|
1
narāntakaṃ hataṃ dṛṣṭvā cukruśur nairṛtarṣabhāḥ devāntakas trimūrdhā ca paulastyaś ca mahodaraḥ 2 ārūḍho meghasaṃkāśaṃ vāraṇendraṃ mahodaraḥ vāliputraṃ mahāvīryam abhidudrāva vīryavān 3 bhrātṛvyasanasaṃtaptas tadā devāntako balī ādāya parighaṃ dīptam aṅgadaṃ samabhidravat 4 ratham ādityasaṃkāśaṃ yuktaṃ paramavājibhiḥ āsthāya triśirā vīro vāliputram athābhyayāt 5 sa tribhir devadarpaghnair nairṛtendrair abhidrutaḥ vṛkṣam utpāṭayām āsa mahāviṭapam aṅgadaḥ 6 devāntakāya taṃ vīraś cikṣepa sahasāṅgadaḥ mahāvṛkṣaṃ mahāśākhaṃ śakro dīptam ivāśanim 7 triśirās taṃ praciccheda śarair āśīviṣopamaiḥ sa vṛkṣaṃ kṛttam ālokya utpapāta tato 'ṅgadaḥ 8 sa vavarṣa tato vṛkṣāñ śilāś ca kapikuñjaraḥ tān praciccheda saṃkruddhas triśirā niśitaiḥ śaraiḥ 9 parighāgreṇa tān vṛkṣān babhañja ca surāntakaḥ triśirāś cāṅgadaṃ vīram abhidudrāva sāyakaiḥ 10 gajena samabhidrutya vāliputraṃ mahodaraḥ jaghānorasi saṃkruddhas tomarair vajrasaṃnibhaiḥ 11 devāntakaś ca saṃkruddhaḥ parigheṇa tadāṅgadam upagamyābhihatyāśu vyapacakrāma vegavān 12 sa tribhir nairṛtaśreṣṭhair yugapat samabhidrutaḥ na vivyathe mahātejā vāliputraḥ pratāpavān 13 talena bhṛśam utpatya jaghānāsya mahāgajam petatur locane tasya vinanāda sa vāraṇaḥ 14 viṣāṇaṃ cāsya niṣkṛṣya vāliputro mahābalaḥ devāntakam abhidrutya tāḍayām āsa saṃyuge 15 sa vihvalitasarvāṅgo vātoddhata iva drumaḥ lākṣārasasavarṇaṃ ca susrāva rudhiraṃ mukhāt 16 athāśvāsya mahātejāḥ kṛcchrād devāntako balī āvidhya parighaṃ ghoram ājaghāna tadāṅgadam 17 parighābhihataś cāpi vānarendrātmajas tadā jānubhyāṃ patito bhūmau punar evotpapāta ha 18 samutpatantaṃ triśirās tribhir āśīviṣopamaiḥ ghorair haripateḥ putraṃ lalāṭe 'bhijaghāna ha 19 tato 'ṅgadaṃ parikṣiptaṃ tribhir nairṛtapuṃgavaiḥ hanūmān api vijñāya nīlaś cāpi pratasthatuḥ 20 tataś cikṣepa śailāgraṃ nīlas triśirase tadā tad rāvaṇasuto dhīmān bibheda niśitaiḥ śaraiḥ 21 tad bāṇaśatanirbhinnaṃ vidāritaśilātalam savisphuliṅgaṃ sajvālaṃ nipapāta gireḥ śiraḥ 22 tato jṛmbhitam ālokya harṣād devāntakas tadā parigheṇābhidudrāva mārutātmajam āhave 23 tam āpatantam utpatya hanūmān mārutātmajaḥ ājaghāna tadā mūrdhni vajravegena muṣṭinā 24 sa muṣṭiniṣpiṣṭavikīrṇamūrdhā; nirvāntadantākṣivilambijihvaḥ devāntako rākṣasarājasūnur; gatāsur urvyāṃ sahasā papāta 25 tasmin hate rākṣasayodhamukhye; mahābale saṃyati devaśatrau kruddhas trimūrdhā niśitāgram ugraṃ; vavarṣa nīlorasi bāṇavarṣam 26 sa taiḥ śaraughair abhivarṣyamāṇo; vibhinnagātraḥ kapisainyapālaḥ nīlo babhūvātha visṛṣṭagātro; viṣṭambhitas tena mahābalena 27 tatas tu nīlaḥ pratilabhya saṃjñāṃ; śailaṃ samutpāṭya savṛkṣaṣaṇḍam tataḥ samutpatya bhṛśogravego; mahodaraṃ tena jaghāna mūrdhni 28 tataḥ sa śailābhinipātabhagno; mahodaras tena saha dvipena vipothito bhūmitale gatāsuḥ; papāta varjābhihato yathādriḥ 29 pitṛvyaṃ nihataṃ dṛṣṭvā triśirāś cāpam ādade hanūmantaṃ ca saṃkruddho vivyādha niśitaiḥ śaraiḥ 30 hanūmāṃs tu samutpatya hayāṃs triśirasas tadā vidadāra nakhaiḥ kruddho gajendraṃ mṛgarāḍ iva 31 atha śaktiṃ samādāya kālarātrim ivāntakaḥ cikṣepānilaputrāya triśirā rāvaṇātmajaḥ 32 divi kṣiptām ivolkāṃ tāṃ śaktiṃ kṣiptām asaṃgatām gṛhītvā hariśārdūlo babhañja ca nanāda ca 33 tāṃ dṛṣṭvā ghorasaṃkāśāṃ śaktiṃ bhagnāṃ hanūmatā prahṛṣṭā vānaragaṇā vinedur jaladā iva 34 tataḥ khaḍgaṃ samudyamya triśirā rākṣasottamaḥ nicakhāna tadā roṣād vānarendrasya vakṣasi 35 khaḍgaprahārābhihato hanūmān mārutātmajaḥ ājaghāna trimūrdhānaṃ talenorasi vīryavān 36 sa talabhihatas tena srastahastāmbaro bhuvi nipapāta mahātejās triśirās tyaktacetanaḥ 37 sa tasya patataḥ khaḍgaṃ samācchidya mahākapiḥ nanāda girisaṃkāśas trāsayan sarvanairṛtān 38 amṛṣyamāṇas taṃ ghoṣam utpapāta niśācaraḥ utpatya ca hanūmantaṃ tāḍayām āsa muṣṭinā 39 tena muṣṭiprahāreṇa saṃcukopa mahākapiḥ kupitaś ca nijagrāha kirīṭe rākṣasarṣabham 40 sa tasya śīrṣāṇy asinā śitena; kirīṭajuṣṭāni sakuṇḍalāni kruddhaḥ praciccheda suto 'nilasya; tvaṣṭuḥ sutasyeva śirāṃsi śakraḥ 41 tāny āyatākṣāṇy agasaṃnibhāni; pradīptavaiśvānaralocanāni petuḥ śirāṃsīndraripor dharaṇyāṃ; jyotīṃṣi muktāni yathārkamārgāt 42 tasmin hate devaripau triśīrṣe; hanūmata śakraparākrameṇa neduḥ plavaṃgāḥ pracacāla bhūmī; rakṣāṃsy atho dudruvire samantāt 43 hataṃ triśirasaṃ dṛṣṭvā tathaiva ca mahodaram hatau prekṣya durādharṣau devāntakanarāntakau 44 cukopa paramāmarṣī mahāpārśvo mahābalaḥ jagrāhārciṣmatīṃ cāpi gadāṃ sarvāyasīṃ śubhām 45 hemapaṭṭaparikṣiptāṃ māṃsaśoṇitalepanām virājamānāṃ vapuṣā śatruśoṇitarañjitām 46 tejasā saṃpradīptāgrāṃ raktamālyavibhūṣitām airāvatamahāpadmasārvabhauma bhayāvahām 47 gadām ādāya saṃkruddho mahāpārśvo mahābalaḥ harīn samabhidudrāva yugāntāgnir iva jvalan 48 atharṣayaḥ samutpatya vānaro ravaṇānujam mahāpārśvam upāgamya tasthau tasyāgrato balī 49 taṃ purastāt sthitaṃ dṛṣṭvā vānaraṃ parvatopamam ājaghānorasi kruddho gadayā vajrakalpayā 50 sa tayābhihatas tena gadayā vānararṣabhaḥ bhinnavakṣāḥ samādhūtaḥ susrāva rudhiraṃ bahu 51 sa saṃprāpya cirāt saṃjñām ṛṣabho vānararṣabhaḥ kruddho visphuramāṇauṣṭho mahāpārśvam udaikṣata 52 tāṃ gṛhītvā gadāṃ bhīmām āvidhya ca punaḥ punaḥ mattānīkaṃ mahāpārśvaṃ jaghāna raṇamūrdhani 53 sa svayā gadayā bhinno vikīrṇadaśanekṣaṇaḥ nipapāta mahāpārśvo vajrāhata ivācalaḥ 54 tasmin hate bhrātari rāvaṇasya; tan nairṛtānāṃ balam arṇavābham tyaktāyudhaṃ kevalajīvitārthaṃ; dudrāva bhinnārṇavasaṃnikāśam |
1
नरान्तकं हतं थृष्ट्वा चुक्रुशुर नैरृतर्षभाः थेवान्तकस तरिमूर्धा च पौलस्त्यश च महॊथरः 2 आरूढॊ मेघसंकाशं वारणेन्थ्रं महॊथरः वालिपुत्रं महावीर्यम अभिथुथ्राव वीर्यवान 3 भरातृव्यसनसंतप्तस तथा थेवान्तकॊ बली आथाय परिघं थीप्तम अङ्गथं समभिथ्रवत 4 रदम आथित्यसंकाशं युक्तं परमवाजिभिः आस्दाय तरिशिरा वीरॊ वालिपुत्रम अदाभ्ययात 5 स तरिभिर थेवथर्पघ्नैर नैरृतेन्थ्रैर अभिथ्रुतः वृक्षम उत्पाटयाम आस महाविटपम अङ्गथः 6 थेवान्तकाय तं वीरश चिक्षेप सहसाङ्गथः महावृक्षं महाशाखं शक्रॊ थीप्तम इवाशनिम 7 तरिशिरास तं परचिच्छेथ शरैर आशीविषॊपमैः स वृक्षं कृत्तम आलॊक्य उत्पपात ततॊ ऽङगथः 8 स ववर्ष ततॊ वृक्षाञ शिलाश च कपिकुञ्जरः तान परचिच्छेथ संक्रुथ्धस तरिशिरा निशितैः शरैः 9 परिघाग्रेण तान वृक्षान बभञ्ज च सुरान्तकः तरिशिराश चाङ्गथं वीरम अभिथुथ्राव सायकैः 10 गजेन समभिथ्रुत्य वालिपुत्रं महॊथरः जघानॊरसि संक्रुथ्धस तॊमरैर वज्रसंनिभैः 11 थेवान्तकश च संक्रुथ्धः परिघेण तथाङ्गथम उपगम्याभिहत्याशु वयपचक्राम वेगवान 12 स तरिभिर नैरृतश्रेष्ठैर युगपत समभिथ्रुतः न विव्यदे महातेजा वालिपुत्रः परतापवान 13 तलेन भृशम उत्पत्य जघानास्य महागजम पेततुर लॊचने तस्य विननाथ स वारणः 14 विषाणं चास्य निष्कृष्य वालिपुत्रॊ महाबलः थेवान्तकम अभिथ्रुत्य ताडयाम आस संयुगे 15 स विह्वलितसर्वाङ्गॊ वातॊथ्धत इव थरुमः लाक्षारससवर्णं च सुस्राव रुधिरं मुखात 16 अदाश्वास्य महातेजाः कृच्छ्राथ थेवान्तकॊ बली आविध्य परिघं घॊरम आजघान तथाङ्गथम 17 परिघाभिहतश चापि वानरेन्थ्रात्मजस तथा जानुभ्यां पतितॊ भूमौ पुनर एवॊत्पपात ह 18 समुत्पतन्तं तरिशिरास तरिभिर आशीविषॊपमैः घॊरैर हरिपतेः पुत्रं ललाटे ऽभिजघान ह 19 ततॊ ऽङगथं परिक्षिप्तं तरिभिर नैरृतपुंगवैः हनूमान अपि विज्ञाय नीलश चापि परतस्दतुः 20 ततश चिक्षेप शैलाग्रं नीलस तरिशिरसे तथा तथ रावणसुतॊ धीमान बिभेथ निशितैः शरैः 21 तथ बाणशतनिर्भिन्नं विथारितशिलातलम सविस्फुलिङ्गं सज्वालं निपपात गिरेः शिरः 22 ततॊ जृम्भितम आलॊक्य हर्षाथ थेवान्तकस तथा परिघेणाभिथुथ्राव मारुतात्मजम आहवे 23 तम आपतन्तम उत्पत्य हनूमान मारुतात्मजः आजघान तथा मूर्ध्नि वज्रवेगेन मुष्टिना 24 स मुष्टिनिष्पिष्टविकीर्णमूर्धा; निर्वान्तथन्ताक्षिविलम्बिजिह्वः थेवान्तकॊ राक्षसराजसूनुर; गतासुर उर्व्यां सहसा पपात 25 तस्मिन हते राक्षसयॊधमुख्ये; महाबले संयति थेवशत्रौ करुथ्धस तरिमूर्धा निशिताग्रम उग्रं; ववर्ष नीलॊरसि बाणवर्षम 26 स तैः शरौघैर अभिवर्ष्यमाणॊ; विभिन्नगात्रः कपिसैन्यपालः नीलॊ बभूवाद विसृष्टगात्रॊ; विष्टम्भितस तेन महाबलेन 27 ततस तु नीलः परतिलभ्य संज्ञां; शैलं समुत्पाट्य सवृक्षषण्डम ततः समुत्पत्य भृशॊग्रवेगॊ; महॊथरं तेन जघान मूर्ध्नि 28 ततः स शैलाभिनिपातभग्नॊ; महॊथरस तेन सह थविपेन विपॊदितॊ भूमितले गतासुः; पपात वर्जाभिहतॊ यदाथ्रिः 29 पितृव्यं निहतं थृष्ट्वा तरिशिराश चापम आथथे हनूमन्तं च संक्रुथ्धॊ विव्याध निशितैः शरैः 30 हनूमांस तु समुत्पत्य हयांस तरिशिरसस तथा विथथार नखैः करुथ्धॊ गजेन्थ्रं मृगराड इव 31 अद शक्तिं समाथाय कालरात्रिम इवान्तकः चिक्षेपानिलपुत्राय तरिशिरा रावणात्मजः 32 थिवि कषिप्ताम इवॊल्कां तां शक्तिं कषिप्ताम असंगताम गृहीत्वा हरिशार्थूलॊ बभञ्ज च ननाथ च 33 तां थृष्ट्वा घॊरसंकाशां शक्तिं भग्नां हनूमता परहृष्टा वानरगणा विनेथुर जलथा इव 34 ततः खड्गं समुथ्यम्य तरिशिरा राक्षसॊत्तमः निचखान तथा रॊषाथ वानरेन्थ्रस्य वक्षसि 35 खड्गप्रहाराभिहतॊ हनूमान मारुतात्मजः आजघान तरिमूर्धानं तलेनॊरसि वीर्यवान 36 स तलभिहतस तेन सरस्तहस्ताम्बरॊ भुवि निपपात महातेजास तरिशिरास तयक्तचेतनः 37 स तस्य पततः खड्गं समाच्छिथ्य महाकपिः ननाथ गिरिसंकाशस तरासयन सर्वनैरृतान 38 अमृष्यमाणस तं घॊषम उत्पपात निशाचरः उत्पत्य च हनूमन्तं ताडयाम आस मुष्टिना 39 तेन मुष्टिप्रहारेण संचुकॊप महाकपिः कुपितश च निजग्राह किरीटे राक्षसर्षभम 40 स तस्य शीर्षाण्य असिना शितेन; किरीटजुष्टानि सकुण्डलानि करुथ्धः परचिच्छेथ सुतॊ ऽनिलस्य; तवष्टुः सुतस्येव शिरांसि शक्रः 41 तान्य आयताक्षाण्य अगसंनिभानि; परथीप्तवैश्वानरलॊचनानि पेतुः शिरांसीन्थ्ररिपॊर धरण्यां; जयॊतींषि मुक्तानि यदार्कमार्गात 42 तस्मिन हते थेवरिपौ तरिशीर्षे; हनूमत शक्रपराक्रमेण नेथुः पलवंगाः परचचाल भूमी; रक्षांस्य अदॊ थुथ्रुविरे समन्तात 43 हतं तरिशिरसं थृष्ट्वा तदैव च महॊथरम हतौ परेक्ष्य थुराधर्षौ थेवान्तकनरान्तकौ 44 चुकॊप परमामर्षी महापार्श्वॊ महाबलः जग्राहार्चिष्मतीं चापि गथां सर्वायसीं शुभाम 45 हेमपट्टपरिक्षिप्तां मांसशॊणितलेपनाम विराजमानां वपुषा शत्रुशॊणितरञ्जिताम 46 तेजसा संप्रथीप्ताग्रां रक्तमाल्यविभूषिताम ऐरावतमहापथ्मसार्वभौम भयावहाम 47 गथाम आथाय संक्रुथ्धॊ महापार्श्वॊ महाबलः हरीन समभिथुथ्राव युगान्ताग्निर इव जवलन 48 अदर्षयः समुत्पत्य वानरॊ रवणानुजम महापार्श्वम उपागम्य तस्दौ तस्याग्रतॊ बली 49 तं पुरस्तात सदितं थृष्ट्वा वानरं पर्वतॊपमम आजघानॊरसि करुथ्धॊ गथया वज्रकल्पया 50 स तयाभिहतस तेन गथया वानरर्षभः भिन्नवक्षाः समाधूतः सुस्राव रुधिरं बहु 51 स संप्राप्य चिरात संज्ञाम ऋषभॊ वानरर्षभः करुथ्धॊ विस्फुरमाणौष्ठॊ महापार्श्वम उथैक्षत 52 तां गृहीत्वा गथां भीमाम आविध्य च पुनः पुनः मत्तानीकं महापार्श्वं जघान रणमूर्धनि 53 स सवया गथया भिन्नॊ विकीर्णथशनेक्षणः निपपात महापार्श्वॊ वज्राहत इवाचलः 54 तस्मिन हते भरातरि रावणस्य; तन नैरृतानां बलम अर्णवाभम तयक्तायुधं केवलजीवितार्दं; थुथ्राव भिन्नार्णवसंनिकाशम |