Sacred Texts  Hinduism  Index  Book 4 Index  Previous  Next 

Book 4
Chapter 58

 1 tatas tad amṛtāsvādaṃ gṛdhrarājena bhāṣitam
  niśamya vadato hṛṣṭās te vacaḥ plavagarṣabhāḥ
 2 jāmbavān vai hariśreṣṭhaḥ saha sarvaiḥ plavaṃgamaiḥ
  bhūtalāt sahasotthāya gṛdhrarājānam abravīt
 3 kva sītā kena vā dṛṣṭā ko vā harati maithilīm
  tad ākhyātu bhavān sarvaṃ gatir bhava vanaukasām
 4 ko dāśarathibāṇānāṃ vajraveganipātinām
  svayaṃ lakṣmaṇam uktānāṃ na cintayati vikramam
 5 sa harīn prītisaṃyuktān sītā śrutisamāhitān
  punar āśvāsayan prīta idaṃ vacanam abravīt
 6 śrūyatām iha vaidehyā yathā me haraṇaṃ śrutam
  yena cāpi mamākhyātaṃ yatra cāyatalocanā
 7 aham asmin girau durge bahuyojanam āyate
  cirān nipatito vṛddhaḥ kṣīṇaprāṇaparākramaḥ
 8 taṃ mām evaṃgataṃ putraḥ supārśvo nāma nāmataḥ
  āhāreṇa yathākālaṃ bibharti patatāṃ varaḥ
 9 tīkṣṇakāmās tu gandharvās tīkṣṇakopā bhujaṃgamāḥ
  mṛgāṇāṃ tu bhayaṃ tīkṣṇaṃ tatas tīkṣṇakṣudhā vayam
 10 sa kadā cit kṣudhārtasya mama cāhārakāṅkṣiṇaḥ
   gatasūryo 'hani prāpto mama putro hy anāmiṣaḥ
11 sa mayā vṛddhabhāvāc ca kopāc ca paribhartsitaḥ
   kṣutpipāsā parītena kumāraḥ patatāṃ varaḥ
12 sa mamāhārasaṃrodhāt pīḍitaḥ prītivardhanaḥ
   anumānya yathātattvam idaṃ vacanam abravīt
13 ahaṃ tāta yathākālam āmiṣārthī kham āplutaḥ
   mahendrasya girer dvāram āvṛtya ca samāsthitaḥ
14 tatra sattvasahasrāṇāṃ sāgarāntaracāriṇām
   panthānam eko 'dhyavasaṃ saṃniroddhum avāṅmukhaḥ
15 tatra kaś cin mayā dṛṣṭaḥ sūryodayasamaprabhām
   striyam ādāya gacchan vai bhinnāñjanacayopamaḥ
16 so 'ham abhyavahārārthī tau dṛṣṭvā kṛtaniścayaḥ
   tena sāmnā vinītena panthānam abhiyācitaḥ
17 na hi sāmopapannānāṃ prahartā vidyate kva cit
   nīceṣv api janaḥ kaś cit kim aṅga bata madvidhaḥ
18 sa yātas tejasā vyoma saṃkṣipann iva vegataḥ
   athāhaṃ khe carair bhūtair abhigamya sabhājitaḥ
19 diṣṭyā jīvasi tāteti abruvan māṃ maharṣayaḥ
   kathaṃ cit sakalatro 'sau gatas te svasty asaṃśayam
20 evam uktas tato 'haṃ taiḥ siddhaiḥ paramaśobhanaiḥ
   sa ca me rāvaṇo rājā rakṣasāṃ prativeditaḥ
21 haran dāśarather bhāryāṃ rāmasya janakātmajām
   bhraṣṭābharaṇakauśeyāṃ śokavegaparājitām
22 rāmalakṣmaṇayor nāma krośantīṃ muktamūrdhajām
   eṣa kālātyayas tāvad iti vākyavidāṃ varaḥ
23 etam arthaṃ samagraṃ me supārśvaḥ pratyavedayat
   tac chrutvāpi hi me buddhir nāsīt kā cit parākrame
24 apakṣo hi kathaṃ pakṣī karma kiṃ cid upakramet
   yat tu śakyaṃ mayā kartuṃ vāgbuddhiguṇavartinā
25 śrūyatāṃ tat pravakṣyāmi bhavatāṃ pauruṣāśrayam
   vāṅmatibhyāṃ hi sārveṣāṃ kariṣyāmi priyaṃ hi vaḥ
   yad dhi dāśaratheḥ kāryaṃ mama tan nātra saṃśayaḥ
26 te bhavanto matiśreṣṭhā balavanto manasvinaḥ
   sahitāḥ kapirājena devair api durāsadāḥ
27 rāmalakṣmaṇabāṇāś ca niśitāḥ kaṅkapatriṇaḥ
   trayāṇām api lokānāṃ paryāptās trāṇanigrahe
28 kāmaṃ khalu daśagrīvas tejobalasamanvitaḥ
   bhavatāṃ tu samarthānāṃ na kiṃ cid api duṣkaram
29 tad alaṃ kālasaṃgena kriyatāṃ buddhiniścayaḥ
   na hi karmasu sajjante buddhimanto bhavadvidhāḥ
 1 ततस तथ अमृतास्वाथं गृध्रराजेन भाषितम
  निशम्य वथतॊ हृष्टास ते वचः पलवगर्षभाः
 2 जाम्बवान वै हरिश्रेष्ठः सह सर्वैः पलवंगमैः
  भूतलात सहसॊत्दाय गृध्रराजानम अब्रवीत
 3 कव सीता केन वा थृष्टा कॊ वा हरति मैदिलीम
  तथ आख्यातु भवान सर्वं गतिर भव वनौकसाम
 4 कॊ थाशरदिबाणानां वज्रवेगनिपातिनाम
  सवयं लक्ष्मणम उक्तानां न चिन्तयति विक्रमम
 5 स हरीन परीतिसंयुक्तान सीता शरुतिसमाहितान
  पुनर आश्वासयन परीत इथं वचनम अब्रवीत
 6 शरूयताम इह वैथेह्या यदा मे हरणं शरुतम
  येन चापि ममाख्यातं यत्र चायतलॊचना
 7 अहम अस्मिन गिरौ थुर्गे बहुयॊजनम आयते
  चिरान निपतितॊ वृथ्धः कषीणप्राणपराक्रमः
 8 तं माम एवंगतं पुत्रः सुपार्श्वॊ नाम नामतः
  आहारेण यदाकालं बिभर्ति पततां वरः
 9 तीक्ष्णकामास तु गन्धर्वास तीक्ष्णकॊपा भुजंगमाः
  मृगाणां तु भयं तीक्ष्णं ततस तीक्ष्णक्षुधा वयम
 10 स कथा चित कषुधार्तस्य मम चाहारकाङ्क्षिणः
   गतसूर्यॊ ऽहनि पराप्तॊ मम पुत्रॊ हय अनामिषः
11 स मया वृथ्धभावाच च कॊपाच च परिभर्त्सितः
   कषुत्पिपासा परीतेन कुमारः पततां वरः
12 स ममाहारसंरॊधात पीडितः परीतिवर्धनः
   अनुमान्य यदातत्त्वम इथं वचनम अब्रवीत
13 अहं तात यदाकालम आमिषार्दी खम आप्लुतः
   महेन्थ्रस्य गिरेर थवारम आवृत्य च समास्दितः
14 तत्र सत्त्वसहस्राणां सागरान्तरचारिणाम
   पन्दानम एकॊ ऽधयवसं संनिरॊथ्धुम अवाङ्मुखः
15 तत्र कश चिन मया थृष्टः सूर्यॊथयसमप्रभाम
   सत्रियम आथाय गच्छन वै भिन्नाञ्जनचयॊपमः
16 सॊ ऽहम अभ्यवहारार्दी तौ थृष्ट्वा कृतनिश्चयः
   तेन साम्ना विनीतेन पन्दानम अभियाचितः
17 न हि सामॊपपन्नानां परहर्ता विथ्यते कव चित
   नीचेष्व अपि जनः कश चित किम अङ्ग बत मथ्विधः
18 स यातस तेजसा वयॊम संक्षिपन्न इव वेगतः
   अदाहं खे चरैर भूतैर अभिगम्य सभाजितः
19 थिष्ट्या जीवसि तातेति अब्रुवन मां महर्षयः
   कदं चित सकलत्रॊ ऽसौ गतस ते सवस्त्य असंशयम
20 एवम उक्तस ततॊ ऽहं तैः सिथ्धैः परमशॊभनैः
   स च मे रावणॊ राजा रक्षसां परतिवेथितः
21 हरन थाशरदेर भार्यां रामस्य जनकात्मजाम
   भरष्टाभरणकौशेयां शॊकवेगपराजिताम
22 रामलक्ष्मणयॊर नाम करॊशन्तीं मुक्तमूर्धजाम
   एष कालात्ययस तावथ इति वाक्यविथां वरः
23 एतम अर्दं समग्रं मे सुपार्श्वः परत्यवेथयत
   तच छरुत्वापि हि मे बुथ्धिर नासीत का चित पराक्रमे
24 अपक्षॊ हि कदं पक्षी कर्म किं चिथ उपक्रमेत
   यत तु शक्यं मया कर्तुं वाग्बुथ्धिगुणवर्तिना
25 शरूयतां तत परवक्ष्यामि भवतां पौरुषाश्रयम
   वाङ्मतिभ्यां हि सार्वेषां करिष्यामि परियं हि वः
   यथ धि थाशरदेः कार्यं मम तन नात्र संशयः
26 ते भवन्तॊ मतिश्रेष्ठा बलवन्तॊ मनस्विनः
   सहिताः कपिराजेन थेवैर अपि थुरासथाः
27 रामलक्ष्मणबाणाश च निशिताः कङ्कपत्रिणः
   तरयाणाम अपि लॊकानां पर्याप्तास तराणनिग्रहे
28 कामं खलु थशग्रीवस तेजॊबलसमन्वितः
   भवतां तु समर्दानां न किं चिथ अपि थुष्करम
29 तथ अलं कालसंगेन करियतां बुथ्धिनिश्चयः
   न हि कर्मसु सज्जन्ते बुथ्धिमन्तॊ भवथ्विधाः


Next: Chapter 59