|
1
atha lokeśvarotsṛṣṭā tatra kālena kena cit nidrā samabhavat tīvrā kumbhakarṇasya rūpiṇī 2 tato bhrātaram āsīnaṃ kumbhakarṇo 'bravīd vacaḥ nidrā māṃ bādhate rājan kārayasva mamālayam 3 viniyuktās tato rājñā śilpino viśvakarmavat akurvan kumbhakarṇasya kailāsasamam ālayam 4 vistīrṇaṃ yojanaṃ śubhraṃ tato dviguṇam āyatam darśanīyaṃ nirābādhaṃ kumbhakarṇasya cakrire 5 sphāṭikaiḥ kāñcanaiś citraiḥ stambhaiḥ sarvatra śobhitam vaidūryakṛtaśobhaṃ ca kiṅkiṇījālakaṃ tathā 6 dantatoraṇavinyastaṃ vajrasphaṭikavedikam sarvartusukhadaṃ nityaṃ meroḥ puṇyāṃ guhām iva 7 tatra nidrāṃ samāviṣṭaḥ kumbhakarṇo niśācaraḥ bahūny abdasahasrāṇi śayāno nāvabudhyate 8 nidrābhibhūte tu tadā kumbhakarṇe daśānanaḥ devarṣiyakṣagandharvān bādhate sma sa nityaśaḥ 9 udyānāni vicitrāṇi nandanādīni yāni ca tāni gatvā susaṃkruddho bhinatti sma daśānanaḥ 10 nadīṃ gaja iva krīḍan vṛkṣān vāyur iva kṣipan nagān vajra iva sṛṣṭo vidhvaṃsayati nityaśaḥ 11 tathā vṛttaṃ tu vijñāya daśagrīvaṃ dhaneśvaraḥ kulānurūpaṃ dharmajña vṛttaṃ saṃsmṛtya cātmanaḥ 12 saubhrātradarśanārthaṃ tu dūtaṃ vaiśvaraṇas tadā laṅkāṃ saṃpreṣayām āsa daśagrīvasya vai hitam 13 sa gatvā nagarīṃ laṅkām āsasāda vibhīṣaṇam mānitas tena dharmeṇa pṛṣṭhaś cāgamanaṃ prati 14 pṛṣṭvā ca kuśalaṃ rājño jñātīn api ca bāndhavān sabhāyāṃ darśayām āsa tam āsīnaṃ daśānanam 15 sa dṛṣṭvā tatra rājānaṃ dīpyamānaṃ svatejasā jayena cābhisaṃpūjya tūṣṇīm āsīn muhūrtakam 16 tasyopanīte paryaṅke varāstaraṇasaṃvṛte upaviśya daśagrīvaṃ dūto vākyam athābravīt 17 rājan vadāmi te sarvaṃ bhrātā tava yad abravīt ubhayoḥ sadṛśaṃ saumya vṛttasya ca kulasya ca 18 sādhu paryāptam etāvat kṛtaś cāritrasaṃgrahaḥ sādhu dharme vyavasthānaṃ kriyatāṃ yadi śakyate 19 dṛṣṭaṃ me nandanaṃ bhagnam ṛṣayo nihatāḥ śrutāḥ devānāṃ tu samudyogas tvatto rājañ śrutaś ca me 20 nirākṛtaś ca bahuśas tvayāhaṃ rākṣasādhipa aparāddhā hi bālyāc ca rakṣaṇīyāḥ svabāndhavāḥ 21 ahaṃ tu himavatpṛṣṭhaṃ gato dharmam upāsitum raudraṃ vrataṃ samāsthāya niyato niyatendriyaḥ 22 tatra devo mayā dṛṣṭaḥ saha devyomayā prabhuḥ savyaṃ cakṣur mayā caiva tatra devyāṃ nipātitam 23 kā nv iyaṃ syād iti śubhā na khalv anyena hetunā rūpaṃ hy anupamaṃ kṛtvā tatra krīḍati pārvatī 24 tato devyāḥ prabhāvena dagdhaṃ savyaṃ mamekṣaṇam reṇudhvastam iva jyotiḥ piṅgalatvam upāgatam 25 tato 'ham anyad vistīrṇaṃ gatvā tasya gires taṭam pūrṇaṃ varṣaśatāny aṣṭau samavāpa mahāvratam 26 samāpte niyame tasmiṃs tatra devo maheśvaraḥ prītaḥ prītena manasā prāha vākyam idaṃ prabhuḥ 27 prīto 'smi tava dharmajña tapasānena suvrata mayā caitad vrataṃ cīrṇaṃ tvayā caiva dhanādhipa 28 tṛtīyaḥ puruṣo nāsti yaś cared vratam īdṛśam vrataṃ suduścaraṃ hy etan mayaivotpāditaṃ purā 29 tat sakhitvaṃ mayā sārdhaṃ rocayasva dhaneśvara tapasā nirjitatvād dhi sakhā bhava mamānagha 30 devyā dagdhaṃ prabhāvena yac ca sāvyaṃ tavekṣaṇam ekākṣi piṅgalety eva nāma sthāsyati śāśvatam 31 evaṃ tena sakhitvaṃ ca prāpyānujñāṃ ca śaṃkarāt āgamya ca śruto 'yaṃ me tava pāpaviniścayaḥ 32 tadadharmiṣṭhasaṃyogān nivarta kuladūṣaṇa cintyate hi vadhopāyaḥ sarṣisaṃghaiḥ surais tava 33 evam ukto daśagrīvaḥ kruddhaḥ saṃraktalocanaḥ hastān dantāṃś a saṃpīḍya vākyam etad uvāca ha 34 vijñātaṃ te mayā dūta vākyaṃ yat tvaṃ prabhāṣase naiva tvam asi naivāsau bhrātrā yenāsi preṣitaḥ 35 hitaṃ na sa mamaitad dhi bravīti dhanarakṣakaḥ maheśvarasakhitvaṃ tu mūḍha śrāvayase kila 36 na hantavyo gurur jyeṣṭho mamāyam iti manyate tasya tv idānīṃ śrutvā me vākyam eṣā kṛtā matiḥ 37 trīṁl lokān api jeṣyāmi bāhuvīryam upāśritaḥ etan muhūrtam eṣo 'haṃ tasyaikasya kṛte ca vai caturo lokapālāṃs tān nayiṣyāmi yamakṣayam 38 evam uktvā tu laṅkeśo dūtaṃ khaḍgena jaghnivān dadau bhakṣayituṃ hy enaṃ rākṣasānāṃ durātmanām 39 tataḥ kṛtasvastyayano ratham āruhya rāvaṇaḥ trailokyavijayākāṅkṣī yayau tatra dhaneśvaraḥ |
1
अद लॊकेश्वरॊत्सृष्टा तत्र कालेन केन चित निथ्रा समभवत तीव्रा कुम्भकर्णस्य रूपिणी 2 ततॊ भरातरम आसीनं कुम्भकर्णॊ ऽबरवीथ वचः निथ्रा मां बाधते राजन कारयस्व ममालयम 3 विनियुक्तास ततॊ राज्ञा शिल्पिनॊ विश्वकर्मवत अकुर्वन कुम्भकर्णस्य कैलाससमम आलयम 4 विस्तीर्णं यॊजनं शुभ्रं ततॊ थविगुणम आयतम थर्शनीयं निराबाधं कुम्भकर्णस्य चक्रिरे 5 सफाटिकैः काञ्चनैश चित्रैः सतम्भैः सर्वत्र शॊभितम वैथूर्यकृतशॊभं च किङ्किणीजालकं तदा 6 थन्ततॊरणविन्यस्तं वज्रस्फटिकवेथिकम सर्वर्तुसुखथं नित्यं मेरॊः पुण्यां गुहाम इव 7 तत्र निथ्रां समाविष्टः कुम्भकर्णॊ निशाचरः बहून्य अब्थसहस्राणि शयानॊ नावबुध्यते 8 निथ्राभिभूते तु तथा कुम्भकर्णे थशाननः थेवर्षियक्षगन्धर्वान बाधते सम स नित्यशः 9 उथ्यानानि विचित्राणि नन्थनाथीनि यानि च तानि गत्वा सुसंक्रुथ्धॊ भिनत्ति सम थशाननः 10 नथीं गज इव करीडन वृक्षान वायुर इव कषिपन नगान वज्र इव सृष्टॊ विध्वंसयति नित्यशः 11 तदा वृत्तं तु विज्ञाय थशग्रीवं धनेश्वरः कुलानुरूपं धर्मज्ञ वृत्तं संस्मृत्य चात्मनः 12 सौभ्रात्रथर्शनार्दं तु थूतं वैश्वरणस तथा लङ्कां संप्रेषयाम आस थशग्रीवस्य वै हितम 13 स गत्वा नगरीं लङ्काम आससाथ विभीषणम मानितस तेन धर्मेण पृष्ठश चागमनं परति 14 पृष्ट्वा च कुशलं राज्ञॊ जञातीन अपि च बान्धवान सभायां थर्शयाम आस तम आसीनं थशाननम 15 स थृष्ट्वा तत्र राजानं थीप्यमानं सवतेजसा जयेन चाभिसंपूज्य तूष्णीम आसीन मुहूर्तकम 16 तस्यॊपनीते पर्यङ्के वरास्तरणसंवृते उपविश्य थशग्रीवं थूतॊ वाक्यम अदाब्रवीत 17 राजन वथामि ते सर्वं भराता तव यथ अब्रवीत उभयॊः सथृशं सौम्य वृत्तस्य च कुलस्य च 18 साधु पर्याप्तम एतावत कृतश चारित्रसंग्रहः साधु धर्मे वयवस्दानं करियतां यथि शक्यते 19 थृष्टं मे नन्थनं भग्नम ऋषयॊ निहताः शरुताः थेवानां तु समुथ्यॊगस तवत्तॊ राजञ शरुतश च मे 20 निराकृतश च बहुशस तवयाहं राक्षसाधिप अपराथ्धा हि बाल्याच च रक्षणीयाः सवबान्धवाः 21 अहं तु हिमवत्पृष्ठं गतॊ धर्मम उपासितुम रौथ्रं वरतं समास्दाय नियतॊ नियतेन्थ्रियः 22 तत्र थेवॊ मया थृष्टः सह थेव्यॊमया परभुः सव्यं चक्षुर मया चैव तत्र थेव्यां निपातितम 23 का नव इयं सयाथ इति शुभा न खल्व अन्येन हेतुना रूपं हय अनुपमं कृत्वा तत्र करीडति पार्वती 24 ततॊ थेव्याः परभावेन थग्धं सव्यं ममेक्षणम रेणुध्वस्तम इव जयॊतिः पिङ्गलत्वम उपागतम 25 ततॊ ऽहम अन्यथ विस्तीर्णं गत्वा तस्य गिरेस तटम पूर्णं वर्षशतान्य अष्टौ समवाप महाव्रतम 26 समाप्ते नियमे तस्मिंस तत्र थेवॊ महेश्वरः परीतः परीतेन मनसा पराह वाक्यम इथं परभुः 27 परीतॊ ऽसमि तव धर्मज्ञ तपसानेन सुव्रत मया चैतथ वरतं चीर्णं तवया चैव धनाधिप 28 तृतीयः पुरुषॊ नास्ति यश चरेथ वरतम ईथृशम वरतं सुथुश्चरं हय एतन मयैवॊत्पाथितं पुरा 29 तत सखित्वं मया सार्धं रॊचयस्व धनेश्वर तपसा निर्जितत्वाथ धि सखा भव ममानघ 30 थेव्या थग्धं परभावेन यच च साव्यं तवेक्षणम एकाक्षि पिङ्गलेत्य एव नाम सदास्यति शाश्वतम 31 एवं तेन सखित्वं च पराप्यानुज्ञां च शंकरात आगम्य च शरुतॊ ऽयं मे तव पापविनिश्चयः 32 तथधर्मिष्ठसंयॊगान निवर्त कुलथूषण चिन्त्यते हि वधॊपायः सर्षिसंघैः सुरैस तव 33 एवम उक्तॊ थशग्रीवः करुथ्धः संरक्तलॊचनः हस्तान थन्तांश अ संपीड्य वाक्यम एतथ उवाच ह 34 विज्ञातं ते मया थूत वाक्यं यत तवं परभाषसे नैव तवम असि नैवासौ भरात्रा येनासि परेषितः 35 हितं न स ममैतथ धि बरवीति धनरक्षकः महेश्वरसखित्वं तु मूढ शरावयसे किल 36 न हन्तव्यॊ गुरुर जयेष्ठॊ ममायम इति मन्यते तस्य तव इथानीं शरुत्वा मे वाक्यम एषा कृता मतिः 37 तरीँल लॊकान अपि जेष्यामि बाहुवीर्यम उपाश्रितः एतन मुहूर्तम एषॊ ऽहं तस्यैकस्य कृते च वै चतुरॊ लॊकपालांस तान नयिष्यामि यमक्षयम 38 एवम उक्त्वा तु लङ्केशॊ थूतं खड्गेन जघ्निवान थथौ भक्षयितुं हय एनं राक्षसानां थुरात्मनाम 39 ततः कृतस्वस्त्ययनॊ रदम आरुह्य रावणः तरैलॊक्यविजयाकाङ्क्षी ययौ तत्र धनेश्वरः |