṇaḥ 7 evam uktvā tu vaidehīṃ rāvaṇo rākṣasādhipaḥ krodhasaṃrambhasaṃyuktaḥ sītām uttaram abravīt 8 dvau māsau rakṣitavyau me yo 'vadhis te mayā kṛtaḥ tataḥ śayanam āroha mama tvaṃ varavarṇini 9 dvābhyām ūrdhvaṃ tu māsābhyāṃ bhartāraṃ mām anicchatīm mama tvāṃ prātarāśārtham ārabhante mahānase 10 tāṃ tarjyamānāṃ saṃprekṣya rākṣasendreṇa jānakīm devagandharvakanyās tā viṣedur vipulekṣaṇāḥ 11 oṣṭhaprakārair aparā netravaktrais tathāparāḥ sītām āśvāsayām āsus tarjitāṃ tena rakṣasā 12 tābhir āśvāsitā sītā rāvaṇaṃ rākṣasādhipam uvācātmahitaṃ vākyaṃ vṛttaśauṇḍīryagarvitam 13 nūnaṃ na te janaḥ kaś cid asin niḥśreyase sthitaḥ nivārayati yo na tvāṃ karmaṇo 'smād vigarhitāt 14 māṃ hi dharmātmanaḥ patnīṃ śacīm iva śacīpateḥ tvadanyas triṣu lokeṣu prārthayen manasāpi kaḥ 15 rākṣasādhama rāmasya bhāryām amitatejasaḥ uktavān asi yat pāpaṃ kva gatas tasya mokṣyase 16 yathā dṛptaś ca mātaṅgaḥ śaśaś ca sahitau vane tathā dviradavad rāmas tvaṃ nīca śaśavat smṛtaḥ 17 sa tvam ikṣvākunāthaṃ vai kṣipann iha na lajjase cakṣuṣo viṣayaṃ tasya na tāvad upagacchasi 18 ime te nayane krūre virūpe kṛṣṇapiṅgale kṣitau na patite kasmān mām anāryanirīkṣitaḥ 19 tasya dharmātmanaḥ patnīṃ snuṣāṃ daśarathasya ca kathaṃ vyāharato māṃ te na jihvā pāpa śīryate 20 asaṃdeśāt tu rāmasya tapasaś cānupālanāt na tvāṃ kurmi daśagrīva bhasma bhasmārhatejasā 21 nāpahartum ahaṃ śakyā tasya rāmasya dhīmataḥ vidhis tava vadhārthāya vihito nātra saṃśayaḥ 22 śūreṇa dhanadabhrātā balaiḥ samuditena ca apohya rāmaṃ kasmād dhi dāracāuryaṃ tvayā kṛtam 23 sītāyā vacanaṃ śrutvā rāvaṇo rākṣasādhipaḥ vivṛtya nayane krūre jānakīm anvavaikṣata 24 nīlajīmūtasaṃkāśo mahābhujaśirodharaḥ siṃhasattvagatiḥ śrīmān dīptajihvogralocanaḥ 25 calāgramakuṭaḥ prāṃśuś citramālyānulepanaḥ raktamālyāmbaradharas taptāṅgadavibhūṣaṇaḥ 26 śroṇīsūtreṇa mahatā mekakena susaṃvṛtaḥ amṛtotpādanaddhena bhujaṃgeneva mandaraḥ 27 taruṇādityavarṇābhyāṃ kuṇḍalābhyāṃ vibhūṣitaḥ raktapallavapuṣpābhyām aśokābhyām ivācalaḥ 28 avekṣamāṇo vaidehīṃ kopasaṃraktalocanaḥ uvāca rāvaṇaḥ sītāṃ bhujaṃga iva niḥśvasan 29 anayenābhisaṃpannam arthahīnam anuvrate nāśayāmy aham adya tvāṃ sūryaḥ saṃdhyām ivaujasā 30 ity uktvā maithilīṃ rājā rāvaṇaḥ śatrurāvaṇaḥ saṃdideśa tataḥ sarvā rākṣasīr ghoradarśanāḥ 31 ekākṣīm ekakarṇāṃ ca karṇaprāvaraṇāṃ tathā gokarṇīṃ hastikarṇīṃ ca lambakarṇīm akarṇikām 32 hastipadya śvapadyau ca gopadīṃ pādacūlikām ekākṣīm ekapādīṃ ca pṛthupādīm apādikām 33 atimātraśirogrīvām atimātrakucodarīm atimātrāsyanetrāṃ ca dīrghajihvām ajihvikām anāsikāṃ siṃhamukhīṃ gomukhīṃ sūkarīmukhīm 34 yathā madvaśagā sītā kṣipraṃ bhavati jānakī tathā kuruta rākṣasyaḥ sarvāḥ kṣipraṃ sametya ca 35 pratilomānulomaiś ca sāmadānādibhedanaiḥ āvartayata vaidehīṃ daṇḍasyodyamanena ca 36 iti pratisamādiśya rākṣasendraḥ punaḥ punaḥ kāmamanyuparītātmā jānakīṃ paryatarjayat 37 upagamya tataḥ kṣipraṃ rākṣasī dhānyamālinī pariṣvajya daśagrīvam idaṃ vacanam abravīt 38 mayā krīḍa mahārājasītayā kiṃ tavānayā akāmāṃ kāmayānasya śarīram upatapyate icchantīṃ kāmayānasya prītir bhavati śobhanā 39 evam uktas tu rākṣasyā samutkṣiptas tato balī jvaladbhāskaravarṇābhaṃ praviveśa niveśanam 40 devagandharvakanyāś ca nāgakanyāś ca tās tataḥ parivārya daśagrīvaṃ viviśus tad gṛhottamam 41 sa maithilīṃ dharmaparām avasthitāṃ; pravepamānāṃ paribhartsya rāvaṇaḥ vihāya sītāṃ madanena mohitaḥ; svam eva veśma praviveśa bhāsvaram |
1
सीताया वचनं शरुत्वा परुषं राक्षसाधिपः परत्युवाच ततः सीतां विप्रियं परियथर्शनाम 2 यदा यदा सान्त्वयिता वश्यः सत्रीणां तदा तदा यदा यदा परियं वक्ता परिभूतस तदा तदा 3 संनियच्छति मे करॊधं तवयि कामः समुत्दितः थरवतॊ मार्गम आसाथ्य हयान इव सुसारदिः 4 वामः कामॊ मनुष्याणां यस्मिन किल निबध्यते जने तस्मिंस तव अनुक्रॊशः सनेहश च किल जायते 5 एतस्मात कारणान न तां घतयामि वरानने वधार्हाम अवमानार्हां मिद्याप्रव्रजिते रताम 6 परुषाणि हि वाक्यानि यानि यानि बरवीषि माम तेषु तेषु वधॊ युक्तस तव मैदिलि थारुणः 7 एवम उक्त्वा तु वैथेहीं रावणॊ राक्षसाधिपः करॊधसंरम्भसंयुक्तः सीताम उत्तरम अब्रवीत 8 थवौ मासौ रक्षितव्यौ मे यॊ ऽवधिस ते मया कृतः ततः शयनम आरॊह मम तवं वरवर्णिनि 9 थवाभ्याम ऊर्ध्वं तु मासाभ्यां भर्तारं माम अनिच्छतीम मम तवां परातराशार्दम आरभन्ते महानसे 10 तां तर्ज्यमानां संप्रेक्ष्य राक्षसेन्थ्रेण जानकीम थेवगन्धर्वकन्यास ता विषेथुर विपुलेक्षणाः 11 ओष्ठप्रकारैर अपरा नेत्रवक्त्रैस तदापराः सीताम आश्वासयाम आसुस तर्जितां तेन रक्षसा 12 ताभिर आश्वासिता सीता रावणं राक्षसाधिपम उवाचात्महितं वाक्यं वृत्तशौण्डीर्यगर्वितम 13 नूनं न ते जनः कश चिथ असिन निःश्रेयसे सदितः निवारयति यॊ न तवां कर्मणॊ ऽसमाथ विगर्हितात 14 मां हि धर्मात्मनः पत्नीं शचीम इव शचीपतेः तवथन्यस तरिषु लॊकेषु परार्दयेन मनसापि कः 15 राक्षसाधम रामस्य भार्याम अमिततेजसः उक्तवान असि यत पापं कव गतस तस्य मॊक्ष्यसे 16 यदा थृप्तश च मातङ्गः शशश च सहितौ वने तदा थविरथवथ रामस तवं नीच शशवत समृतः 17 स तवम इक्ष्वाकुनादं वै कषिपन्न इह न लज्जसे चक्षुषॊ विषयं तस्य न तावथ उपगच्छसि 18 इमे ते नयने करूरे विरूपे कृष्णपिङ्गले कषितौ न पतिते कस्मान माम अनार्यनिरीक्षितः 19 तस्य धर्मात्मनः पत्नीं सनुषां थशरदस्य च कदं वयाहरतॊ मां ते न जिह्वा पाप शीर्यते 20 असंथेशात तु रामस्य तपसश चानुपालनात न तवां कुर्मि थशग्रीव भस्म भस्मार्हतेजसा 21 नापहर्तुम अहं शक्या तस्य रामस्य धीमतः विधिस तव वधार्दाय विहितॊ नात्र संशयः 22 शूरेण धनथभ्राता बलैः समुथितेन च अपॊह्य रामं कस्माथ धि थारचाुर्यं तवया कृतम 23 सीताया वचनं शरुत्वा रावणॊ राक्षसाधिपः विवृत्य नयने करूरे जानकीम अन्ववैक्षत 24 नीलजीमूतसंकाशॊ महाभुजशिरॊधरः सिंहसत्त्वगतिः शरीमान थीप्तजिह्वॊग्रलॊचनः 25 चलाग्रमकुटः परांशुश चित्रमाल्यानुलेपनः रक्तमाल्याम्बरधरस तप्ताङ्गथविभूषणः 26 शरॊणीसूत्रेण महता मेककेन सुसंवृतः अमृतॊत्पाथनथ्धेन भुजंगेनेव मन्थरः 27 तरुणाथित्यवर्णाभ्यां कुण्डलाभ्यां विभूषितः रक्तपल्लवपुष्पाभ्याम अशॊकाभ्याम इवाचलः 28 अवेक्षमाणॊ वैथेहीं कॊपसंरक्तलॊचनः उवाच रावणः सीतां भुजंग इव निःश्वसन 29 अनयेनाभिसंपन्नम अर्दहीनम अनुव्रते नाशयाम्य अहम अथ्य तवां सूर्यः संध्याम इवौजसा 30 इत्य उक्त्वा मैदिलीं राजा रावणः शत्रुरावणः संथिथेश ततः सर्वा राक्षसीर घॊरथर्शनाः 31 एकाक्षीम एककर्णां च कर्णप्रावरणां तदा गॊकर्णीं हस्तिकर्णीं च लम्बकर्णीम अकर्णिकाम 32 हस्तिपथ्य शवपथ्यौ च गॊपथीं पाथचूलिकाम एकाक्षीम एकपाथीं च पृदुपाथीम अपाथिकाम 33 अतिमात्रशिरॊग्रीवाम अतिमात्रकुचॊथरीम अतिमात्रास्यनेत्रां च थीर्घजिह्वाम अजिह्विकाम अनासिकां सिंहमुखीं गॊमुखीं सूकरीमुखीम 34 यदा मथ्वशगा सीता कषिप्रं भवति जानकी तदा कुरुत राक्षस्यः सर्वाः कषिप्रं समेत्य च 35 परतिलॊमानुलॊमैश च सामथानाथिभेथनैः आवर्तयत वैथेहीं थण्डस्यॊथ्यमनेन च 36 इति परतिसमाथिश्य राक्षसेन्थ्रः पुनः पुनः काममन्युपरीतात्मा जानकीं पर्यतर्जयत 37 उपगम्य ततः कषिप्रं राक्षसी धान्यमालिनी परिष्वज्य थशग्रीवम इथं वचनम अब्रवीत 38 मया करीड महाराजसीतया किं तवानया अकामां कामयानस्य शरीरम उपतप्यते इच्छन्तीं कामयानस्य परीतिर भवति शॊभना 39 एवम उक्तस तु राक्षस्या समुत्क्षिप्तस ततॊ बली जवलथ्भास्करवर्णाभं परविवेश निवेशनम 40 थेवगन्धर्वकन्याश च नागकन्याश च तास ततः परिवार्य थशग्रीवं विविशुस तथ गृहॊत्तमम 41 स मैदिलीं धर्मपराम अवस्दितां; परवेपमानां परिभर्त्स्य रावणः विहाय सीतां मथनेन मॊहितः; सवम एव वेश्म परविवेश भास्वरम |