|
1
tathokte tān ṛṣīn rāmaḥ pratyuvāca kṛtāñjaliḥ kimāhāraḥ kimācāro lavaṇaḥ kva ca vartate 2 rāghavasya vacaḥ śrutvā ṛṣayaḥ sarva eva te tato nivedayām āsur lavaṇo vavṛdhe yathā 3 āhāraḥ sarvasattvāni viśeṣeṇa ca tāpasāḥ ācāro raudratā nityaṃ vāso madhuvane sadā 4 hatvā daśasahasrāṇi siṃhavyāghramṛgadvipān mānuṣāṃś caiva kurute nityam āhāram āhnikam 5 tato 'parāṇi sattvāni khādate sa mahābalaḥ saṃhāre samanuprāpte vyāditāsya ivāntakaḥ 6 tac chrutvā rāghavo vākyam uvāca sa mahāmunīn ghātayiṣyāmi tad rakṣo vyapagacchatu vo bhayam 7 tathā teṣāṃ pratijñāya munīnām ugratejasām sa bhrātṝn sahitān sarvān uvāca raghunandanaḥ 8 ko hantā lavaṇaṃ vīrāḥ kasyāṃśaḥ sa vidhīyatām bharatasya mahābāhoḥ śatrughnasyāthavā punaḥ 9 rāghaveṇaivam uktas tu bharato vākyam abravīt aham enaṃ badhiṣyāmi mamāṃśaḥ sa vidhīyatām 10 bharatasya vacaḥ śrutvā śauryavīryasamanvitam lakṣmaṇāvarajas tasthau hitvā sauvarṇam āsanam 11 śatrughnas tv abravīd vākyaṃ praṇipatya narādhipam kṛtakarmā mahābāhur madhyamo raghunandanaḥ 12 āryeṇa hi purā śūnyā ayodhyā rakṣitā purī saṃtāpaṃ hṛdaye kṛtvā āryasyāgamanaṃ prati 13 duḥkhāni ca bahūnīha anubhūtāni pārthiva śayāno duḥkhaśayyāsu nandigrāme mahātmanā 14 phalamūlāśano bhūtvā jaṭācīradharas tathā anubhūyedṛśaṃ duḥkham eṣa rāghavanandanaḥ preṣye mayi sthite rājan na bhūyaḥ kleśam āpnuyāt 15 tathā bruvati śatrughne rāghavaḥ punar abravīt evaṃ bhavatu kākutstha kriyatāṃ mama śāsanam 16 rājye tvām abhiṣekṣyāmi maghos tu nagare śubhe niveśaya mahābāho bharataṃ yady avekṣase 17 śūras tvaṃ kṛtavidyaś ca samarthaḥ saṃniveśane nagaraṃ madhunā juṣṭaṃ tathā janapadāñ śubhān 18 yo hi vaṃśaṃ samutpāṭya pārthivasya punaḥ kṣaye na vidhatte nṛpaṃ tatra narakaṃ sa nigacchati 19 sa tvaṃ hatvā madhusutaṃ lavaṇaṃ pāpaniścayam rājyaṃ praśādhi dharmeṇa vākyaṃ me yady avekṣase 20 uttaraṃ ca na vaktavyaṃ śūra vākyāntare mama bālena pūrvajasyājñā kartavyā nātra saṃśayaḥ 21 abhiṣekaṃ ca kākutstha pratīcchasva mayodyatam vasiṣṭhapramukhair viprair vidhimantrapuraskṛtam |
1
तदॊक्ते तान ऋषीन रामः परत्युवाच कृताञ्जलिः किमाहारः किमाचारॊ लवणः कव च वर्तते 2 राघवस्य वचः शरुत्वा ऋषयः सर्व एव ते ततॊ निवेथयाम आसुर लवणॊ ववृधे यदा 3 आहारः सर्वसत्त्वानि विशेषेण च तापसाः आचारॊ रौथ्रता नित्यं वासॊ मधुवने सथा 4 हत्वा थशसहस्राणि सिंहव्याघ्रमृगथ्विपान मानुषांश चैव कुरुते नित्यम आहारम आह्निकम 5 ततॊ ऽपराणि सत्त्वानि खाथते स महाबलः संहारे समनुप्राप्ते वयाथितास्य इवान्तकः 6 तच छरुत्वा राघवॊ वाक्यम उवाच स महामुनीन घातयिष्यामि तथ रक्षॊ वयपगच्छतु वॊ भयम 7 तदा तेषां परतिज्ञाय मुनीनाम उग्रतेजसाम स भरातॄन सहितान सर्वान उवाच रघुनन्थनः 8 कॊ हन्ता लवणं वीराः कस्यांशः स विधीयताम भरतस्य महाबाहॊः शत्रुघ्नस्यादवा पुनः 9 राघवेणैवम उक्तस तु भरतॊ वाक्यम अब्रवीत अहम एनं बधिष्यामि ममांशः स विधीयताम 10 भरतस्य वचः शरुत्वा शौर्यवीर्यसमन्वितम लक्ष्मणावरजस तस्दौ हित्वा सौवर्णम आसनम 11 शत्रुघ्नस तव अब्रवीथ वाक्यं परणिपत्य नराधिपम कृतकर्मा महाबाहुर मध्यमॊ रघुनन्थनः 12 आर्येण हि पुरा शून्या अयॊध्या रक्षिता पुरी संतापं हृथये कृत्वा आर्यस्यागमनं परति 13 थुःखानि च बहूनीह अनुभूतानि पार्दिव शयानॊ थुःखशय्यासु नन्थिग्रामे महात्मना 14 फलमूलाशनॊ भूत्वा जटाचीरधरस तदा अनुभूयेथृशं थुःखम एष राघवनन्थनः परेष्ये मयि सदिते राजन न भूयः कलेशम आप्नुयात 15 तदा बरुवति शत्रुघ्ने राघवः पुनर अब्रवीत एवं भवतु काकुत्स्द करियतां मम शासनम 16 राज्ये तवाम अभिषेक्ष्यामि मघॊस तु नगरे शुभे निवेशय महाबाहॊ भरतं यथ्य अवेक्षसे 17 शूरस तवं कृतविथ्यश च समर्दः संनिवेशने नगरं मधुना जुष्टं तदा जनपथाञ शुभान 18 यॊ हि वंशं समुत्पाट्य पार्दिवस्य पुनः कषये न विधत्ते नृपं तत्र नरकं स निगच्छति 19 स तवं हत्वा मधुसुतं लवणं पापनिश्चयम राज्यं परशाधि धर्मेण वाक्यं मे यथ्य अवेक्षसे 20 उत्तरं च न वक्तव्यं शूर वाक्यान्तरे मम बालेन पूर्वजस्याज्ञा कर्तव्या नात्र संशयः 21 अभिषेकं च काकुत्स्द परतीच्छस्व मयॊथ्यतम वसिष्ठप्रमुखैर विप्रैर विधिमन्त्रपुरस्कृतम |