|
1
tasya tadvacanaṃ śrutvā rāghavasya mahātmanaḥ kumbhayonir mahātejā vākyam etad uvāca ha 2 śṛṇu rājan yathāvṛttaṃ yasya tejobalaṃ mahat jaghāna ca ripūn yuddhe yathāvadhyaś ca śatrubhiḥ 3 ahaṃ te rāvaṇasyedaṃ kulaṃ janma ca rāghava varapradānaṃ ca tathā tasmai dattaṃ bravīmi te 4 purā kṛtayuge rāma prajāpatisutaḥ prabhuḥ pulastyo nāma brahmarṣiḥ sākṣād iva pitāmahaḥ 5 nānukīrtyā guṇās tasya dharmataḥ śīlatas tathā prajāpateḥ putra iti vaktuṃ śakyaṃ hi nāmataḥ 6 sa tu dharmaprasaṅgena meroḥ pārśve mahāgireḥ tṛṇabindvāśramaṃ gatvā nyavasan munipuṃgavaḥ 7 tapas tepe sa dharmātmā svādhyāyaniyatendriyaḥ gatvāśramapadaṃ tasya vighnaṃ kurvanti kanyakāḥ 8 devapannagakanyāś ca rājarṣitanayāś ca yāḥ krīḍantyo 'psarasaś caiva taṃ deśam upapedire 9 sarvartuṣūpabhogyatvād ramyatvāt kānanasya ca nityaśas tās tu taṃ deśaṃ gatvā krīḍanti kanyakāḥ 10 atha ruṣṭo mahātejā vyājahāra mahāmuniḥ yā me darśanam āgacchet sā garbhaṃ dhārayiṣyati 11 tās tu sarvāḥ pratigatāḥ śrutvā vākyaṃ mahātmanaḥ brahmaśāpabhayād bhītās taṃ deśaṃ nopacakramuḥ 12 tṛṇabindos tu rājarṣes tanayā na śṛṇoti tat gatvāśramapadaṃ tasya vicacāra sunirbhayā 13 tasminn eva tu kāle sa prajāpatyo mahān ṛṣiḥ svādhyāyam akarot tatra tapasā dyotitaprabhaḥ 14 sā tu vedadhvaniṃ śrutvā dṛṣṭvā caiva tapodhanam abhavat pāṇḍudehā sā suvyañjitaśarīrajā 15 dṛṣṭvā paramasaṃvignā sā tu tadrūpam ātmanaḥ idaṃ me kiṃ nv iti jñātvā pitur gatvāgrataḥ sthitāḥ 16 tāṃ tu dṛṣṭvā tathā bhūtāṃ tṛṇabindur athābravīt kiṃ tam etat tv asadṛśaṃ dhārayasy ātmano vapuḥ 17 sā tu kṛtvāñjaliṃ dīnā kanyovāca tapodhanam na jāne kāraṇaṃ tāta yena me rūpam īdṛśam 18 kiṃ tu pūrvaṃ gatāsmy ekā maharṣer bhāvitātmanaḥ pulastyasyāśramaṃ divyam anveṣṭuṃ svasakhījanam 19 na ca paśyāmy ahaṃ tatra kāṃ cid apy āgatāṃ sakhīm rūpasya tu viparyāsaṃ dṛṣṭvā cāham ihāgatā 20 tṛṇabindus tu rājarṣis tapasā dyotitaprabhaḥ dhyānaṃ viveśa tac cāpi apaśyad ṛṣikarmajam 21 sa tu vijñāya taṃ śāpaṃ maharṣer bhāvitātmanaḥ gṛhītvā tanayāṃ gatvā pulastyam idam abravīt 22 bhagamaṃs tanayāṃ me tvaṃ guṇaiḥ svair eva bhūṣitām bhikṣāṃ pratigṛhāṇemāṃ maharṣe svayam udyatām 23 tapaścaraṇayuktasya śrāmyamāṇendriyasya te śuśrūṣā tat parā nityaṃ bhaviṣyati na saṃśayaḥ 24 taṃ bruvāṇaṃ tu tadvākyaṃ rājarṣiṃ dhārmikaṃ tadā jighṛkṣur abbravīt kanyāṃ bāḍham ity eva sa dvijaḥ 25 dattvā tu sa gato rājā svam āśramapadaṃ tadā sāpi tatrāvasat kanyā toṣayantī patiṃ guṇaiḥ prītaḥ sa tu mahātejā vākyam etad uvāca ha 26 parituṣṭo 'smi bhadraṃ te guṇānāṃ saṃpadā bhṛśam tasmāt te viramāmy adya putram ātmasamaṃ guṇaiḥ ubhayor vaṃśakartāraṃ paulastya iti viśrutam 27 yasmāt tu viśruto vedas tvayehābhyasyato mama tasmāt sa viśravā nāma bhaviṣyati na saṃśayaḥ 28 evam uktā tu sā kanyā prahṛṣṭenāntarātmanā acireṇaiva kālena sūtā viśravasaṃ sutam 29 sa tu lokatraye khyātaḥ śaucadharmasamanvitaḥ piteva tapasā yukto viśravā munipuṃgavaḥ |
1
तस्य तथ्वचनं शरुत्वा राघवस्य महात्मनः कुम्भयॊनिर महातेजा वाक्यम एतथ उवाच ह 2 शृणु राजन यदावृत्तं यस्य तेजॊबलं महत जघान च रिपून युथ्धे यदावध्यश च शत्रुभिः 3 अहं ते रावणस्येथं कुलं जन्म च राघव वरप्रथानं च तदा तस्मै थत्तं बरवीमि ते 4 पुरा कृतयुगे राम परजापतिसुतः परभुः पुलस्त्यॊ नाम बरह्मर्षिः साक्षाथ इव पितामहः 5 नानुकीर्त्या गुणास तस्य धर्मतः शीलतस तदा परजापतेः पुत्र इति वक्तुं शक्यं हि नामतः 6 स तु धर्मप्रसङ्गेन मेरॊः पार्श्वे महागिरेः तृणबिन्थ्वाश्रमं गत्वा नयवसन मुनिपुंगवः 7 तपस तेपे स धर्मात्मा सवाध्यायनियतेन्थ्रियः गत्वाश्रमपथं तस्य विघ्नं कुर्वन्ति कन्यकाः 8 थेवपन्नगकन्याश च राजर्षितनयाश च याः करीडन्त्यॊ ऽपसरसश चैव तं थेशम उपपेथिरे 9 सर्वर्तुषूपभॊग्यत्वाथ रम्यत्वात काननस्य च नित्यशस तास तु तं थेशं गत्वा करीडन्ति कन्यकाः 10 अद रुष्टॊ महातेजा वयाजहार महामुनिः या मे थर्शनम आगच्छेत सा गर्भं धारयिष्यति 11 तास तु सर्वाः परतिगताः शरुत्वा वाक्यं महात्मनः बरह्मशापभयाथ भीतास तं थेशं नॊपचक्रमुः 12 तृणबिन्थॊस तु राजर्षेस तनया न शृणॊति तत गत्वाश्रमपथं तस्य विचचार सुनिर्भया 13 तस्मिन्न एव तु काले स परजापत्यॊ महान ऋषिः सवाध्यायम अकरॊत तत्र तपसा थयॊतितप्रभः 14 सा तु वेथध्वनिं शरुत्वा थृष्ट्वा चैव तपॊधनम अभवत पाण्डुथेहा सा सुव्यञ्जितशरीरजा 15 थृष्ट्वा परमसंविग्ना सा तु तथ्रूपम आत्मनः इथं मे किं नव इति जञात्वा पितुर गत्वाग्रतः सदिताः 16 तां तु थृष्ट्वा तदा भूतां तृणबिन्थुर अदाब्रवीत किं तम एतत तव असथृशं धारयस्य आत्मनॊ वपुः 17 सा तु कृत्वाञ्जलिं थीना कन्यॊवाच तपॊधनम न जाने कारणं तात येन मे रूपम ईथृशम 18 किं तु पूर्वं गतास्म्य एका महर्षेर भावितात्मनः पुलस्त्यस्याश्रमं थिव्यम अन्वेष्टुं सवसखीजनम 19 न च पश्याम्य अहं तत्र कां चिथ अप्य आगतां सखीम रूपस्य तु विपर्यासं थृष्ट्वा चाहम इहागता 20 तृणबिन्थुस तु राजर्षिस तपसा थयॊतितप्रभः धयानं विवेश तच चापि अपश्यथ ऋषिकर्मजम 21 स तु विज्ञाय तं शापं महर्षेर भावितात्मनः गृहीत्वा तनयां गत्वा पुलस्त्यम इथम अब्रवीत 22 भगमंस तनयां मे तवं गुणैः सवैर एव भूषिताम भिक्षां परतिगृहाणेमां महर्षे सवयम उथ्यताम 23 तपश्चरणयुक्तस्य शराम्यमाणेन्थ्रियस्य ते शुश्रूषा तत परा नित्यं भविष्यति न संशयः 24 तं बरुवाणं तु तथ्वाक्यं राजर्षिं धार्मिकं तथा जिघृक्षुर अब्ब्रवीत कन्यां बाढम इत्य एव स थविजः 25 थत्त्वा तु स गतॊ राजा सवम आश्रमपथं तथा सापि तत्रावसत कन्या तॊषयन्ती पतिं गुणैः परीतः स तु महातेजा वाक्यम एतथ उवाच ह 26 परितुष्टॊ ऽसमि भथ्रं ते गुणानां संपथा भृशम तस्मात ते विरमाम्य अथ्य पुत्रम आत्मसमं गुणैः उभयॊर वंशकर्तारं पौलस्त्य इति विश्रुतम 27 यस्मात तु विश्रुतॊ वेथस तवयेहाभ्यस्यतॊ मम तस्मात स विश्रवा नाम भविष्यति न संशयः 28 एवम उक्ता तु सा कन्या परहृष्टेनान्तरात्मना अचिरेणैव कालेन सूता विश्रवसं सुतम 29 स तु लॊकत्रये खयातः शौचधर्मसमन्वितः पितेव तपसा युक्तॊ विश्रवा मुनिपुंगवः |