|
1
[स] स चापि चयवनॊ बरह्मन भार्गवॊ ऽजनयत सुतम सुकन्यायां महात्मानं परमतिं थीप्ततेजसम 2 परमतिस तु रुरुं नाम घृताच्यां समजीजनत रुरुः परमथ्वरायां तु शुनकं समजीजनत 3 तस्य बरह्मन रुरॊः सर्वं चरितं भूरि तेजसः विस्तरेण परवक्ष्यामि तच छृणु तवम अशेषतः 4 ऋषिर आसीन महान पूर्वं तपॊ विथ्या समन्वितः सदूलकेश इति खयातः सर्वभूतहिते रतः 5 एतस्मिन्न एव काले तु मेनकायां परजज्ञिवान गन्धर्वराजॊ विप्रर्षे विश्वावसुर इति शरुतः 6 अदाप्सरा मेनका सा तं गर्भं भृगुनन्थन उत्ससर्ज यदाकालं सदूलकेशाश्रमं परति 7 उत्सृज्य चैव तं गर्भं नथ्यास तीरे जगाम ह कन्याम अमर गर्भाभां जवलन्तीम इव च शरिया 8 तां थथर्श समुत्सृष्टां नथीतीरे महान ऋषिः सदूलकेशः स तेजस्वी विजने बन्धुवर्जिताम 9 स तां थृष्ट्वा तथा कन्यां सदूलकेशॊ थविजॊत्तमः जग्राहाद मुनिश्रेष्ठः कृपाविष्टः पुपॊष च ववृधे सा वरारॊहा तस्याश्रमपथे शुभा 10 परमथाभ्यॊ वरा सा तु सर्वरूपगुणान्विता ततः परमथ्वरेत्य अस्या नाम चक्रे महान ऋषिः 11 ताम आश्रमपथे तस्य रुरुर थृष्ट्वा परमथ्वराम बभूव किल धर्मात्मा मथनानुगतात्मवान 12 पितरं सखिभिः सॊ ऽद वाचयाम आस भार्गवः परमतिश चाभ्ययाच छरुत्वा सदूलकेशं यशस्विनम 13 ततः पराथात पिता कन्यां रुरवे तां परमथ्वराम विवाहं सदापयित्वाग्रे नक्षत्रे भगथैवते 14 ततः कति पयाहस्य विवाहे समुपस्दिते सखीभिः करीडती सार्धं सा कन्या वरवर्णिनी 15 नापश्यत परसुप्तं वै भुजगं तिर्यग आयतम पथा चैनं समाक्रामन मुमूर्षुः कालचॊथिता 16 स तस्याः संप्रमत्तायाश चॊथितः कालधर्मणा विषॊपलिप्तान थशनान भृशम अङ्गे नयपातयत 17 सा थष्टा सहसा भूमौ पतिता गतचेतना वयसुर अप्रेक्षणीयापि परेक्षणीयतमाकृतिः 18 परसुप्तेवाभवच चापि भुवि सर्पविषार्थिता भूयॊ मनॊहरतरा बभूव तनुमध्यमा 19 थथर्श तां पिता चैव ते चैवान्ये तपस्विनः विचेष्टमानां पतितां भूतले पथ्मवर्चसम 20 ततः सर्वे थविज वराः समाजग्मुः कृपान्विताः सवस्त्य आत्रेयॊ महाजानुः कुशिकः शङ्खमेखलः 21 भारथ्वाजः कौणकुत्स आर्ष्टिषेणॊ ऽद गौतमः परमतिः सह पुत्रेण तदान्ये वनवासिनः 22 तां ते कन्यां वयसुं थृष्ट्वा भुजगस्य विषार्थिताम रुरुथुः कृपयाविष्टा रुरुस तव आर्तॊ बहिर ययौ |
1
[s] sa cāpi cyavano brahman bhārgavo 'janayat sutam sukanyāyāṃ mahātmānaṃ pramatiṃ dīptatejasam 2 pramatis tu ruruṃ nāma ghṛtācyāṃ samajījanat ruruḥ pramadvarāyāṃ tu śunakaṃ samajījanat 3 tasya brahman ruroḥ sarvaṃ caritaṃ bhūri tejasaḥ vistareṇa pravakṣyāmi tac chṛṇu tvam aśeṣataḥ 4 ṛṣir āsīn mahān pūrvaṃ tapo vidyā samanvitaḥ sthūlakeśa iti khyātaḥ sarvabhūtahite rataḥ 5 etasminn eva kāle tu menakāyāṃ prajajñivān gandharvarājo viprarṣe viśvāvasur iti śrutaḥ 6 athāpsarā menakā sā taṃ garbhaṃ bhṛgunandana utsasarja yathākālaṃ sthūlakeśāśramaṃ prati 7 utsṛjya caiva taṃ garbhaṃ nadyās tīre jagāma ha kanyām amara garbhābhāṃ jvalantīm iva ca śriyā 8 tāṃ dadarśa samutsṛṣṭāṃ nadītīre mahān ṛṣiḥ sthūlakeśaḥ sa tejasvī vijane bandhuvarjitām 9 sa tāṃ dṛṣṭvā tadā kanyāṃ sthūlakeśo dvijottamaḥ jagrāhātha muniśreṣṭhaḥ kṛpāviṣṭaḥ pupoṣa ca vavṛdhe sā varārohā tasyāśramapade śubhā 10 pramadābhyo varā sā tu sarvarūpaguṇānvitā tataḥ pramadvarety asyā nāma cakre mahān ṛṣiḥ 11 tām āśramapade tasya rurur dṛṣṭvā pramadvarām babhūva kila dharmātmā madanānugatātmavān 12 pitaraṃ sakhibhiḥ so 'tha vācayām āsa bhārgavaḥ pramatiś cābhyayāc chrutvā sthūlakeśaṃ yaśasvinam 13 tataḥ prādāt pitā kanyāṃ rurave tāṃ pramadvarām vivāhaṃ sthāpayitvāgre nakṣatre bhagadaivate 14 tataḥ kati payāhasya vivāhe samupasthite sakhībhiḥ krīḍatī sārdhaṃ sā kanyā varavarṇinī 15 nāpaśyata prasuptaṃ vai bhujagaṃ tiryag āyatam padā cainaṃ samākrāman mumūrṣuḥ kālacoditā 16 sa tasyāḥ saṃpramattāyāś coditaḥ kāladharmaṇā viṣopaliptān daśanān bhṛśam aṅge nyapātayat 17 sā daṣṭā sahasā bhūmau patitā gatacetanā vyasur aprekṣaṇīyāpi prekṣaṇīyatamākṛtiḥ 18 prasuptevābhavac cāpi bhuvi sarpaviṣārditā bhūyo manoharatarā babhūva tanumadhyamā 19 dadarśa tāṃ pitā caiva te caivānye tapasvinaḥ viceṣṭamānāṃ patitāṃ bhūtale padmavarcasam 20 tataḥ sarve dvija varāḥ samājagmuḥ kṛpānvitāḥ svasty ātreyo mahājānuḥ kuśikaḥ śaṅkhamekhalaḥ 21 bhāradvājaḥ kauṇakutsa ārṣṭiṣeṇo 'tha gautamaḥ pramatiḥ saha putreṇa tathānye vanavāsinaḥ 22 tāṃ te kanyāṃ vyasuṃ dṛṣṭvā bhujagasya viṣārditām ruruduḥ kṛpayāviṣṭā rurus tv ārto bahir yayau |