|
1
bhartāraṃ nihataṃ dṛṣṭvā lakṣmaṇaṃ ca mahābalam vilalāpa bhṛśaṃ sītā karuṇaṃ śokakarśitā 2 ūcur lakṣaṇikā ye māṃ putriṇy avidhaveti ca te 'sya sarve hate rāme 'jñānino 'nṛtavādinaḥ 3 yajvano mahiṣīṃ ye mām ūcuḥ patnīṃ ca satriṇaḥ te 'dya sarve hate rāme 'jñānino 'nṛtavādinaḥ 4 vīrapārthivapatnī tvaṃ ye dhanyeti ca māṃ viduḥ te 'dya sarve hate rāme 'jñānino 'nṛtavādinaḥ 5 ūcuḥ saṃśravaṇe ye māṃ dvijāḥ kārtāntikāḥ śubhām te 'dya sarve hate rāme 'jñānino 'nṛtavādinaḥ 6 imāni khalu padmāni pādayor yaiḥ kila striyaḥ adhirājye 'bhiṣicyante narendraiḥ patibhiḥ saha 7 vaidhavyaṃ yānti yair nāryo 'lakṣaṇair bhāgyadurlabhāḥ nātmanas tāni paśyāmi paśyantī hatalakṣaṇā 8 satyānīmāni padmāni strīṇām uktvāni lakṣaṇe tāny adya nihate rāme vitathāni bhavanti me 9 keśāḥ sūkṣmāḥ samā nīlā bhruvau cāsaṃgate mama vṛtte cālomaśe jaṅghe dantāś cāviralā mama 10 śaṅkhe netre karau pādau gulphāv ūrū ca me citau anuvṛttā nakhāḥ snigdhāḥ samāś cāṅgulayo mama 11 stanau cāviralau pīnau mamemau magnacūcukau magnā cotsaṅginī nābhiḥ pārśvoraskaṃ ca me citam 12 mama varṇo maṇinibho mṛdūny aṅgaruhāṇi ca pratiṣṭhitāṃ dvadaśabhir mām ūcuḥ śubhalakṣaṇām 13 samagrayavam acchidraṃ pāṇipādaṃ ca varṇavat mandasmitety eva ca māṃ kanyālakṣaṇikā viduḥ 14 adhirājye 'bhiṣeko me brāhmaṇaiḥ patinā saha kṛtāntakuśalair uktaṃ tat sarvaṃ vitathīkṛtam 15 śodhayitvā janasthānaṃ pravṛttim upalabhya ca tīrtvā sāgaram akṣobhyaṃ bhrātarau goṣpade hatau 16 nanu vāruṇam āgneyam aindraṃ vāyavyam eva ca astraṃ brahmaśiraś caiva rāghavau pratyapadyatām 17 adṛśyamānena raṇe māyayā vāsavopamau mama nāthāv anāthāyā nihatau rāmalakṣmaṇau 18 na hi dṛṣṭipathaṃ prāpya rāghavasya raṇe ripuḥ jīvan pratinivarteta yady api syān manojavaḥ 19 na kālasyātibhāro 'sti kṛtāntaś ca sudurjayaḥ yatra rāmaḥ saha bhrātrā śete yudhi nipāthitaḥ 20 nāhaṃ śocāmi bhartāraṃ nihataṃ na ca lakṣmaṇam nātmānaṃ jananī cāpi yathā śvaśrūṃ tapasvinīm 21 sā hi cintayate nityaṃ samāptavratam āgatam kadā drakṣyāmi sītāṃ ca rāmaṃ ca sahalakṣmaṇam 22 paridevayamānāṃ tāṃ rākṣasī trijaṭābravīt mā viṣādaṃ kṛthā devi bhartāyaṃ tava jīvati 23 kāraṇāni ca vakṣyāmi mahānti sadṛśāni ca yathemau jīvato devi bhrātarau rāmalakṣmaṇau 24 na hi kopaparītāni harṣaparyutsukāni ca bhavanti yudhi yodhānāṃ mukhāni nihate patau 25 idaṃ vimānaṃ vaidehi puṣpakaṃ nāma nāmataḥ divyaṃ tvāṃ dhārayen nedaṃ yady etau gajajīvitau 26 hatavīrapradhānā hi hatotsāhā nirudyamā senā bhramati saṃkhyeṣu hatakarṇeva naur jale 27 iyaṃ punar asaṃbhrāntā nirudvignā tarasvinī senā rakṣati kākutsthau māyayā nirjitau raṇe 28 sā tvaṃ bhava suvisrabdhā anumānaiḥ sukhodayaiḥ ahatau paśya kākutsthau snehād etad bravīmi te 29 anṛtaṃ noktapūrvaṃ me na ca vakṣye kadā cana cāritrasukhaśīlatvāt praviṣṭāsi mano mama 30 nemau śakyau raṇe jetuṃ sendrair api surāsuraiḥ etayor ānanaṃ dṛṣṭvā mayā cāveditaṃ tava 31 idaṃ ca sumahac cihnaṃ śanaiḥ paśyasva maithili niḥsaṃjñāv apy ubhāv etau naiva lakṣmīr viyujyate 32 prāyeṇa gatasattvānāṃ puruṣāṇāṃ gatāyuṣām dṛśyamāneṣu vaktreṣu paraṃ bhavati vaikṛtam 33 tyaja śokaṃ ca duḥkhaṃ ca mohaṃ ca janakātmaje rāmalakṣmaṇayor arthe nādya śakyam ajīvitum 34 śrutvā tu vacanaṃ tasyāḥ sītā surasutopamā kṛtāñjalir uvācedam evam astv iti maithilī 35 vimānaṃ puṣpakaṃ tat tu samivartya manojavam dīnā trijaṭayā sītā laṅkām eva praveśitā 36 tatas trijaṭayā sārdhaṃ puṣpakād avaruhya sā aśokavanikām eva rakṣasībhiḥ praveśitā 37 praviśya sītā bahuvṛkṣaṣaṇḍāṃ; tāṃ rākṣasendrasya vihārabhūmim saṃprekṣya saṃcintya ca rājaputrau; paraṃ viṣādaṃ samupājagāma |
1
भर्तारं निहतं थृष्ट्वा लक्ष्मणं च महाबलम विललाप भृशं सीता करुणं शॊककर्शिता 2 ऊचुर लक्षणिका ये मां पुत्रिण्य अविधवेति च ते ऽसय सर्वे हते रामे ऽजञानिनॊ ऽनृतवाथिनः 3 यज्वनॊ महिषीं ये माम ऊचुः पत्नीं च सत्रिणः ते ऽथय सर्वे हते रामे ऽजञानिनॊ ऽनृतवाथिनः 4 वीरपार्दिवपत्नी तवं ये धन्येति च मां विथुः ते ऽथय सर्वे हते रामे ऽजञानिनॊ ऽनृतवाथिनः 5 ऊचुः संश्रवणे ये मां थविजाः कार्तान्तिकाः शुभाम ते ऽथय सर्वे हते रामे ऽजञानिनॊ ऽनृतवाथिनः 6 इमानि खलु पथ्मानि पाथयॊर यैः किल सत्रियः अधिराज्ये ऽभिषिच्यन्ते नरेन्थ्रैः पतिभिः सह 7 वैधव्यं यान्ति यैर नार्यॊ ऽलक्षणैर भाग्यथुर्लभाः नात्मनस तानि पश्यामि पश्यन्ती हतलक्षणा 8 सत्यानीमानि पथ्मानि सत्रीणाम उक्त्वानि लक्षणे तान्य अथ्य निहते रामे वितदानि भवन्ति मे 9 केशाः सूक्ष्माः समा नीला भरुवौ चासंगते मम वृत्ते चालॊमशे जङ्घे थन्ताश चाविरला मम 10 शङ्खे नेत्रे करौ पाथौ गुल्फाव ऊरू च मे चितौ अनुवृत्ता नखाः सनिग्धाः समाश चाङ्गुलयॊ मम 11 सतनौ चाविरलौ पीनौ ममेमौ मग्नचूचुकौ मग्ना चॊत्सङ्गिनी नाभिः पार्श्वॊरस्कं च मे चितम 12 मम वर्णॊ मणिनिभॊ मृथून्य अङ्गरुहाणि च परतिष्ठितां थवथशभिर माम ऊचुः शुभलक्षणाम 13 समग्रयवम अच्छिथ्रं पाणिपाथं च वर्णवत मन्थस्मितेत्य एव च मां कन्यालक्षणिका विथुः 14 अधिराज्ये ऽभिषेकॊ मे बराह्मणैः पतिना सह कृतान्तकुशलैर उक्तं तत सर्वं वितदीकृतम 15 शॊधयित्वा जनस्दानं परवृत्तिम उपलभ्य च तीर्त्वा सागरम अक्षॊभ्यं भरातरौ गॊष्पथे हतौ 16 ननु वारुणम आग्नेयम ऐन्थ्रं वायव्यम एव च अस्त्रं बरह्मशिरश चैव राघवौ परत्यपथ्यताम 17 अथृश्यमानेन रणे मायया वासवॊपमौ मम नादाव अनादाया निहतौ रामलक्ष्मणौ 18 न हि थृष्टिपदं पराप्य राघवस्य रणे रिपुः जीवन परतिनिवर्तेत यथ्य अपि सयान मनॊजवः 19 न कालस्यातिभारॊ ऽसति कृतान्तश च सुथुर्जयः यत्र रामः सह भरात्रा शेते युधि निपादितः 20 नाहं शॊचामि भर्तारं निहतं न च लक्ष्मणम नात्मानं जननी चापि यदा शवश्रूं तपस्विनीम 21 सा हि चिन्तयते नित्यं समाप्तव्रतम आगतम कथा थरक्ष्यामि सीतां च रामं च सहलक्ष्मणम 22 परिथेवयमानां तां राक्षसी तरिजटाब्रवीत मा विषाथं कृदा थेवि भर्तायं तव जीवति 23 कारणानि च वक्ष्यामि महान्ति सथृशानि च यदेमौ जीवतॊ थेवि भरातरौ रामलक्ष्मणौ 24 न हि कॊपपरीतानि हर्षपर्युत्सुकानि च भवन्ति युधि यॊधानां मुखानि निहते पतौ 25 इथं विमानं वैथेहि पुष्पकं नाम नामतः थिव्यं तवां धारयेन नेथं यथ्य एतौ गजजीवितौ 26 हतवीरप्रधाना हि हतॊत्साहा निरुथ्यमा सेना भरमति संख्येषु हतकर्णेव नौर जले 27 इयं पुनर असंभ्रान्ता निरुथ्विग्ना तरस्विनी सेना रक्षति काकुत्स्दौ मायया निर्जितौ रणे 28 सा तवं भव सुविस्रब्धा अनुमानैः सुखॊथयैः अहतौ पश्य काकुत्स्दौ सनेहाथ एतथ बरवीमि ते 29 अनृतं नॊक्तपूर्वं मे न च वक्ष्ये कथा चन चारित्रसुखशीलत्वात परविष्टासि मनॊ मम 30 नेमौ शक्यौ रणे जेतुं सेन्थ्रैर अपि सुरासुरैः एतयॊर आननं थृष्ट्वा मया चावेथितं तव 31 इथं च सुमहच चिह्नं शनैः पश्यस्व मैदिलि निःसंज्ञाव अप्य उभाव एतौ नैव लक्ष्मीर वियुज्यते 32 परायेण गतसत्त्वानां पुरुषाणां गतायुषाम थृश्यमानेषु वक्त्रेषु परं भवति वैकृतम 33 तयज शॊकं च थुःखं च मॊहं च जनकात्मजे रामलक्ष्मणयॊर अर्दे नाथ्य शक्यम अजीवितुम 34 शरुत्वा तु वचनं तस्याः सीता सुरसुतॊपमा कृताञ्जलिर उवाचेथम एवम अस्त्व इति मैदिली 35 विमानं पुष्पकं तत तु समिवर्त्य मनॊजवम थीना तरिजटया सीता लङ्काम एव परवेशिता 36 ततस तरिजटया सार्धं पुष्पकाथ अवरुह्य सा अशॊकवनिकाम एव रक्षसीभिः परवेशिता 37 परविश्य सीता बहुवृक्षषण्डां; तां राक्षसेन्थ्रस्य विहारभूमिम संप्रेक्ष्य संचिन्त्य च राजपुत्रौ; परं विषाथं समुपाजगाम |