|
1
hanumān api vikrāntaḥ sarvaṃ śuśrāva tattvataḥ sītāyās trijaṭāyāś ca rākṣasīnāṃ ca tarjanam 2 avekṣamāṇas tāṃ devīṃ devatām iva nandane tato bahuvidhāṃ cintāṃ cintayām āsa vānaraḥ 3 yāṃ kapīnāṃ sahasrāṇi subahūny ayutāni ca dikṣu sarvāsu mārgante seyam āsāditā mayā 4 cāreṇa tu suyuktena śatroḥ śaktim avekṣitā gūḍhena caratā tāvad avekṣitam idaṃ mayā 5 rākṣasānāṃ viśeṣaś ca purī ceyam avekṣitā rākṣasādhipater asya prabhāvo rāvaṇasya ca 6 yuktaṃ tasyāprameyasya sarvasattvadayāvataḥ samāśvāsayituṃ bhāryāṃ patidarśanakāṅkṣiṇīm 7 aham āśvāsayāmy enāṃ pūrṇacandranibhānanām adṛṣṭaduḥkhāṃ duḥkhasya na hy antam adhigacchatīm 8 yadi hy aham imāṃ devīṃ śokopahatacetanām anāśvāsya gamiṣyāmi doṣavad gamanaṃ bhavet 9 gate hi mayi tatreyaṃ rājaputrī yaśasvinī paritrāṇam avindantī jānakī jīvitaṃ tyajet 10 mayā ca sa mahābāhuḥ pūrṇacandranibhānanaḥ samāśvāsayituṃ nyāyyaḥ sītādarśanalālasaḥ 11 niśācarīṇāṃ pratyakṣam akṣamaṃ cābhibhāṣaṇam kathaṃ nu khalu kartavyam idaṃ kṛcchra gato hy aham 12 anena rātriśeṣeṇa yadi nāśvāsyate mayā sarvathā nāsti saṃdehaḥ parityakṣyati jīvitam 13 rāmaś ca yadi pṛcchen māṃ kiṃ māṃ sītābravīd vacaḥ kim ahaṃ taṃ pratibrūyām asaṃbhāṣya sumadhyamām 14 sītāsaṃdeśarahitaṃ mām itas tvarayā gatam nirdahed api kākutsthaḥ kruddhas tīvreṇa cakṣuṣā 15 yadi ced yojayiṣyāmi bhartāraṃ rāmakāraṇāt vyartham āgamanaṃ tasya sasainyasya bhaviṣyati 16 antaraṃ tv aham āsādya rākṣasīnām iha sthitaḥ śanair āśvāsayiṣyāmi saṃtāpabahulām imām 17 ahaṃ hy atitanuś caiva vanaraś ca viśeṣataḥ vācaṃ codāhariṣyāmi mānuṣīm iha saṃskṛtām 18 yadi vācaṃ pradāsyāmi dvijātir iva saṃskṛtām rāvaṇaṃ manyamānā māṃ sītā bhītā bhaviṣyati 19 avaśyam eva vaktavyaṃ mānuṣaṃ vākyam arthavat mayā sāntvayituṃ śakyā nānyatheyam aninditā 20 seyam ālokya me rūpaṃ jānakī bhāṣitaṃ tathā rakṣobhis trāsitā pūrvaṃ bhūyas trāsaṃ gamiṣyati 21 tato jātaparitrāsā śabdaṃ kuryān manasvinī jānamānā viśālākṣī rāvaṇaṃ kāmarūpiṇam 22 sītayā ca kṛte śabde sahasā rākṣasīgaṇaḥ nānāpraharaṇo ghoraḥ sameyād antakopamaḥ 23 tato māṃ saṃparikṣipya sarvato vikṛtānanāḥ vadhe ca grahaṇe caiva kuryur yatnaṃ yathābalam 24 taṃ māṃ śākhāḥ praśākhāś ca skandhāṃś cottamaśākhinām dṛṣṭvā viparidhāvantaṃ bhaveyur bhayaśaṅkitāḥ 25 mama rūpaṃ ca saṃprekṣya vanaṃ vicarato mahat rākṣasyo bhayavitrastā bhaveyur vikṛtānanāḥ 26 tataḥ kuryuḥ samāhvānaṃ rākṣasyo rakṣasām api rākṣasendraniyuktānāṃ rākṣasendraniveśane 27 te śūlaśaranistriṃśa vividhāyudhapāṇayaḥ āpateyur vimarde 'smin vegenodvignakāriṇaḥ 28 saṃkruddhas tais tu parito vidhaman rakṣasāṃ balam śaknuyaṃ na tu saṃprāptuṃ paraṃ pāraṃ mahodadheḥ 29 māṃ vā gṛhṇīyur āplutya bahavaḥ śīghrakāriṇaḥ syād iyaṃ cāgṛhītārthā mama ca grahaṇaṃ bhavet 30 hiṃsābhirucayo hiṃsyur imāṃ vā janakātmajām vipannaṃ syāt tataḥ kāryaṃ rāmasugrīvayor idam 31 uddeśe naṣṭamārge 'smin rākṣasaiḥ parivārite sāgareṇa parikṣipte gupte vasati jānakī 32 viśaste vā gṛhīte vā rakṣobhir mayi saṃyuge nānyaṃ paśyāmi rāmasya sahāyaṃ kāryasādhane 33 vimṛśaṃś ca na paśyāmi yo hate mayi vānaraḥ śatayojanavistīrṇaṃ laṅghayeta mahodadhim 34 kāmaṃ hantuṃ samartho 'smi sahasrāṇy api rakṣasām na tu śakṣyāmi saṃprāptuṃ paraṃ pāraṃ mahodadheḥ 35 asatyāni ca yuddhāni saṃśayo me na rocate kaś ca niḥsaṃśayaṃ kāryaṃ kuryāt prājñaḥ sasaṃśayam 36 eṣa doṣo mahān hi syān mama sītābhibhāṣaṇe prāṇatyāgaś ca vaidehyā bhaved anabhibhāṣaṇe 37 bhūtāś cārthā vinaśyanti deśakālavirodhitāḥ viklavaṃ dūtam āsādya tamaḥ sūryodaye yathā 38 arthānarthāntare buddhir niścitāpi na śobhate ghātayanti hi kāryāṇi dūtāḥ paṇḍitamāninaḥ 39 na vinaśyet kathaṃ kāryaṃ vaiklavyaṃ na kathaṃ bhavet laṅghanaṃ ca samudrasya kathaṃ nu na vṛthā bhavet 40 kathaṃ nu khalu vākyaṃ me śṛṇuyān nodvijeta ca iti saṃcintya hanumāṃś cakāra matimān matim 41 rāmam akliṣṭakarmāṇaṃ svabandhum anukīrtayan nainām udvejayiṣyāmi tad bandhugatamānasām 42 ikṣvākūṇāṃ variṣṭhasya rāmasya viditātmanaḥ śubhāni dharmayuktāni vacanāni samarpayan 43 śrāvayiṣyāmi sarvāṇi madhurāṃ prabruvan giram śraddhāsyati yathā hīyaṃ tathā sarvaṃ samādadhe 44 iti sa bahuvidhaṃ mahānubhāvo; jagatipateḥ pramadām avekṣamāṇaḥ madhuram avitathaṃ jagāda vākyaṃ; drumaviṭapāntaram āsthito hanūmān |
1
हनुमान अपि विक्रान्तः सर्वं शुश्राव तत्त्वतः सीतायास तरिजटायाश च राक्षसीनां च तर्जनम 2 अवेक्षमाणस तां थेवीं थेवताम इव नन्थने ततॊ बहुविधां चिन्तां चिन्तयाम आस वानरः 3 यां कपीनां सहस्राणि सुबहून्य अयुतानि च थिक्षु सर्वासु मार्गन्ते सेयम आसाथिता मया 4 चारेण तु सुयुक्तेन शत्रॊः शक्तिम अवेक्षिता गूढेन चरता तावथ अवेक्षितम इथं मया 5 राक्षसानां विशेषश च पुरी चेयम अवेक्षिता राक्षसाधिपतेर अस्य परभावॊ रावणस्य च 6 युक्तं तस्याप्रमेयस्य सर्वसत्त्वथयावतः समाश्वासयितुं भार्यां पतिथर्शनकाङ्क्षिणीम 7 अहम आश्वासयाम्य एनां पूर्णचन्थ्रनिभाननाम अथृष्टथुःखां थुःखस्य न हय अन्तम अधिगच्छतीम 8 यथि हय अहम इमां थेवीं शॊकॊपहतचेतनाम अनाश्वास्य गमिष्यामि थॊषवथ गमनं भवेत 9 गते हि मयि तत्रेयं राजपुत्री यशस्विनी परित्राणम अविन्थन्ती जानकी जीवितं तयजेत 10 मया च स महाबाहुः पूर्णचन्थ्रनिभाननः समाश्वासयितुं नयाय्यः सीताथर्शनलालसः 11 निशाचरीणां परत्यक्षम अक्षमं चाभिभाषणम कदं नु खलु कर्तव्यम इथं कृच्छ्र गतॊ हय अहम 12 अनेन रात्रिशेषेण यथि नाश्वास्यते मया सर्वदा नास्ति संथेहः परित्यक्ष्यति जीवितम 13 रामश च यथि पृच्छेन मां किं मां सीताब्रवीथ वचः किम अहं तं परतिब्रूयाम असंभाष्य सुमध्यमाम 14 सीतासंथेशरहितं माम इतस तवरया गतम निर्थहेथ अपि काकुत्स्दः करुथ्धस तीव्रेण चक्षुषा 15 यथि चेथ यॊजयिष्यामि भर्तारं रामकारणात वयर्दम आगमनं तस्य ससैन्यस्य भविष्यति 16 अन्तरं तव अहम आसाथ्य राक्षसीनाम इह सदितः शनैर आश्वासयिष्यामि संतापबहुलाम इमाम 17 अहं हय अतितनुश चैव वनरश च विशेषतः वाचं चॊथाहरिष्यामि मानुषीम इह संस्कृताम 18 यथि वाचं परथास्यामि थविजातिर इव संस्कृताम रावणं मन्यमाना मां सीता भीता भविष्यति 19 अवश्यम एव वक्तव्यं मानुषं वाक्यम अर्दवत मया सान्त्वयितुं शक्या नान्यदेयम अनिन्थिता 20 सेयम आलॊक्य मे रूपं जानकी भाषितं तदा रक्षॊभिस तरासिता पूर्वं भूयस तरासं गमिष्यति 21 ततॊ जातपरित्रासा शब्थं कुर्यान मनस्विनी जानमाना विशालाक्षी रावणं कामरूपिणम 22 सीतया च कृते शब्थे सहसा राक्षसीगणः नानाप्रहरणॊ घॊरः समेयाथ अन्तकॊपमः 23 ततॊ मां संपरिक्षिप्य सर्वतॊ विकृताननाः वधे च गरहणे चैव कुर्युर यत्नं यदाबलम 24 तं मां शाखाः परशाखाश च सकन्धांश चॊत्तमशाखिनाम थृष्ट्वा विपरिधावन्तं भवेयुर भयशङ्किताः 25 मम रूपं च संप्रेक्ष्य वनं विचरतॊ महत राक्षस्यॊ भयवित्रस्ता भवेयुर विकृताननाः 26 ततः कुर्युः समाह्वानं राक्षस्यॊ रक्षसाम अपि राक्षसेन्थ्रनियुक्तानां राक्षसेन्थ्रनिवेशने 27 ते शूलशरनिस्त्रिंश विविधायुधपाणयः आपतेयुर विमर्थे ऽसमिन वेगेनॊथ्विग्नकारिणः 28 संक्रुथ्धस तैस तु परितॊ विधमन रक्षसां बलम शक्नुयं न तु संप्राप्तुं परं पारं महॊथधेः 29 मां वा गृह्णीयुर आप्लुत्य बहवः शीघ्रकारिणः सयाथ इयं चागृहीतार्दा मम च गरहणं भवेत 30 हिंसाभिरुचयॊ हिंस्युर इमां वा जनकात्मजाम विपन्नं सयात ततः कार्यं रामसुग्रीवयॊर इथम 31 उथ्थेशे नष्टमार्गे ऽसमिन राक्षसैः परिवारिते सागरेण परिक्षिप्ते गुप्ते वसति जानकी 32 विशस्ते वा गृहीते वा रक्षॊभिर मयि संयुगे नान्यं पश्यामि रामस्य सहायं कार्यसाधने 33 विमृशंश च न पश्यामि यॊ हते मयि वानरः शतयॊजनविस्तीर्णं लङ्घयेत महॊथधिम 34 कामं हन्तुं समर्दॊ ऽसमि सहस्राण्य अपि रक्षसाम न तु शक्ष्यामि संप्राप्तुं परं पारं महॊथधेः 35 असत्यानि च युथ्धानि संशयॊ मे न रॊचते कश च निःसंशयं कार्यं कुर्यात पराज्ञः ससंशयम 36 एष थॊषॊ महान हि सयान मम सीताभिभाषणे पराणत्यागश च वैथेह्या भवेथ अनभिभाषणे 37 भूताश चार्दा विनश्यन्ति थेशकालविरॊधिताः विक्लवं थूतम आसाथ्य तमः सूर्यॊथये यदा 38 अर्दानर्दान्तरे बुथ्धिर निश्चितापि न शॊभते घातयन्ति हि कार्याणि थूताः पण्डितमानिनः 39 न विनश्येत कदं कार्यं वैक्लव्यं न कदं भवेत लङ्घनं च समुथ्रस्य कदं नु न वृदा भवेत 40 कदं नु खलु वाक्यं मे शृणुयान नॊथ्विजेत च इति संचिन्त्य हनुमांश चकार मतिमान मतिम 41 रामम अक्लिष्टकर्माणं सवबन्धुम अनुकीर्तयन नैनाम उथ्वेजयिष्यामि तथ बन्धुगतमानसाम 42 इक्ष्वाकूणां वरिष्ठस्य रामस्य विथितात्मनः शुभानि धर्मयुक्तानि वचनानि समर्पयन 43 शरावयिष्यामि सर्वाणि मधुरां परब्रुवन गिरम शरथ्धास्यति यदा हीयं तदा सर्वं समाथधे 44 इति स बहुविधं महानुभावॊ; जगतिपतेः परमथाम अवेक्षमाणः मधुरम अवितदं जगाथ वाक्यं; थरुमविटपान्तरम आस्दितॊ हनूमान |