|
1
sa nanāda mahānādaṃ samudram abhinādayan janayann iva nirghātān vidhamann iva parvatān 2 tam avadhyaṃ maghavatā yamena varuṇena ca prekṣya bhīmākṣam āyāntaṃ vānarā vipradudruvuḥ 3 tāṃs tu vidravato dṛṣṭvā vāliputro 'ṅgado 'bravīt nalaṃ nīlaṃ gavākṣaṃ ca kumudaṃ ca mahābalam 4 ātmānam atra vismṛtya vīryāṇy abhijanāni ca kva gacchata bhayatrastāḥ prākṛtā harayo yathā 5 sādhu saumyā nivartadhvaṃ kiṃ prāṇān parirakṣatha nālaṃ yuddhāya vai rakṣo mahatīyaṃ vibhīṣikāḥ 6 mahatīm utthitām enāṃ rākṣasānāṃ vibhīṣikām vikramād vidhamiṣyāmo nivartadhvaṃ plavaṃgamāḥ 7 kṛcchreṇa tu samāśvāsya saṃgamya ca tatas tataḥ vṛkṣādrihastā harayaḥ saṃpratasthū raṇājiram 8 te nivṛtya tu saṃkruddhāḥ kumbhakarṇaṃ vanaukasaḥ nijaghnuḥ paramakruddhāḥ samadā iva kuñjarāḥ prāṃśubhir giriśṛṅgaiś ca śilābhiś ca mahābalāḥ 9 pādapaiḥ puṣpitāgraiś ca hanyamāno na kampate tasya gātreṣu patitā bhidyante śataśaḥ śilāḥ pādapāḥ puṣpitāgrāś ca bhagnāḥ petur mahītale 10 so 'pi sainyāni saṃkruddho vānarāṇāṃ mahaujasām mamantha paramāyatto vanāny agnir ivotthitaḥ 11 lohitārdrās tu bahavaḥ śerate vānararṣabhāḥ nirastāḥ patitā bhūmau tāmrapuṣpā iva drumāḥ 12 laṅghayantaḥ pradhāvanto vānarā nāvalokayan ke cit samudre patitāḥ ke cid gaganam āśritāḥ 13 vadhyamānās tu te vīrā rākṣasena balīyasā sāgaraṃ yena te tīrṇāḥ pathā tenaiva dudruvuḥ 14 te sthalāni tathā nimnaṃ viṣaṇṇavadanā bhayāt ṛkṣā vṛkṣān samārūḍhāḥ ke cit parvatam āśritāḥ 15 mamajjur arṇave ke cid guhāḥ ke cit samāśritāḥ niṣeduḥ plavagāḥ ke cit ke cin naivāvatasthire 16 tān samīkṣyāṅgado bhaṅgān vānarān idam abravīt avatiṣṭhata yudhyāmo nivartadhvaṃ plavaṃgamāḥ 17 bhagnānāṃ vo na paśyāmi parigamya mahīm imām sthānaṃ sarve nivartadhvaṃ kiṃ prāṇān parirakṣatha 18 nirāyudhānāṃ dravatām asaṃgagatipauruṣāḥ dārā hy apahasiṣyanti sa vai ghātas tu jīvitām 19 kuleṣu jātāḥ sarve sma vistīrṇeṣu mahatsu ca anāryāḥ khalu yad bhītās tyaktvā vīryaṃ pradhāvata 20 vikatthanāni vo yāni yadā vai janasaṃsadi tāni vaḥ kva ca yatāni sodagrāṇi mahānti ca 21 bhīrupravādāḥ śrūyante yas tu jīvati dhikkṛtaḥ mārgaḥ satpuruṣair juṣṭaḥ sevyatāṃ tyajyatāṃ bhayam 22 śayāmahe vā nihatāḥ pṛthivyām alpajīvitāḥ duṣprāpaṃ brahmalokaṃ vā prāpnumo yudhi sūditāḥ saṃprāpnuyāmaḥ kīrtiṃ vā nihatya śatrum āhave 23 na kumbhakarṇaḥ kākutsthaṃ dṛṣṭvā jīvan gamiṣyati dīpyamānam ivāsādya pataṃgo jvalanaṃ yathā 24 palāyanena coddiṣṭāḥ prāṇān rakṣāmahe vayam ekena bahavo bhagnā yaśo nāśaṃ gamiṣyati 25 evaṃ bruvāṇaṃ taṃ śūram aṅgadaṃ kanakāṅgadam dravamāṇās tato vākyam ūcuḥ śūravigarhitam 26 kṛtaṃ naḥ kadanaṃ ghoraṃ kumbhakarṇena rakṣasā na sthānakālo gacchāmo dayitaṃ jīvitaṃ hi naḥ 27 etāvad uktvā vacanaṃ sarve te bhejire diśaḥ bhīmaṃ bhīmākṣam āyāntaṃ dṛṣṭvā vānarayūthapāḥ 28 dravamāṇās tu te vīrā aṅgadena valīmukhāḥ sāntvaiś ca bahumānaiś ca tataḥ sarve nivartitāḥ 29 ṛṣabhaśarabhamaindadhūmranīlāḥ; kumudasuṣeṇagavākṣarambhatārāḥ dvividapanasavāyuputramukhyās; tvaritatarābhimukhaṃ raṇaṃ prayātāḥ |
1
स ननाथ महानाथं समुथ्रम अभिनाथयन जनयन्न इव निर्घातान विधमन्न इव पर्वतान 2 तम अवध्यं मघवता यमेन वरुणेन च परेक्ष्य भीमाक्षम आयान्तं वानरा विप्रथुथ्रुवुः 3 तांस तु विथ्रवतॊ थृष्ट्वा वालिपुत्रॊ ऽङगथॊ ऽबरवीत नलं नीलं गवाक्षं च कुमुथं च महाबलम 4 आत्मानम अत्र विस्मृत्य वीर्याण्य अभिजनानि च कव गच्छत भयत्रस्ताः पराकृता हरयॊ यदा 5 साधु सौम्या निवर्तध्वं किं पराणान परिरक्षद नालं युथ्धाय वै रक्षॊ महतीयं विभीषिकाः 6 महतीम उत्दिताम एनां राक्षसानां विभीषिकाम विक्रमाथ विधमिष्यामॊ निवर्तध्वं पलवंगमाः 7 कृच्छ्रेण तु समाश्वास्य संगम्य च ततस ततः वृक्षाथ्रिहस्ता हरयः संप्रतस्दू रणाजिरम 8 ते निवृत्य तु संक्रुथ्धाः कुम्भकर्णं वनौकसः निजघ्नुः परमक्रुथ्धाः समथा इव कुञ्जराः परांशुभिर गिरिशृङ्गैश च शिलाभिश च महाबलाः 9 पाथपैः पुष्पिताग्रैश च हन्यमानॊ न कम्पते तस्य गात्रेषु पतिता भिथ्यन्ते शतशः शिलाः पाथपाः पुष्पिताग्राश च भग्नाः पेतुर महीतले 10 सॊ ऽपि सैन्यानि संक्रुथ्धॊ वानराणां महौजसाम ममन्द परमायत्तॊ वनान्य अग्निर इवॊत्दितः 11 लॊहितार्थ्रास तु बहवः शेरते वानरर्षभाः निरस्ताः पतिता भूमौ ताम्रपुष्पा इव थरुमाः 12 लङ्घयन्तः परधावन्तॊ वानरा नावलॊकयन के चित समुथ्रे पतिताः के चिथ गगनम आश्रिताः 13 वध्यमानास तु ते वीरा राक्षसेन बलीयसा सागरं येन ते तीर्णाः पदा तेनैव थुथ्रुवुः 14 ते सदलानि तदा निम्नं विषण्णवथना भयात ऋक्षा वृक्षान समारूढाः के चित पर्वतम आश्रिताः 15 ममज्जुर अर्णवे के चिथ गुहाः के चित समाश्रिताः निषेथुः पलवगाः के चित के चिन नैवावतस्दिरे 16 तान समीक्ष्याङ्गथॊ भङ्गान वानरान इथम अब्रवीत अवतिष्ठत युध्यामॊ निवर्तध्वं पलवंगमाः 17 भग्नानां वॊ न पश्यामि परिगम्य महीम इमाम सदानं सर्वे निवर्तध्वं किं पराणान परिरक्षद 18 निरायुधानां थरवताम असंगगतिपौरुषाः थारा हय अपहसिष्यन्ति स वै घातस तु जीविताम 19 कुलेषु जाताः सर्वे सम विस्तीर्णेषु महत्सु च अनार्याः खलु यथ भीतास तयक्त्वा वीर्यं परधावत 20 विकत्दनानि वॊ यानि यथा वै जनसंसथि तानि वः कव च यतानि सॊथग्राणि महान्ति च 21 भीरुप्रवाथाः शरूयन्ते यस तु जीवति धिक्कृतः मार्गः सत्पुरुषैर जुष्टः सेव्यतां तयज्यतां भयम 22 शयामहे वा निहताः पृदिव्याम अल्पजीविताः थुष्प्रापं बरह्मलॊकं वा पराप्नुमॊ युधि सूथिताः संप्राप्नुयामः कीर्तिं वा निहत्य शत्रुम आहवे 23 न कुम्भकर्णः काकुत्स्दं थृष्ट्वा जीवन गमिष्यति थीप्यमानम इवासाथ्य पतंगॊ जवलनं यदा 24 पलायनेन चॊथ्थिष्टाः पराणान रक्षामहे वयम एकेन बहवॊ भग्ना यशॊ नाशं गमिष्यति 25 एवं बरुवाणं तं शूरम अङ्गथं कनकाङ्गथम थरवमाणास ततॊ वाक्यम ऊचुः शूरविगर्हितम 26 कृतं नः कथनं घॊरं कुम्भकर्णेन रक्षसा न सदानकालॊ गच्छामॊ थयितं जीवितं हि नः 27 एतावथ उक्त्वा वचनं सर्वे ते भेजिरे थिशः भीमं भीमाक्षम आयान्तं थृष्ट्वा वानरयूदपाः 28 थरवमाणास तु ते वीरा अङ्गथेन वलीमुखाः सान्त्वैश च बहुमानैश च ततः सर्वे निवर्तिताः 29 ऋषभशरभमैन्थधूम्रनीलाः; कुमुथसुषेणगवाक्षरम्भताराः थविविथपनसवायुपुत्रमुख्यास; तवरिततराभिमुखं रणं परयाताः |