|
1
[ज] कदितॊ धार्तराष्ट्राणाम आर्षः संभव उत्तमः अमानुषॊ मानुषाणां भवता बरह्म वित्तम 2 नामधेयानि चाप्य एषां कद्यमानानि भागशः तवत्तः शरुतानि मे बरह्मन पाण्डवानां तु कीर्तय 3 ते हि सर्वे महात्मानॊ थेवराजपराक्रमाः तवयैवांशावतरणे थेव भागाः परकीर्तिताः 4 तस्माथ इच्छाम्य अहं शरॊतुम अतिमानुष कर्मणाम तेषाम आजननं सर्वं वैशम्पायन कीर्तय 5 [व] राजा पाण्डुर महारण्ये मृगव्यालनिषेविते वने मैदुन कालस्दं थथर्श मृगयूदपम 6 ततस तां च मृगीं तं च रुक्मपुङ्खैः सुपत्रिभिः निर्बिभेथ शरैस तीक्ष्णैः पाण्डुः पञ्चभिर आशुगैः 7 स च राजन महातेजा ऋषिपुत्रस तपॊधनः भार्यया सह तेजस्वी मृगरूपेण संगतः 8 संसक्तस तु तया मृग्या मानुषीम ईरयन गिरम कषणेन पतितॊ भूमौ विललापाकुलेन्थ्रियः 9 [मृग] काममन्युपरीतापि बुथ्ध्यङ्ग रहितापि च वर्जयन्ति नृशंसानि पापेष्व अभिरता नराः 10 न विधिं गरसते परज्ञा परज्ञां तु गरसते विधिः विधिपर्यागतान अर्दान परज्ञा न परतिपथ्यते 11 शश्वथ धर्मात्मनां मुख्ये कुले जातस्य भारत कामलॊभाभिभूतस्य कदं ते चलिता मतिः 12 [प] शत्रूणां या वधे वृत्तिः सा मृगाणां वधे समृता राज्ञां मृगन मां मॊहात तवं गर्हयितुम अर्हसि 13 अच्छथ्मनामायया च मृगाणां वध इष्यते स एव धर्मॊ राज्ञां तु तथ विथ्वान किं नु गर्हसे 14 अगस्त्यः सत्रम आसीनश चचार मृगयाम ऋषिः आरण्यान सर्वथैवत्यान मृगान परॊक्ष्य महावने 15 परमाण थृष्टधर्मेण कदम अस्मान विगर्हसे अगस्त्यस्याभिचारेण युष्माकं वै वपा हुता 16 [मृग] न रिपून वै समुथ्थिश्य विमुञ्चन्ति पुरा शरान रन्ध्र एषां विशेषेण वधकालः परशस्यते 17 [प] परमत्तम अप्रमत्तं वा विवृतं घनन्ति चौजसा उपायैर इषुभिस तीक्ष्णैः कस्मान मृगविगर्हसे 18 [म] नाहं घनन्तं मृगान राजन विगर्हे आत्मकारणात मैदुनं तु परतीक्ष्यं मे सयात तवयेहानृशंसतः 19 सर्वभूतहिते काले सर्वभूतेप्सिते तदा कॊ हि विथ्वान मृगं हन्याच चरन्तं मैदुनं वने पुरुषार्द फलं कान्तं यत तवया वितदं कृतम 20 पौरवाणाम ऋषीणां च तेषाम अक्लिष्टकर्मणाम वंशे जातस्य कौरव्य नानुरूपम इथं तव 21 नृशंसं कर्म सुमहत सर्वलॊकविगर्हितम अस्वर्ग्यम अयशस्यं च अधर्मिष्ठं च भारत 22 सत्री भॊगानां विशेषज्ञः शास्त्रधर्मार्दतत्त्ववित नार्हस तवं सुरसंकाश कर्तुम अस्वर्ग्यम ईथृशम 23 तवया नृशंसकर्तारः पापाचाराश च मानवाः निग्राह्याः पार्दिवश्रेष्ठ तरिवर्गपरिवर्जिताः 24 किं कृतं ते नरश्रेष्ठ निघ्नतॊ माम अनागसम मुनिं मूलफलाहारं मृगवेष धरं नृप वसमानम अरण्येषु नित्यं शम परायणम 25 तवयाहं हिंसितॊ यस्मात तस्मात तवाम अप्य असंशयम थवयॊर नृशंसकर्तारम अवशं काममॊहितम जीवितान्तकरॊ भाव एवम एवागमिष्यति 26 अहं हि किंथमॊ नाम तपसाप्रतिमॊ मुनिः वयपत्रपन मनुष्याणां मृग्यां मैदुनम आचरम 27 मृगॊ भूत्वा मृगैः सार्धं चरामि गहने वने न तु ते बरह्महत्येयं भविष्यत्य अविजानतः मृगरूपधरं हत्वा माम एवं काममॊहितम 28 अस्य तु तवं फलं मूढ पराप्स्यसीथृशम एव हि परियया सह संवासं पराप्य कामविमॊहितः तवम अप्य अस्याम अवस्दायां परेतलॊकं गमिष्यसि 29 अन्तकाले च संवासं यया गन्तासि कन्यया परेतराजवशं पराप्तं सर्वभूतथुरत्ययम भक्त्या मतिमतां शरेष्ठ सैव तवाम अनुयास्यति 30 वर्तमानः सुखे थुःखं यदाहं पराप्तितस तवया तदा सुखं तवां संप्राप्तं थुःखम अभ्यागमिष्यति 31 [व] एवम उक्त्वा सुथुःखार्तॊ जीवितात स वययुज्यत मृगः पाण्डुश च शॊकार्तः कषणेन समपथ्यत |
1
[j] kathito dhārtarāṣṭrāṇām ārṣaḥ saṃbhava uttamaḥ amānuṣo mānuṣāṇāṃ bhavatā brahma vittama 2 nāmadheyāni cāpy eṣāṃ kathyamānāni bhāgaśaḥ tvattaḥ śrutāni me brahman pāṇḍavānāṃ tu kīrtaya 3 te hi sarve mahātmāno devarājaparākramāḥ tvayaivāṃśāvataraṇe deva bhāgāḥ prakīrtitāḥ 4 tasmād icchāmy ahaṃ śrotum atimānuṣa karmaṇām teṣām ājananaṃ sarvaṃ vaiśampāyana kīrtaya 5 [v] rājā pāṇḍur mahāraṇye mṛgavyālaniṣevite vane maithuna kālasthaṃ dadarśa mṛgayūthapam 6 tatas tāṃ ca mṛgīṃ taṃ ca rukmapuṅkhaiḥ supatribhiḥ nirbibheda śarais tīkṣṇaiḥ pāṇḍuḥ pañcabhir āśugaiḥ 7 sa ca rājan mahātejā ṛṣiputras tapodhanaḥ bhāryayā saha tejasvī mṛgarūpeṇa saṃgataḥ 8 saṃsaktas tu tayā mṛgyā mānuṣīm īrayan giram kṣaṇena patito bhūmau vilalāpākulendriyaḥ 9 [mṛga] kāmamanyuparītāpi buddhyaṅga rahitāpi ca varjayanti nṛśaṃsāni pāpeṣv abhiratā narāḥ 10 na vidhiṃ grasate prajñā prajñāṃ tu grasate vidhiḥ vidhiparyāgatān arthān prajñā na pratipadyate 11 śaśvad dharmātmanāṃ mukhye kule jātasya bhārata kāmalobhābhibhūtasya kathaṃ te calitā matiḥ 12 [p] śatrūṇāṃ yā vadhe vṛttiḥ sā mṛgāṇāṃ vadhe smṛtā rājñāṃ mṛgana māṃ mohāt tvaṃ garhayitum arhasi 13 acchadmanāmāyayā ca mṛgāṇāṃ vadha iṣyate sa eva dharmo rājñāṃ tu tad vidvān kiṃ nu garhase 14 agastyaḥ satram āsīnaś cacāra mṛgayām ṛṣiḥ āraṇyān sarvadaivatyān mṛgān prokṣya mahāvane 15 pramāṇa dṛṣṭadharmeṇa katham asmān vigarhase agastyasyābhicāreṇa yuṣmākaṃ vai vapā hutā 16 [mṛga] na ripūn vai samuddiśya vimuñcanti purā śarān randhra eṣāṃ viśeṣeṇa vadhakālaḥ praśasyate 17 [p] pramattam apramattaṃ vā vivṛtaṃ ghnanti caujasā upāyair iṣubhis tīkṣṇaiḥ kasmān mṛgavigarhase 18 [m] nāhaṃ ghnantaṃ mṛgān rājan vigarhe ātmakāraṇāt maithunaṃ tu pratīkṣyaṃ me syāt tvayehānṛśaṃsataḥ 19 sarvabhūtahite kāle sarvabhūtepsite tathā ko hi vidvān mṛgaṃ hanyāc carantaṃ maithunaṃ vane puruṣārtha phalaṃ kāntaṃ yat tvayā vitathaṃ kṛtam 20 pauravāṇām ṛṣīṇāṃ ca teṣām akliṣṭakarmaṇām vaṃśe jātasya kauravya nānurūpam idaṃ tava 21 nṛśaṃsaṃ karma sumahat sarvalokavigarhitam asvargyam ayaśasyaṃ ca adharmiṣṭhaṃ ca bhārata 22 strī bhogānāṃ viśeṣajñaḥ śāstradharmārthatattvavit nārhas tvaṃ surasaṃkāśa kartum asvargyam īdṛśam 23 tvayā nṛśaṃsakartāraḥ pāpācārāś ca mānavāḥ nigrāhyāḥ pārthivaśreṣṭha trivargaparivarjitāḥ 24 kiṃ kṛtaṃ te naraśreṣṭha nighnato mām anāgasam muniṃ mūlaphalāhāraṃ mṛgaveṣa dharaṃ nṛpa vasamānam araṇyeṣu nityaṃ śama parāyaṇam 25 tvayāhaṃ hiṃsito yasmāt tasmāt tvām apy asaṃśayam dvayor nṛśaṃsakartāram avaśaṃ kāmamohitam jīvitāntakaro bhāva evam evāgamiṣyati 26 ahaṃ hi kiṃdamo nāma tapasāpratimo muniḥ vyapatrapan manuṣyāṇāṃ mṛgyāṃ maithunam ācaram 27 mṛgo bhūtvā mṛgaiḥ sārdhaṃ carāmi gahane vane na tu te brahmahatyeyaṃ bhaviṣyaty avijānataḥ mṛgarūpadharaṃ hatvā mām evaṃ kāmamohitam 28 asya tu tvaṃ phalaṃ mūḍha prāpsyasīdṛśam eva hi priyayā saha saṃvāsaṃ prāpya kāmavimohitaḥ tvam apy asyām avasthāyāṃ pretalokaṃ gamiṣyasi 29 antakāle ca saṃvāsaṃ yayā gantāsi kanyayā pretarājavaśaṃ prāptaṃ sarvabhūtaduratyayam bhaktyā matimatāṃ śreṣṭha saiva tvām anuyāsyati 30 vartamānaḥ sukhe duḥkhaṃ yathāhaṃ prāptitas tvayā tathā sukhaṃ tvāṃ saṃprāptaṃ duḥkham abhyāgamiṣyati 31 [v] evam uktvā suduḥkhārto jīvitāt sa vyayujyata mṛgaḥ pāṇḍuś ca śokārtaḥ kṣaṇena samapadyata |