|
1
tāṃ tu śūrpaṇakhāṃ rāmaḥ kāmapāśāvapāśitām svecchayā ślakṣṇayā vācā smitapūrvam athābravīt 2 kṛtadāro 'smi bhavati bhāryeyaṃ dayitā mama tvadvidhānāṃ tu nārīṇāṃ suduḥkhā sasapatnatā 3 anujas tv eṣa me bhrātā śīlavān priyadarśanaḥ śrīmān akṛtadāraś ca lakṣmaṇo nāma vīryavān 4 apūrvī bhāryayā cārthī taruṇaḥ priyadarśanaḥ anurūpaś ca te bhartā rūpasyāsya bhaviṣyati 5 enaṃ bhaja viśālākṣi bhartāraṃ bhrātaraṃ mama asapatnā varārohe merum arkaprabhā yathā 6 iti rāmeṇa sā proktā rākṣasī kāmamohitā visṛjya rāmaṃ sahasā tato lakṣmaṇam abravīt 7 asya rūpasya te yuktā bhāryāhaṃ varavarṇinī mayā saha sukhaṃ sarvān daṇḍakān vicariṣyasi 8 evam uktas tu saumitrī rākṣasyā vākyakovidaḥ tataḥ śūrpaṇakhīṃ smitvā lakṣmaṇo yuktam abravīt 9 kathaṃ dāsasya me dāsī bhāryā bhavitum icchasi so 'ham āryeṇa paravān bhātrā kamalavarṇinī 10 samṛddhārthasya siddhārthā muditāmalavarṇinī āryasya tvaṃ viśālākṣi bhāryā bhava yavīyasī 11 etāṃ virūpām asatīṃ karālāṃ nirṇatodarīm bhāryāṃ vṛddhāṃ parityajya tvām evaiṣa bhajiṣyati 12 ko hi rūpam idaṃ śreṣṭhaṃ saṃtyajya varavarṇini mānuṣeṣu varārohe kuryād bhāvaṃ vicakṣaṇaḥ 13 iti sā lakṣmaṇenoktā karālā nirṇatodarī manyate tad vacaḥ satyaṃ parihāsāvicakṣaṇā 14 sā rāmaṃ parṇaśālāyām upaviṣṭaṃ paraṃtapam sītayā saha durdharṣam abravīt kāmamohitā 15 imāṃ virūpām asatīṃ karālāṃ nirṇatodarīm vṛddhāṃ bhāryām avaṣṭabhya na māṃ tvaṃ bahu manyase 16 adyemāṃ bhakṣayiṣyāmi paśyatas tava mānuṣīm tvayā saha cariṣyāmi niḥsapatnā yathāsukham 17 ity uktvā mṛgaśāvākṣīm alātasadṛśekṣaṇā abhyadhāvat susaṃkruddhā maholkā rohiṇīm iva 18 tāṃ mṛtyupāśapratimām āpatantīṃ mahābalaḥ nigṛhya rāmaḥ kupitas tato lakṣmaṇam abravīt 19 krūrair anāryaiḥ saumitre parihāsaḥ kathaṃ cana na kāryaḥ paśya vaidehīṃ kathaṃ cit saumya jīvatīm 20 imāṃ virūpām asatīm atimattāṃ mahodarīm rākṣasīṃ puruṣavyāghra virūpayitum arhasi 21 ity ukto lakṣmaṇas tasyāḥ kruddho rāmasya paśyataḥ uddhṛtya khaḍgaṃ ciccheda karṇanāsaṃ mahābalaḥ 22 nikṛttakarṇanāsā tu visvaraṃ sā vinadya ca yathāgataṃ pradudrāva ghorā śūrpaṇakhā vanam 23 sā virūpā mahāghorā rākṣasī śoṇitokṣitā nanāda vividhān nādān yathā prāvṛṣi toyadaḥ 24 sā vikṣarantī rudhiraṃ bahudhā ghoradarśanā pragṛhya bāhū garjantī praviveśa mahāvanam 25 tatas tu sā rākṣasasaṃgha saṃvṛtaṃ; kharaṃ janasthānagataṃ virūpitā upetya taṃ bhrātaram ugratejasaṃ; papāta bhūmau gaganād yathāśaniḥ 26 tataḥ sabhāryaṃ bhayamohamūrchitā; salakṣmaṇaṃ rāghavam āgataṃ vanam virūpaṇaṃ cātmani śoṇitokṣitā; śaśaṃsa sarvaṃ bhaginī kharasya sā |
1
तां तु शूर्पणखां रामः कामपाशावपाशिताम सवेच्छया शलक्ष्णया वाचा समितपूर्वम अदाब्रवीत 2 कृतथारॊ ऽसमि भवति भार्येयं थयिता मम तवथ्विधानां तु नारीणां सुथुःखा ससपत्नता 3 अनुजस तव एष मे भराता शीलवान परियथर्शनः शरीमान अकृतथारश च लक्ष्मणॊ नाम वीर्यवान 4 अपूर्वी भार्यया चार्दी तरुणः परियथर्शनः अनुरूपश च ते भर्ता रूपस्यास्य भविष्यति 5 एनं भज विशालाक्षि भर्तारं भरातरं मम असपत्ना वरारॊहे मेरुम अर्कप्रभा यदा 6 इति रामेण सा परॊक्ता राक्षसी काममॊहिता विसृज्य रामं सहसा ततॊ लक्ष्मणम अब्रवीत 7 अस्य रूपस्य ते युक्ता भार्याहं वरवर्णिनी मया सह सुखं सर्वान थण्डकान विचरिष्यसि 8 एवम उक्तस तु सौमित्री राक्षस्या वाक्यकॊविथः ततः शूर्पणखीं समित्वा लक्ष्मणॊ युक्तम अब्रवीत 9 कदं थासस्य मे थासी भार्या भवितुम इच्छसि सॊ ऽहम आर्येण परवान भात्रा कमलवर्णिनी 10 समृथ्धार्दस्य सिथ्धार्दा मुथितामलवर्णिनी आर्यस्य तवं विशालाक्षि भार्या भव यवीयसी 11 एतां विरूपाम असतीं करालां निर्णतॊथरीम भार्यां वृथ्धां परित्यज्य तवाम एवैष भजिष्यति 12 कॊ हि रूपम इथं शरेष्ठं संत्यज्य वरवर्णिनि मानुषेषु वरारॊहे कुर्याथ भावं विचक्षणः 13 इति सा लक्ष्मणेनॊक्ता कराला निर्णतॊथरी मन्यते तथ वचः सत्यं परिहासाविचक्षणा 14 सा रामं पर्णशालायाम उपविष्टं परंतपम सीतया सह थुर्धर्षम अब्रवीत काममॊहिता 15 इमां विरूपाम असतीं करालां निर्णतॊथरीम वृथ्धां भार्याम अवष्टभ्य न मां तवं बहु मन्यसे 16 अथ्येमां भक्षयिष्यामि पश्यतस तव मानुषीम तवया सह चरिष्यामि निःसपत्ना यदासुखम 17 इत्य उक्त्वा मृगशावाक्षीम अलातसथृशेक्षणा अभ्यधावत सुसंक्रुथ्धा महॊल्का रॊहिणीम इव 18 तां मृत्युपाशप्रतिमाम आपतन्तीं महाबलः निगृह्य रामः कुपितस ततॊ लक्ष्मणम अब्रवीत 19 करूरैर अनार्यैः सौमित्रे परिहासः कदं चन न कार्यः पश्य वैथेहीं कदं चित सौम्य जीवतीम 20 इमां विरूपाम असतीम अतिमत्तां महॊथरीम राक्षसीं पुरुषव्याघ्र विरूपयितुम अर्हसि 21 इत्य उक्तॊ लक्ष्मणस तस्याः करुथ्धॊ रामस्य पश्यतः उथ्धृत्य खड्गं चिच्छेथ कर्णनासं महाबलः 22 निकृत्तकर्णनासा तु विस्वरं सा विनथ्य च यदागतं परथुथ्राव घॊरा शूर्पणखा वनम 23 सा विरूपा महाघॊरा राक्षसी शॊणितॊक्षिता ननाथ विविधान नाथान यदा परावृषि तॊयथः 24 सा विक्षरन्ती रुधिरं बहुधा घॊरथर्शना परगृह्य बाहू गर्जन्ती परविवेश महावनम 25 ततस तु सा राक्षससंघ संवृतं; खरं जनस्दानगतं विरूपिता उपेत्य तं भरातरम उग्रतेजसं; पपात भूमौ गगनाथ यदाशनिः 26 ततः सभार्यं भयमॊहमूर्छिता; सलक्ष्मणं राघवम आगतं वनम विरूपणं चात्मनि शॊणितॊक्षिता; शशंस सर्वं भगिनी खरस्य सा |