|
1
[सूत] शप्तस तु भृगुणा वह्निः करुथ्धॊ वाक्यम अदाब्रवीत किम इथं साहसं बरह्मन कृतवान असि सांप्रतम 2 धर्मे परयतमानस्य सत्यं च वथतः समम पृष्टॊ यथ अब्रुवं सत्यं वयभिचारॊ ऽतर कॊ मम 3 पृष्टॊ हि साक्षी यः साक्ष्यं जानमानॊ ऽनयदा वथेत स पूर्वान आत्मनः सप्त कुले हन्यात तदा परान 4 यश च कार्यार्दतत्त्वज्ञॊ जानमानॊ न भाषते सॊ ऽपि तेनैव पापेन लिप्यते नात्र संशयः 5 शक्तॊ ऽहम अपि शप्तुं तवां मान्यास तु बराह्मणा मम जानतॊ ऽपि च ते वयक्तं कदयिष्ये निबॊध तत 6 यॊगेन बहुधात्मानं कृत्वा तिष्ठामि मूर्तिषु अग्निहॊत्रेषु सत्रेषु करियास्व अद मखेषु च 7 वेथॊक्तेन विधानेन मयि यथ धूयते हविः थेवताः पितरश चैव तेन तृप्ता भवन्ति वै 8 आपॊ थेवगणाः सर्वे आपः पितृगणास तदा थर्शश च पौर्णमासश च थेवानां पितृभिः सह 9 थेवताः पितरस तस्मात पितरश चापि थेवताः एकीभूताश च पूज्यन्ते पृदक्त्वेन च पर्वसु 10 थेवताः पितरश चैव जुह्वते मयि यत सथा तरिथशानां पितॄणां च मुखम एवम अहं समृतः 11 अमावास्यां च पितरः पौर्णमास्यां च थेवताः मन मुखेनैव हूयन्ते भुञ्जते च हुतं हविः सर्वभक्षः कदं तेषां भविष्यामि मुखं तव अहम 12 चिन्तयित्वा ततॊ वह्निश चक्रे संहारम आत्मनः थविजानाम अग्निहॊत्रेषु यज्ञसत्र करियासु च 13 निरॊं कारवषट्काराः सवधा सवाहा विवर्जिताः विनाङ्गिना परजाः सर्वास तत आसन सुथुःखिताः 14 अदर्षयः समुथ्विग्ना थेवान गत्वाब्रुवन वचः अग्निनाशात करिया भरंशाथ भरान्ता लॊकास तरयॊ ऽनघाः विधध्वम अत्र यत कार्यं न सयात कालात्ययॊ यदा 15 अदर्षयश च थेवाश च बराह्मणम उपगम्य तु अग्नेर आवेथयञ शापं करिया संहारम एव च 16 भृगुणा वै महाभाग शप्तॊ ऽगनिः कारणान्तरे कदं थेव मुखॊ भूत्वा यज्ञभागाग्र भुक तदा हुतभुक सर्वलॊकेषु सर्वभक्षत्वम एष्यति 17 शरुत्वा तु तथ वचस तेषाम अग्निम आहूय लॊककृत उवाच वचनं शलक्ष्णं भूतभावनम अव्ययम 18 लॊकानाम इह सर्वेषां तवं कर्ता चान्त एव च तवं धारयसि लॊकांस तरीन करियाणां च परवर्तकः स तदा कुरु लॊकेश नॊच्छिथ्येरन करिया यदा 19 कस्माथ एवं विमूढस तवम ईश्वरः सन हुताशनः तवं पवित्रं यथा लॊके सर्वभूतगतश च ह 20 न तवं सर्वशरीरेण सर्वभक्षत्वम एष्यसि उपाथाने ऽरचिषॊ यास ते सर्वं धक्ष्यन्ति ताः शिखिन 21 यदा सूर्यांशुभिः सपृष्टं सर्वं शुचि विभाव्यते तदा तवथ अर्चिर निर्थग्धं सर्वं शुचि भविष्यति 22 तथ अग्ने तवं महत तेजः सवप्रभावाथ विनिर्गतम सवतेजसैव तं शापं कुरु सत्यम ऋषेर विभॊ थेवानां चात्मनॊ भागं गृहाण तवं मुखे हुतम 23 एवम अस्त्व इति तं वह्निः परत्युवाच पितामहम जगाम शासनं कर्तुं थेवस्य परमेष्ठिनः 24 थेवर्षयश च मुथितास ततॊ जग्मौर यदागतम ऋषयश च यदापूर्वं करियाः सर्वाः परचक्रिरे 25 थिवि थेवा मुमुथिरे भूतसंघाश च लौकिकाः अग्निश च परमां परीतिम अवाप हतकल्मषः 26 एवम एष पुरावृत्त इतिहासॊ ऽगनिशापजः पुलॊमस्य विनाशश च चयवनस्य च संभवः |
1
[sūta] śaptas tu bhṛguṇā vahniḥ kruddho vākyam athābravīt kim idaṃ sāhasaṃ brahman kṛtavān asi sāṃpratam 2 dharme prayatamānasya satyaṃ ca vadataḥ samam pṛṣṭo yad abruvaṃ satyaṃ vyabhicāro 'tra ko mama 3 pṛṣṭo hi sākṣī yaḥ sākṣyaṃ jānamāno 'nyathā vadet sa pūrvān ātmanaḥ sapta kule hanyāt tathā parān 4 yaś ca kāryārthatattvajño jānamāno na bhāṣate so 'pi tenaiva pāpena lipyate nātra saṃśayaḥ 5 śakto 'ham api śaptuṃ tvāṃ mānyās tu brāhmaṇā mama jānato 'pi ca te vyaktaṃ kathayiṣye nibodha tat 6 yogena bahudhātmānaṃ kṛtvā tiṣṭhāmi mūrtiṣu agnihotreṣu satreṣu kriyāsv atha makheṣu ca 7 vedoktena vidhānena mayi yad dhūyate haviḥ devatāḥ pitaraś caiva tena tṛptā bhavanti vai 8 āpo devagaṇāḥ sarve āpaḥ pitṛgaṇās tathā darśaś ca paurṇamāsaś ca devānāṃ pitṛbhiḥ saha 9 devatāḥ pitaras tasmāt pitaraś cāpi devatāḥ ekībhūtāś ca pūjyante pṛthaktvena ca parvasu 10 devatāḥ pitaraś caiva juhvate mayi yat sadā tridaśānāṃ pitṝṇāṃ ca mukham evam ahaṃ smṛtaḥ 11 amāvāsyāṃ ca pitaraḥ paurṇamāsyāṃ ca devatāḥ man mukhenaiva hūyante bhuñjate ca hutaṃ haviḥ sarvabhakṣaḥ kathaṃ teṣāṃ bhaviṣyāmi mukhaṃ tv aham 12 cintayitvā tato vahniś cakre saṃhāram ātmanaḥ dvijānām agnihotreṣu yajñasatra kriyāsu ca 13 niroṃ kāravaṣaṭkārāḥ svadhā svāhā vivarjitāḥ vināṅginā prajāḥ sarvās tata āsan suduḥkhitāḥ 14 atharṣayaḥ samudvignā devān gatvābruvan vacaḥ agnināśāt kriyā bhraṃśād bhrāntā lokās trayo 'naghāḥ vidhadhvam atra yat kāryaṃ na syāt kālātyayo yathā 15 atharṣayaś ca devāś ca brāhmaṇam upagamya tu agner āvedayañ śāpaṃ kriyā saṃhāram eva ca 16 bhṛguṇā vai mahābhāga śapto 'gniḥ kāraṇāntare kathaṃ deva mukho bhūtvā yajñabhāgāgra bhuk tathā hutabhuk sarvalokeṣu sarvabhakṣatvam eṣyati 17 śrutvā tu tad vacas teṣām agnim āhūya lokakṛt uvāca vacanaṃ ślakṣṇaṃ bhūtabhāvanam avyayam 18 lokānām iha sarveṣāṃ tvaṃ kartā cānta eva ca tvaṃ dhārayasi lokāṃs trīn kriyāṇāṃ ca pravartakaḥ sa tathā kuru lokeśa nocchidyeran kriyā yathā 19 kasmād evaṃ vimūḍhas tvam īśvaraḥ san hutāśanaḥ tvaṃ pavitraṃ yadā loke sarvabhūtagataś ca ha 20 na tvaṃ sarvaśarīreṇa sarvabhakṣatvam eṣyasi upādāne 'rciṣo yās te sarvaṃ dhakṣyanti tāḥ śikhin 21 yathā sūryāṃśubhiḥ spṛṣṭaṃ sarvaṃ śuci vibhāvyate tathā tvad arcir nirdagdhaṃ sarvaṃ śuci bhaviṣyati 22 tad agne tvaṃ mahat tejaḥ svaprabhāvād vinirgatam svatejasaiva taṃ śāpaṃ kuru satyam ṛṣer vibho devānāṃ cātmano bhāgaṃ gṛhāṇa tvaṃ mukhe hutam 23 evam astv iti taṃ vahniḥ pratyuvāca pitāmaham jagāma śāsanaṃ kartuṃ devasya parameṣṭhinaḥ 24 devarṣayaś ca muditās tato jagmaur yathāgatam ṛṣayaś ca yathāpūrvaṃ kriyāḥ sarvāḥ pracakrire 25 divi devā mumudire bhūtasaṃghāś ca laukikāḥ agniś ca paramāṃ prītim avāpa hatakalmaṣaḥ 26 evam eṣa purāvṛtta itihāso 'gniśāpajaḥ pulomasya vināśaś ca cyavanasya ca saṃbhavaḥ |