|
1
sa tu tatra daśagrīvaḥ saha sainyena vīryavān astaṃ prāpte dinakare nivāsaṃ samarocayat 2 udite vimale candre tulyaparvatavarcasi sa dadarśa guṇāṃs tatra candrapādopaśobhitān 3 karṇikāravanair divyaiḥ kadambagahanais tathā padminībhiś ca phullābhir mandākinyā jalair api 4 ghaṇṭānām iva saṃnādaḥ śuśruve madhurasvanaḥ apsarogaṇasaṃghanāṃ gāyatāṃ dhanadālaye 5 puṣpavarṣāṇi muñcanto nagāḥ pavanatāḍitāḥ śailaṃ taṃ vāsayantīva madhumādhavagandhinaḥ 6 madhupuṣparajaḥpṛktaṃ gandham ādāya puṣkalam pravavau vardhayan kāmaṃ rāvaṇasya sukho 'nilaḥ 7 geyāt puṣpasamṛddhyā ca śaityād vāyor guṇair gireḥ pravṛttāyāṃ rajanyāṃ ca candrasyodayanena ca 8 rāvaṇaḥ sumahāvīryaḥ kāmabāṇavaśaṃ gataḥ viniśvasya niviśvasya śaśinaṃ samavaikṣata 9 etasminn antare tatra divyapuṣpavibhūṣitā sarvāpsarovarā rambhā pūrṇacandranibhānanā 10 kṛtair viśeṣakair ārdraiḥ ṣaḍartukusumotsavaiḥ nīlaṃ satoyameghābhaṃ vastraṃ samavaguṇṭhitā 11 yasya vaktraṃ śaśinibhaṃ bhruvau cāpanibhe śubhe ūrū karikarākārau karau pallavakomalau sainyamadhyena gacchantī rāvaṇenopalakṣitā 12 tāṃ samutthāya rakṣendraḥ kāmabāṇabalārditaḥ kare gṛhītvā gacchantīṃ smayamāno 'bhyabhāṣata 13 kva gacchasi varārohe kāṃ siddhiṃ bhajase svayam kasyābhyudayakālo 'yaṃ yas tvāṃ samupabhokṣyate 14 tavānanarasasyādya padmotpalasugandhinaḥ sudhāmṛtarasasyeva ko 'dya tṛptiṃ gamiṣyati 15 svarṇakumbhanibhau pīnau śubhau bhīru nirantarau kasyorasthalasaṃsparśaṃ dāsyatas te kucāv imau 16 suvarṇacakrapratimaṃ svarṇadāmacitaṃ pṛthu adhyārokṣyati kas te 'dya svargaṃ jaghanarūpiṇam 17 madviśiṣṭaḥ pumān ko 'nyaḥ śakro viṣṇur athāśvinau mām atītya hi yasya tvaṃ yāsi bhīru na śobhanam 18 viśrama tvaṃ pṛthuśroṇi śilātalam idaṃ śubham trailokye yaḥ prabhuś caiva tulyo mama na vidyate 19 tad eṣa prāñjaliḥ prahvo yācate tvāṃ daśānanaḥ yaḥ prabhuś cāpi bhartā ca trailokyasya bhajasva mām 20 evam uktābravīd rambhā vepamānā kṛtāñjaliḥ prasīda nārhase vaktum īdṛśaṃ tvaṃ hi me guruḥ 21 anyebhyo 'pi tvayā rakṣyā prāpnuyāṃ dharṣaṇaṃ yadi dharmataś ca snuṣā te 'haṃ tattvam etad bravīmi te 22 abravīt tāṃ daśagrīvaś caraṇādhomukhīṃ sthitām sutasya yadi me bharyā tatas tvaṃ me snuṣā bhaveḥ 23 bāḍham ity eva sā rambhā prāha rāvaṇam uttaram dharmatas te sutasyāhaṃ bhāryā rākṣasapuṃgava 24 putraḥ priyataraḥ prāṇair bhrātur vaiśravaṇasya te khyāto yas triṣu lokeṣu nalakūvara ity asau 25 dharmato yo bhaved vipraḥ kṣatriyo vīryato bhavet krodhād yaś ca bhaved agniḥ kṣāntyā ca vasudhāsamaḥ 26 tasyāsmi kṛtasaṃketā lokapālasutasya vai tam uddiśya ca me sarvaṃ vibhūṣaṇam idaṃ kṛtam 27 yasya tasya hi nānyasya bhāvo māṃ prati tiṣṭhati tena satyena māṃ rājan moktum arhasy ariṃdama 28 sa hi tiṣṭhati dharmātmā sāmprataṃ matsamutsukaḥ tan na vighnaṃ sutasyeha kartum arhasi muñca mām 29 sadbhir ācaritaṃ mārgaṃ gaccha rākṣasapuṃgava mānanīyo mayā hi tvaṃ lālanīyā tathāsmi te 30 evaṃ bruvāṇaṃ rambhāṃ tāṃ dharmārthasahitaṃ vacaḥ nirbhartsya rākṣaso mohāt pratigṛhya balād balī kāmamohābhisaṃrabdho maithunāyopacakrame 31 sā vimuktā tato rambhā bhraṣṭamālyavibhūṣaṇā gajendrākrīḍamathitā nadīvākulatāṃ gatā 32 sā vepamānā lajjantī bhītā karakṛtāñjaliḥ nalakūbaram āsādya pādayor nipapāta ha 33 tadavasthāṃ ca tāṃ dṛṣṭvā mahātmā nalakūbaraḥ abravīt kim idaṃ bhadre pādayoḥ patitāsi me 34 sā tu niśvasamānā ca vepamānātha sāñjaliḥ tasmai sarvaṃ yathātathyam ākhyātum upacakrame 35 eṣa deva daśagrīvaḥ prāpto gantuṃ triviṣṭapam tena sainyasahāyena niśeha pariṇāmyate 36 āyāntī tena dṛṣṭāsmi tvatsakaśam ariṃdama gṛhītvā tena pṛṣṭāsmi kasya tvam iti rakṣasā 37 mayā tu sarvaṃ yat satyaṃ tad dhi tasmai niveditam kāmamohābhibhūtātmā nāśrauṣīt tad vaco mama 38 yācyamāno mayā deva snuṣā te 'ham iti prabho tat sarvaṃ pṛṣṭhataḥ kṛtvā balāt tenāsmi dharṣitā 39 evaṃ tvam aparādhaṃ me kṣantum arhasi mānada na hi tulyaṃ balaṃ saumya striyāś ca puruṣasya ca 40 evaṃ śrutvā tu saṃkruddhas tadā vaiśvaraṇātmajaḥ dharṣaṇāṃ tāṃ parāṃ śrutvā dhyānaṃ saṃpraviveśa ha 41 tasya tat karma vijñāya tadā vaiśravaṇātmajaḥ muhūrtād roṣatāmrākṣas toyaṃ jagrāha pāṇinā 42 gṛhītvā salilaṃ divyam upaspṛśya yathāvidhi utsasarja tadā śāpaṃ rākṣasendrāya dāruṇam 43 akāmā tena yasmāt tvaṃ balād bhadre pradharṣitā tasmāt sa yuvatīm anyāṃ nākāmām upayāsyati 44 yadā tv akāmāṃ kāmārto dharayiṣyati yoṣitam mūrdhā tu saptadhā tasya śakalībhavitā tadā 45 tasminn udāhṛte śāpe jvalitāgnisamaprabhe devadundubhayo neduḥ puṣpavṛṣṭiś ca khāc cyutā 46 prajāpatimukhāś cāpi sarve devāḥ praharṣitāḥ jñātvā lokagatiṃ sarvāṃ tasya mṛtyuṃ ca rakṣasaḥ 47 śrutvā tu sa daśagrīvas taṃ śāpaṃ romaharṣaṇam nārīṣu maithunaṃ bhāvaṃ nākāmāsv abhyarocayat |
1
स तु तत्र थशग्रीवः सह सैन्येन वीर्यवान अस्तं पराप्ते थिनकरे निवासं समरॊचयत 2 उथिते विमले चन्थ्रे तुल्यपर्वतवर्चसि स थथर्श गुणांस तत्र चन्थ्रपाथॊपशॊभितान 3 कर्णिकारवनैर थिव्यैः कथम्बगहनैस तदा पथ्मिनीभिश च फुल्लाभिर मन्थाकिन्या जलैर अपि 4 घण्टानाम इव संनाथः शुश्रुवे मधुरस्वनः अप्सरॊगणसंघनां गायतां धनथालये 5 पुष्पवर्षाणि मुञ्चन्तॊ नगाः पवनताडिताः शैलं तं वासयन्तीव मधुमाधवगन्धिनः 6 मधुपुष्परजःपृक्तं गन्धम आथाय पुष्कलम परववौ वर्धयन कामं रावणस्य सुखॊ ऽनिलः 7 गेयात पुष्पसमृथ्ध्या च शैत्याथ वायॊर गुणैर गिरेः परवृत्तायां रजन्यां च चन्थ्रस्यॊथयनेन च 8 रावणः सुमहावीर्यः कामबाणवशं गतः विनिश्वस्य निविश्वस्य शशिनं समवैक्षत 9 एतस्मिन्न अन्तरे तत्र थिव्यपुष्पविभूषिता सर्वाप्सरॊवरा रम्भा पूर्णचन्थ्रनिभानना 10 कृतैर विशेषकैर आर्थ्रैः षडर्तुकुसुमॊत्सवैः नीलं सतॊयमेघाभं वस्त्रं समवगुण्ठिता 11 यस्य वक्त्रं शशिनिभं भरुवौ चापनिभे शुभे ऊरू करिकराकारौ करौ पल्लवकॊमलौ सैन्यमध्येन गच्छन्ती रावणेनॊपलक्षिता 12 तां समुत्दाय रक्षेन्थ्रः कामबाणबलार्थितः करे गृहीत्वा गच्छन्तीं समयमानॊ ऽभयभाषत 13 कव गच्छसि वरारॊहे कां सिथ्धिं भजसे सवयम कस्याभ्युथयकालॊ ऽयं यस तवां समुपभॊक्ष्यते 14 तवाननरसस्याथ्य पथ्मॊत्पलसुगन्धिनः सुधामृतरसस्येव कॊ ऽथय तृप्तिं गमिष्यति 15 सवर्णकुम्भनिभौ पीनौ शुभौ भीरु निरन्तरौ कस्यॊरस्दलसंस्पर्शं थास्यतस ते कुचाव इमौ 16 सुवर्णचक्रप्रतिमं सवर्णथामचितं पृदु अध्यारॊक्ष्यति कस ते ऽथय सवर्गं जघनरूपिणम 17 मथ्विशिष्टः पुमान कॊ ऽनयः शक्रॊ विष्णुर अदाश्विनौ माम अतीत्य हि यस्य तवं यासि भीरु न शॊभनम 18 विश्रम तवं पृदुश्रॊणि शिलातलम इथं शुभम तरैलॊक्ये यः परभुश चैव तुल्यॊ मम न विथ्यते 19 तथ एष पराञ्जलिः परह्वॊ याचते तवां थशाननः यः परभुश चापि भर्ता च तरैलॊक्यस्य भजस्व माम 20 एवम उक्ताब्रवीथ रम्भा वेपमाना कृताञ्जलिः परसीथ नार्हसे वक्तुम ईथृशं तवं हि मे गुरुः 21 अन्येभ्यॊ ऽपि तवया रक्ष्या पराप्नुयां धर्षणं यथि धर्मतश च सनुषा ते ऽहं तत्त्वम एतथ बरवीमि ते 22 अब्रवीत तां थशग्रीवश चरणाधॊमुखीं सदिताम सुतस्य यथि मे भर्या ततस तवं मे सनुषा भवेः 23 बाढम इत्य एव सा रम्भा पराह रावणम उत्तरम धर्मतस ते सुतस्याहं भार्या राक्षसपुंगव 24 पुत्रः परियतरः पराणैर भरातुर वैश्रवणस्य ते खयातॊ यस तरिषु लॊकेषु नलकूवर इत्य असौ 25 धर्मतॊ यॊ भवेथ विप्रः कषत्रियॊ वीर्यतॊ भवेत करॊधाथ यश च भवेथ अग्निः कषान्त्या च वसुधासमः 26 तस्यास्मि कृतसंकेता लॊकपालसुतस्य वै तम उथ्थिश्य च मे सर्वं विभूषणम इथं कृतम 27 यस्य तस्य हि नान्यस्य भावॊ मां परति तिष्ठति तेन सत्येन मां राजन मॊक्तुम अर्हस्य अरिंथम 28 स हि तिष्ठति धर्मात्मा साम्प्रतं मत्समुत्सुकः तन न विघ्नं सुतस्येह कर्तुम अर्हसि मुञ्च माम 29 सथ्भिर आचरितं मार्गं गच्छ राक्षसपुंगव माननीयॊ मया हि तवं लालनीया तदास्मि ते 30 एवं बरुवाणं रम्भां तां धर्मार्दसहितं वचः निर्भर्त्स्य राक्षसॊ मॊहात परतिगृह्य बलाथ बली काममॊहाभिसंरब्धॊ मैदुनायॊपचक्रमे 31 सा विमुक्ता ततॊ रम्भा भरष्टमाल्यविभूषणा गजेन्थ्राक्रीडमदिता नथीवाकुलतां गता 32 सा वेपमाना लज्जन्ती भीता करकृताञ्जलिः नलकूबरम आसाथ्य पाथयॊर निपपात ह 33 तथवस्दां च तां थृष्ट्वा महात्मा नलकूबरः अब्रवीत किम इथं भथ्रे पाथयॊः पतितासि मे 34 सा तु निश्वसमाना च वेपमानाद साञ्जलिः तस्मै सर्वं यदातद्यम आख्यातुम उपचक्रमे 35 एष थेव थशग्रीवः पराप्तॊ गन्तुं तरिविष्टपम तेन सैन्यसहायेन निशेह परिणाम्यते 36 आयान्ती तेन थृष्टास्मि तवत्सकशम अरिंथम गृहीत्वा तेन पृष्टास्मि कस्य तवम इति रक्षसा 37 मया तु सर्वं यत सत्यं तथ धि तस्मै निवेथितम काममॊहाभिभूतात्मा नाश्रौषीत तथ वचॊ मम 38 याच्यमानॊ मया थेव सनुषा ते ऽहम इति परभॊ तत सर्वं पृष्ठतः कृत्वा बलात तेनास्मि धर्षिता 39 एवं तवम अपराधं मे कषन्तुम अर्हसि मानथ न हि तुल्यं बलं सौम्य सत्रियाश च पुरुषस्य च 40 एवं शरुत्वा तु संक्रुथ्धस तथा वैश्वरणात्मजः धर्षणां तां परां शरुत्वा धयानं संप्रविवेश ह 41 तस्य तत कर्म विज्ञाय तथा वैश्रवणात्मजः मुहूर्ताथ रॊषताम्राक्षस तॊयं जग्राह पाणिना 42 गृहीत्वा सलिलं थिव्यम उपस्पृश्य यदाविधि उत्ससर्ज तथा शापं राक्षसेन्थ्राय थारुणम 43 अकामा तेन यस्मात तवं बलाथ भथ्रे परधर्षिता तस्मात स युवतीम अन्यां नाकामाम उपयास्यति 44 यथा तव अकामां कामार्तॊ धरयिष्यति यॊषितम मूर्धा तु सप्तधा तस्य शकलीभविता तथा 45 तस्मिन्न उथाहृते शापे जवलिताग्निसमप्रभे थेवथुन्थुभयॊ नेथुः पुष्पवृष्टिश च खाच चयुता 46 परजापतिमुखाश चापि सर्वे थेवाः परहर्षिताः जञात्वा लॊकगतिं सर्वां तस्य मृत्युं च रक्षसः 47 शरुत्वा तु स थशग्रीवस तं शापं रॊमहर्षणम नारीषु मैदुनं भावं नाकामास्व अभ्यरॊचयत |