|
1
tataḥ pravṛttaṃ sukrūraṃ rāmarāvaṇayos tadā sumahad dvairathaṃ yuddhaṃ sarvalokabhayāvaham 2 tato rākṣasasainyaṃ ca harīṇāṃ ca mahad balam pragṛhītapraharaṇaṃ niśceṣṭaṃ samatiṣṭhata 3 saṃprayuddhau tato dṛṣṭvā balavan nararākṣasau vyākṣiptahṛdayāḥ sarve paraṃ vismayam āgatāḥ 4 nānāpraharaṇair vyagrair bhujair vismitabuddhayaḥ tasthuḥ prekṣya ca saṃgrāmaṃ nābhijaghnuḥ parasparam 5 rakṣasāṃ rāvaṇaṃ cāpi vānarāṇāṃ ca rāghavam paśyatāṃ vismitākṣāṇāṃ sainyaṃ citram ivābabhau 6 tau tu tatra nimittāni dṛṣṭvā rāghavarāvaṇau kṛtabuddhī sthirāmarṣau yuyudhāte abhītavat 7 jetavyam iti kākutstho martavyam iti rāvaṇaḥ dhṛtau svavīryasarvasvaṃ yuddhe 'darśayatāṃ tadā 8 tataḥ krodhād daśagrīvaḥ śarān saṃdhāya vīryavān mumoca dhvajam uddiśya rāghavasya rathe sthitam 9 te śarās tam anāsādya puraṃdararathadhvajam raktaśaktiṃ parāmṛśya nipetur dharaṇītale 10 tato rāmo 'bhisaṃkruddhaś cāpam āyamya vīryavān kṛtapratikṛtaṃ kartuṃ manasā saṃpracakrame 11 rāvaṇadhvajam uddiśya mumoca niśitaṃ śaram mahāsarpam ivāsahyaṃ jvalantaṃ svena tejasā 12 jagāma sa mahīṃ bhittvā daśagrīvadhvajaṃ śaraḥ sa nikṛtto 'patad bhūmau rāvaṇasya rathadhvajaḥ 13 dhvajasyonmathanaṃ dṛṣṭvā rāvaṇaḥ sumahābalaḥ krodhajenāgninā saṃkhye pradīpta iva cābhavat 14 sa roṣavaśam āpannaḥ śaravarṣaṃ mahad vaman rāmasya turagān divyāñ śarair vivyādha rāvaṇaḥ 15 te viddhā harayas tasya nāskhalan nāpi babhramuḥ babhūvuḥ svasthahṛdayāḥ padmanālair ivāhatāḥ 16 teṣām asaṃbhramaṃ dṛṣṭvā vājināṃ rāvaṇas tadā bhūya eva susaṃkruddhaḥ śaravarṣaṃ mumoca ha 17 gadāś ca parighāṃś caiva cakrāṇi musalāni ca giriśṛṅgāṇi vṛkṣāṃś ca tathā śūlaparaśvadhān 18 māyā vihitam etat tu śastravarṣam apātayat sahasraśas tato bāṇān aśrāntahṛdayodyamaḥ 19 tumulaṃ trāsajananaṃ bhīmaṃ bhīmapratisvanam durdharṣam abhavad yuddhe naikaśastramayaṃ mahat 20 vimucya rāghavarathaṃ samantād vānare bale sāyakair antarikṣaṃ ca cakārāśu nirantaram mumoca ca daśagrīvo niḥsaṅgenāntarātmanā 21 vyāyacchamānaṃ taṃ dṛṣṭvā tatparaṃ rāvaṇaṃ raṇe prahasann iva kākutsthaḥ saṃdadhe sāyakāñ śitān 22 sa mumoca tato bāṇān raṇe śatasahasraśaḥ tān dṛṣṭvā rāvaṇaś cakre svaśaraiḥ khaṃ nirantaram 23 tatas tābhyāṃ prayuktena śaravarṣeṇa bhāsvatā śarabaddham ivābhāti dvitīyaṃ bhāsvad ambaram 24 nānimitto 'bhavad bāṇo nātibhettā na niṣphalaḥ tathā visṛjator bāṇān rāmarāvaṇayor mṛdhe 25 prāyudhyetām avicchinnam asyantau savyadakṣiṇam cakratus tau śaraughais tu nirucchvāsam ivāmbaram 26 rāvaṇasya hayān rāmo hayān rāmasya rāvaṇaḥ jaghnatus tau tadānyonyaṃ kṛtānukṛtakāriṇau |
1
ततः परवृत्तं सुक्रूरं रामरावणयॊस तथा सुमहथ थवैरदं युथ्धं सर्वलॊकभयावहम 2 ततॊ राक्षससैन्यं च हरीणां च महथ बलम परगृहीतप्रहरणं निश्चेष्टं समतिष्ठत 3 संप्रयुथ्धौ ततॊ थृष्ट्वा बलवन नरराक्षसौ वयाक्षिप्तहृथयाः सर्वे परं विस्मयम आगताः 4 नानाप्रहरणैर वयग्रैर भुजैर विस्मितबुथ्धयः तस्दुः परेक्ष्य च संग्रामं नाभिजघ्नुः परस्परम 5 रक्षसां रावणं चापि वानराणां च राघवम पश्यतां विस्मिताक्षाणां सैन्यं चित्रम इवाबभौ 6 तौ तु तत्र निमित्तानि थृष्ट्वा राघवरावणौ कृतबुथ्धी सदिरामर्षौ युयुधाते अभीतवत 7 जेतव्यम इति काकुत्स्दॊ मर्तव्यम इति रावणः धृतौ सववीर्यसर्वस्वं युथ्धे ऽथर्शयतां तथा 8 ततः करॊधाथ थशग्रीवः शरान संधाय वीर्यवान मुमॊच धवजम उथ्थिश्य राघवस्य रदे सदितम 9 ते शरास तम अनासाथ्य पुरंथररदध्वजम रक्तशक्तिं परामृश्य निपेतुर धरणीतले 10 ततॊ रामॊ ऽभिसंक्रुथ्धश चापम आयम्य वीर्यवान कृतप्रतिकृतं कर्तुं मनसा संप्रचक्रमे 11 रावणध्वजम उथ्थिश्य मुमॊच निशितं शरम महासर्पम इवासह्यं जवलन्तं सवेन तेजसा 12 जगाम स महीं भित्त्वा थशग्रीवध्वजं शरः स निकृत्तॊ ऽपतथ भूमौ रावणस्य रदध्वजः 13 धवजस्यॊन्मदनं थृष्ट्वा रावणः सुमहाबलः करॊधजेनाग्निना संख्ये परथीप्त इव चाभवत 14 स रॊषवशम आपन्नः शरवर्षं महथ वमन रामस्य तुरगान थिव्याञ शरैर विव्याध रावणः 15 ते विथ्धा हरयस तस्य नास्खलन नापि बभ्रमुः बभूवुः सवस्दहृथयाः पथ्मनालैर इवाहताः 16 तेषाम असंभ्रमं थृष्ट्वा वाजिनां रावणस तथा भूय एव सुसंक्रुथ्धः शरवर्षं मुमॊच ह 17 गथाश च परिघांश चैव चक्राणि मुसलानि च गिरिशृङ्गाणि वृक्षांश च तदा शूलपरश्वधान 18 माया विहितम एतत तु शस्त्रवर्षम अपातयत सहस्रशस ततॊ बाणान अश्रान्तहृथयॊथ्यमः 19 तुमुलं तरासजननं भीमं भीमप्रतिस्वनम थुर्धर्षम अभवथ युथ्धे नैकशस्त्रमयं महत 20 विमुच्य राघवरदं समन्ताथ वानरे बले सायकैर अन्तरिक्षं च चकाराशु निरन्तरम मुमॊच च थशग्रीवॊ निःसङ्गेनान्तरात्मना 21 वयायच्छमानं तं थृष्ट्वा तत्परं रावणं रणे परहसन्न इव काकुत्स्दः संथधे सायकाञ शितान 22 स मुमॊच ततॊ बाणान रणे शतसहस्रशः तान थृष्ट्वा रावणश चक्रे सवशरैः खं निरन्तरम 23 ततस ताभ्यां परयुक्तेन शरवर्षेण भास्वता शरबथ्धम इवाभाति थवितीयं भास्वथ अम्बरम 24 नानिमित्तॊ ऽभवथ बाणॊ नातिभेत्ता न निष्फलः तदा विसृजतॊर बाणान रामरावणयॊर मृधे 25 परायुध्येताम अविच्छिन्नम अस्यन्तौ सव्यथक्षिणम चक्रतुस तौ शरौघैस तु निरुच्छ्वासम इवाम्बरम 26 रावणस्य हयान रामॊ हयान रामस्य रावणः जघ्नतुस तौ तथान्यॊन्यं कृतानुकृतकारिणौ |