|
1
suniviṣṭaṃ hitaṃ vākyam uktavantaṃ vibhīṣaṇam abravīt paruṣaṃ vākyaṃ rāvaṇaḥ kālacoditaḥ 2 vaset saha sapatnena kruddhenāśīviṣeṇa vā na tu mitrapravādena saṃvasec chatrusevinā 3 jānāmi śīlaṃ jñātīnāṃ sarvalokeṣu rākṣasa hṛṣyanti vyasaneṣv ete jñātīnāṃ jñātayaḥ sadā 4 pradhānaṃ sādhakaṃ vaidyaṃ dharmaśīlaṃ ca rākṣasa jñātayo hy avamanyante śūraṃ paribhavanti ca 5 nityam anyonyasaṃhṛṣṭā vyasaneṣv ātatāyinaḥ pracchannahṛdayā ghorā jñātayas tu bhayāvahāḥ 6 śrūyante hastibhir gītāḥ ślokāḥ padmavane kva cit pāśahastān narān dṛṣṭvā śṛṇu tān gadato mama 7 nāgnir nānyāni śastrāṇi na naḥ pāśā bhayāvahāḥ ghorāḥ svārthaprayuktās tu jñātayo no bhayāvahāḥ 8 upāyam ete vakṣyanti grahaṇe nātra saṃśayaḥ kṛtsnād bhayāj jñātibhayaṃ sukaṣṭaṃ viditaṃ ca naḥ 9 vidyate goṣu saṃpannaṃ vidyate brāhmaṇe damaḥ vidyate strīṣu cāpalyaṃ vidyate jñātito bhayam 10 tato neṣṭam idaṃ saumya yad ahaṃ lokasatkṛtaḥ aiśvaryam abhijātaś ca ripūṇāṃ mūrdhni ca sthitaḥ 11 anyas tv evaṃvidhaṃ brūyād vākyam etan niśācara asmin muhūrte na bhavet tvāṃ tu dhik kulapāṃsanam 12 ity uktaḥ paruṣaṃ vākyaṃ nyāyavādī vibhīṣaṇaḥ utpapāta gadāpāṇiś caturbhiḥ saha rākṣasaiḥ 13 abravīc ca tadā vākyaṃ jātakrodho vibhīṣaṇaḥ antarikṣagataḥ śrīmān bhrātaraṃ rākṣasādhipam 14 sa tvaṃ bhrātāsi me rājan brūhi māṃ yad yad icchasi idaṃ tu paruṣaṃ vākyaṃ na kṣamāmy anṛtaṃ tava 15 sunītaṃ hitakāmena vākyam uktaṃ daśānana na gṛhṇanty akṛtātmānaḥ kālasya vaśam āgatāḥ 16 sulabhāḥ puruṣā rājan satataṃ priyavādinaḥ apriyasya tu pathyasya vaktā śrotā ca durlabhaḥ 17 baddhaṃ kālasya pāśena sarvabhūtāpahāriṇā na naśyantam upekṣeyaṃ pradīptaṃ śaraṇaṃ yathā 18 dīptapāvakasaṃkāśaiḥ śitaiḥ kāñcanabhūṣaṇaiḥ na tvām icchāmy ahaṃ draṣṭuṃ rāmeṇa nihataṃ śaraiḥ 19 śūrāś ca balavantaś ca kṛtāstrāś ca raṇājire kālābhipannā sīdanti yathā vālukasetavaḥ 20 ātmānaṃ sarvathā rakṣa purīṃ cemāṃ sarākṣasām svasti te 'stu gamiṣyāmi sukhī bhava mayā vinā 21 nivāryamāṇasya mayā hitaiṣiṇā; na rocate te vacanaṃ niśācara parītakālā hi gatāyuṣo narā; hitaṃ na gṛhṇanti suhṛdbhir īritam |
1
सुनिविष्टं हितं वाक्यम उक्तवन्तं विभीषणम अब्रवीत परुषं वाक्यं रावणः कालचॊथितः 2 वसेत सह सपत्नेन करुथ्धेनाशीविषेण वा न तु मित्रप्रवाथेन संवसेच छत्रुसेविना 3 जानामि शीलं जञातीनां सर्वलॊकेषु राक्षस हृष्यन्ति वयसनेष्व एते जञातीनां जञातयः सथा 4 परधानं साधकं वैथ्यं धर्मशीलं च राक्षस जञातयॊ हय अवमन्यन्ते शूरं परिभवन्ति च 5 नित्यम अन्यॊन्यसंहृष्टा वयसनेष्व आततायिनः परच्छन्नहृथया घॊरा जञातयस तु भयावहाः 6 शरूयन्ते हस्तिभिर गीताः शलॊकाः पथ्मवने कव चित पाशहस्तान नरान थृष्ट्वा शृणु तान गथतॊ मम 7 नाग्निर नान्यानि शस्त्राणि न नः पाशा भयावहाः घॊराः सवार्दप्रयुक्तास तु जञातयॊ नॊ भयावहाः 8 उपायम एते वक्ष्यन्ति गरहणे नात्र संशयः कृत्स्नाथ भयाज जञातिभयं सुकष्टं विथितं च नः 9 विथ्यते गॊषु संपन्नं विथ्यते बराह्मणे थमः विथ्यते सत्रीषु चापल्यं विथ्यते जञातितॊ भयम 10 ततॊ नेष्टम इथं सौम्य यथ अहं लॊकसत्कृतः ऐश्वर्यम अभिजातश च रिपूणां मूर्ध्नि च सदितः 11 अन्यस तव एवंविधं बरूयाथ वाक्यम एतन निशाचर अस्मिन मुहूर्ते न भवेत तवां तु धिक कुलपांसनम 12 इत्य उक्तः परुषं वाक्यं नयायवाथी विभीषणः उत्पपात गथापाणिश चतुर्भिः सह राक्षसैः 13 अब्रवीच च तथा वाक्यं जातक्रॊधॊ विभीषणः अन्तरिक्षगतः शरीमान भरातरं राक्षसाधिपम 14 स तवं भरातासि मे राजन बरूहि मां यथ यथ इच्छसि इथं तु परुषं वाक्यं न कषमाम्य अनृतं तव 15 सुनीतं हितकामेन वाक्यम उक्तं थशानन न गृह्णन्त्य अकृतात्मानः कालस्य वशम आगताः 16 सुलभाः पुरुषा राजन सततं परियवाथिनः अप्रियस्य तु पद्यस्य वक्ता शरॊता च थुर्लभः 17 बथ्धं कालस्य पाशेन सर्वभूतापहारिणा न नश्यन्तम उपेक्षेयं परथीप्तं शरणं यदा 18 थीप्तपावकसंकाशैः शितैः काञ्चनभूषणैः न तवाम इच्छाम्य अहं थरष्टुं रामेण निहतं शरैः 19 शूराश च बलवन्तश च कृतास्त्राश च रणाजिरे कालाभिपन्ना सीथन्ति यदा वालुकसेतवः 20 आत्मानं सर्वदा रक्ष पुरीं चेमां सराक्षसाम सवस्ति ते ऽसतु गमिष्यामि सुखी भव मया विना 21 निवार्यमाणस्य मया हितैषिणा; न रॊचते ते वचनं निशाचर परीतकाला हि गतायुषॊ नरा; हितं न गृह्णन्ति सुहृथ्भिर ईरितम |