|
1
śrutvā kimpuruṣotpattiṃ lakṣmaṇo bharatas tadā āścaryam iti cābrūtām ubhau rāmaṃ janeśvaram 2 atha rāmaḥ kathām etāṃ bhūya eva mahāyaśāḥ kathayām āsa dharmātmā prajāpatisutasya vai 3 sarvās tā vidrutā dṛṣṭvā kiṃnarīr ṛṣisattamaḥ uvāca rūpasaṃpannāṃ tāṃ striyaṃ prahasann iva 4 somasyāhaṃ sudayitaḥ sutaḥ surucirānane bhajasva māṃ varārohe bhaktyā snigdhena cakṣuṣā 5 tasya tadvacanaṃ śrutvā śūnye svajanavarjitā ilā suruciraprakhyaṃ pratyuvāca mahāgraham 6 ahaṃ kāmakarī saumya tavāsmi vaśavartinī praśādhi māṃ somasuta yathecchasi tathā kuru 7 tasyās tad adbhutaprakhyaṃ śrutvā harṣasamanvitaḥ sa vai kāmī saha tayā reme candramasaḥ sutaḥ 8 budhasya mādhavo māsas tām ilāṃ rucirānanām gato ramayato 'tyarthaṃ kṣaṇavat tasya kāminaḥ 9 atha māse tu saṃpūrṇe pūrṇendusadṛśānanaḥ prajāpatisutaḥ śrīmāñ śayane pratyabudhyata 10 so 'paśyat somajaṃ tatra tapyantaṃ salilāśaye ūrdhvabāhuṃ nirālambaṃ taṃ rājā pratyabhāṣata 11 bhagavan parvataṃ durgaṃ praviṣṭo 'smi sahānugaḥ na ca paśyāmi tat sainyaṃ kva nu te māmakā gatāḥ 12 tac chrutvā tasya rājarṣer naṣṭasaṃjñasya bhāṣitam pratyuvāca śubhaṃ vākyaṃ sāntvayan parayā girā 13 aśmavarṣeṇa mahatā bhṛtyās te vinipātitāḥ tvaṃ cāśramapade supto vātavarṣabhayārditaḥ 14 samāśvasihi bhadraṃ te nirbhayo vigatajvaraḥ phalamūlāśano vīra vasa ceha yathāsukham 15 sa rājā tena vākyena pratyāśvasto mahāyaśāḥ pratyuvāca śubhaṃ vākyaṃ dīno bhṛtyajanakṣayāt 16 tyakṣyāmy ahaṃ svakaṃ rājyaṃ nāhaṃ bhṛtyair vinā kṛtaḥ vartayeyaṃ kṣaṇaṃ brahman samanujñātum arhasi 17 suto dharmaparo brahmañ jyeṣṭho mama mahāyaśāḥ śaśabindur iti khyātaḥ sa me rājyaṃ prapatsyate 18 na hi śakṣyāmy ahaṃ gatvā bhṛtyadārān sukhānvitān prativaktuṃ mahātejaḥ kiṃ cid apy aśubhaṃ vacaḥ 19 tathā bruvati rājendre budhaḥ paramam adbhutam sāntvapūrvam athovāca vāsas ta iha rocatām 20 na saṃtāpas tvayā kāryaḥ kārdameya mahābala saṃvatsaroṣitasyeha kārayiṣyāmi te hitam 21 tasya tadvacanaṃ śrutvā budhasyākliṣṭakarmaṇaḥ vāsāya vidadhe buddhiṃ yad uktaṃ brahmavādinā 22 māsaṃ sa strī tadā bhūtvā ramayaty aniśaṃ śubhā māsaṃ puruṣabhāvena dharmabuddhiṃ cakāra saḥ 23 tataḥ sa navame māsi ilā somasutātmajam janayām āsa suśroṇī purūravasam ātmajam 24 jātamātraṃ tu suśroṇī pitur haste nyaveśayat budhasya samavarṇābham ilāputraṃ mahābalam 25 budho 'pi puruṣībhūtaṃ samāśvāsya narādhipam kathābhī ramayām āsa dharmayuktābhir ātmavān |
1
शरुत्वा किम्पुरुषॊत्पत्तिं लक्ष्मणॊ भरतस तथा आश्चर्यम इति चाब्रूताम उभौ रामं जनेश्वरम 2 अद रामः कदाम एतां भूय एव महायशाः कदयाम आस धर्मात्मा परजापतिसुतस्य वै 3 सर्वास ता विथ्रुता थृष्ट्वा किंनरीर ऋषिसत्तमः उवाच रूपसंपन्नां तां सत्रियं परहसन्न इव 4 सॊमस्याहं सुथयितः सुतः सुरुचिरानने भजस्व मां वरारॊहे भक्त्या सनिग्धेन चक्षुषा 5 तस्य तथ्वचनं शरुत्वा शून्ये सवजनवर्जिता इला सुरुचिरप्रख्यं परत्युवाच महाग्रहम 6 अहं कामकरी सौम्य तवास्मि वशवर्तिनी परशाधि मां सॊमसुत यदेच्छसि तदा कुरु 7 तस्यास तथ अथ्भुतप्रख्यं शरुत्वा हर्षसमन्वितः स वै कामी सह तया रेमे चन्थ्रमसः सुतः 8 बुधस्य माधवॊ मासस ताम इलां रुचिराननाम गतॊ रमयतॊ ऽतयर्दं कषणवत तस्य कामिनः 9 अद मासे तु संपूर्णे पूर्णेन्थुसथृशाननः परजापतिसुतः शरीमाञ शयने परत्यबुध्यत 10 सॊ ऽपश्यत सॊमजं तत्र तप्यन्तं सलिलाशये ऊर्ध्वबाहुं निरालम्बं तं राजा परत्यभाषत 11 भगवन पर्वतं थुर्गं परविष्टॊ ऽसमि सहानुगः न च पश्यामि तत सैन्यं कव नु ते मामका गताः 12 तच छरुत्वा तस्य राजर्षेर नष्टसंज्ञस्य भाषितम परत्युवाच शुभं वाक्यं सान्त्वयन परया गिरा 13 अश्मवर्षेण महता भृत्यास ते विनिपातिताः तवं चाश्रमपथे सुप्तॊ वातवर्षभयार्थितः 14 समाश्वसिहि भथ्रं ते निर्भयॊ विगतज्वरः फलमूलाशनॊ वीर वस चेह यदासुखम 15 स राजा तेन वाक्येन परत्याश्वस्तॊ महायशाः परत्युवाच शुभं वाक्यं थीनॊ भृत्यजनक्षयात 16 तयक्ष्याम्य अहं सवकं राज्यं नाहं भृत्यैर विना कृतः वर्तयेयं कषणं बरह्मन समनुज्ञातुम अर्हसि 17 सुतॊ धर्मपरॊ बरह्मञ जयेष्ठॊ मम महायशाः शशबिन्थुर इति खयातः स मे राज्यं परपत्स्यते 18 न हि शक्ष्याम्य अहं गत्वा भृत्यथारान सुखान्वितान परतिवक्तुं महातेजः किं चिथ अप्य अशुभं वचः 19 तदा बरुवति राजेन्थ्रे बुधः परमम अथ्भुतम सान्त्वपूर्वम अदॊवाच वासस त इह रॊचताम 20 न संतापस तवया कार्यः कार्थमेय महाबल संवत्सरॊषितस्येह कारयिष्यामि ते हितम 21 तस्य तथ्वचनं शरुत्वा बुधस्याक्लिष्टकर्मणः वासाय विथधे बुथ्धिं यथ उक्तं बरह्मवाथिना 22 मासं स सत्री तथा भूत्वा रमयत्य अनिशं शुभा मासं पुरुषभावेन धर्मबुथ्धिं चकार सः 23 ततः स नवमे मासि इला सॊमसुतात्मजम जनयाम आस सुश्रॊणी पुरूरवसम आत्मजम 24 जातमात्रं तु सुश्रॊणी पितुर हस्ते नयवेशयत बुधस्य समवर्णाभम इलापुत्रं महाबलम 25 बुधॊ ऽपि पुरुषीभूतं समाश्वास्य नराधिपम कदाभी रमयाम आस धर्मयुक्ताभिर आत्मवान |