|
1
[व] एवम उक्ता महाराज कुन्ती पाण्डुम अभाषत कुरूणाम ऋषभं वीरं तथा भूमिपतिं पतिम 2 न माम अर्हसि धर्मज्ञ वक्तुम एवं कदं चन धर्मपत्नीम अभिरतां तवयि राजीवलॊचन 3 तवम एव तु महाबाहॊ मय्य अपत्यानि भारत वीर वीर्यॊपपन्नानि धर्मतॊ जनयिष्यसि 4 सवर्गं मनुजशार्थूल गच्छेयं सहिता तवया अपत्याय च मां गच्छ तवम एव कुरुनन्थन 5 न हय अहं मनसाप्य अन्यं गच्छेयं तवथृते नरम तवत्तः परतिविशिष्टश च कॊ ऽनयॊ ऽसति भुवि मानवः 6 इमां च तावथ धर्म्यां तवं पौराणीं शृणु मे कदाम परिश्रुतां विशालाक्ष कीर्तयिष्यामि याम अहम 7 वयुषिताश्व इति खयातॊ बभूव किल पार्दिवः पुरा परमधर्मिष्ठः पूरॊर वंशविवर्धनः 8 तस्मिंश च यजमाने वै धर्मात्मनि महात्मनि उपागमंस ततॊ थेवाः सेन्थ्राः सह महर्षिभिः 9 अमाथ्यथ इन्थ्रः सॊमेन थक्षिणाभिर थविजातयः वयुषिताश्वस्य राजर्षेस ततॊ यज्ञे महात्मनः 10 वयुषिताश्वस ततॊ राजन्न अति मर्त्यान वयरॊचत सर्वभूतान्य अति यदा तपनः शिशिरात्यये 11 स विजित्य गृहीत्वा च नृपतीन राजसत्तमः पराच्यान उथीच्यान मध्यांश च थक्षिणात्यान अकालयत 12 अश्वमेधे महायज्ञे वयुषिताश्वः परतापवान बभूव स हि राजेन्थ्रॊ थशनागबलान्वितः 13 अप्य अत्र गादां गायन्ति ये पुराणविथॊ जनाः वयुषिताश्वः समुथ्रान्तां विजित्येमां वसुंधराम अपालयत सर्ववर्णान पिता पुत्रान इवौरसान 14 यजमानॊ महायज्ञैर बराह्मणेभ्यॊ थथौ धनम अनन्तरत्नान्य आथाय आजहार महाक्रतून सुषाव च बहून सॊमान सॊमसंस्दास ततान च 15 आसीत काक्षीवती चास्य भार्या परमसंमता भथ्रा नाम मनुष्येन्थ्र रूपेणासथृशी भुवि 16 कामयाम आसतुस तौ तु परस्परम इति शरुतिः स तस्यां कामसंमत्तॊ यक्ष्माणं समपथ्यत 17 तेनाचिरेण कालेन जगामास्तम इवांशुमान तस्मिन परेते मनुष्येन्थ्रे भार्यास्य भृशथुःखिता 18 अपुत्रा पुरुषव्याघ्र विललापेति नः शरुतम भथ्रा परमथुःखार्ता तन निबॊध नराधिप 19 नारी परमधर्मज्ञ सर्वा पुत्र विनाकृता पतिं विना जीवति या न सा जीवति थुःखिता 20 पतिं विना मृतं शरेयॊ नार्याः कषत्रिय पुंगव तवथ्गतिं गन्तुम इच्छामि परसीथस्व नयस्व माम 21 तवया हीना कषणम अपि नाहं जीवितुम उत्सहे परसाथं कुरु मे राजन्न इतस तूर्णं नयस्व माम 22 पृष्ठतॊ ऽनुगमिष्यामि समेषु विषमेषु च तवाम अहं नरशार्थूल गच्छन्तम अनिवर्तिनम 23 छायेवानपगा राजन सततं वशवर्तिनी भविष्यामि नरव्याघ्र नित्यं परियहिते रता 24 अथ्य परभृति मां राजन कष्टा हृथयशॊषणाः आधयॊ ऽभिभविष्यन्ति तवथृते पुष्करेक्षण 25 अभाग्यया मया नूनं वियुक्ताः सहचारिणः संयॊगा विप्रयुक्ता वा पूर्वथेहेषु पार्दिव 26 तथ इथं कर्मभिः पापैः पूर्वथेहेषु संचितम थुःखं माम अनुसंप्राप्तं राजंस तवथ विप्रयॊगजम 27 अथ्य परभृत्य अहं राजन कुश परस्तरशायिनी भविष्याम्य असुखाविष्टा तवथ्थर्शनपरायणा 28 थर्शयस्व नरव्याघ्र साधु माम असुखान्विताम थीनाम अनादां कृपणां विलपन्तीं नरेश्वर 29 एवं बहुविधं तस्यां विलपन्त्यां पुनः पुनः तं शवं संपरिष्वज्य वाक किलान्तर्हिताब्रवीत 30 उत्तिष्ठ भथ्रे गच्छ तवं थथानीह वरं तव जनयिष्याम्य अपत्यानि तवय्य अहं चारुहासिनि 31 आत्मीये च वरारॊहे शयनीये चतुर्थशीम अष्टमीं वा ऋतुस्नाता संविशेदा मया सह 32 एवम उक्ता तु सा थेवी तदा चक्रे पतिव्रता यदॊक्तम एव तथ वाक्यं भथ्रा पुत्रार्दिनी तथा 33 सा तेन सुषुवे थेवी शवेन मनुजाधिप तरीञ शाल्वांश चतुरॊ मथ्रान सुतान भरतसत्तम 34 तदा तवम अपि मय्य एव मनसा भरतर्षभ शक्तॊ जनयितुं पुत्रांस तपॊयॊगबलान्वयात |
1
[v] evam uktā mahārāja kuntī pāṇḍum abhāṣata kurūṇām ṛṣabhaṃ vīraṃ tadā bhūmipatiṃ patim 2 na mām arhasi dharmajña vaktum evaṃ kathaṃ cana dharmapatnīm abhiratāṃ tvayi rājīvalocana 3 tvam eva tu mahābāho mayy apatyāni bhārata vīra vīryopapannāni dharmato janayiṣyasi 4 svargaṃ manujaśārdūla gaccheyaṃ sahitā tvayā apatyāya ca māṃ gaccha tvam eva kurunandana 5 na hy ahaṃ manasāpy anyaṃ gaccheyaṃ tvadṛte naram tvattaḥ prativiśiṣṭaś ca ko 'nyo 'sti bhuvi mānavaḥ 6 imāṃ ca tāvad dharmyāṃ tvaṃ paurāṇīṃ śṛṇu me kathām pariśrutāṃ viśālākṣa kīrtayiṣyāmi yām aham 7 vyuṣitāśva iti khyāto babhūva kila pārthivaḥ purā paramadharmiṣṭhaḥ pūror vaṃśavivardhanaḥ 8 tasmiṃś ca yajamāne vai dharmātmani mahātmani upāgamaṃs tato devāḥ sendrāḥ saha maharṣibhiḥ 9 amādyad indraḥ somena dakṣiṇābhir dvijātayaḥ vyuṣitāśvasya rājarṣes tato yajñe mahātmanaḥ 10 vyuṣitāśvas tato rājann ati martyān vyarocata sarvabhūtāny ati yathā tapanaḥ śiśirātyaye 11 sa vijitya gṛhītvā ca nṛpatīn rājasattamaḥ prācyān udīcyān madhyāṃś ca dakṣiṇātyān akālayat 12 aśvamedhe mahāyajñe vyuṣitāśvaḥ pratāpavān babhūva sa hi rājendro daśanāgabalānvitaḥ 13 apy atra gāthāṃ gāyanti ye purāṇavido janāḥ vyuṣitāśvaḥ samudrāntāṃ vijityemāṃ vasuṃdharām apālayat sarvavarṇān pitā putrān ivaurasān 14 yajamāno mahāyajñair brāhmaṇebhyo dadau dhanam anantaratnāny ādāya ājahāra mahākratūn suṣāva ca bahūn somān somasaṃsthās tatāna ca 15 āsīt kākṣīvatī cāsya bhāryā paramasaṃmatā bhadrā nāma manuṣyendra rūpeṇāsadṛśī bhuvi 16 kāmayām āsatus tau tu parasparam iti śrutiḥ sa tasyāṃ kāmasaṃmatto yakṣmāṇaṃ samapadyata 17 tenācireṇa kālena jagāmāstam ivāṃśumān tasmin prete manuṣyendre bhāryāsya bhṛśaduḥkhitā 18 aputrā puruṣavyāghra vilalāpeti naḥ śrutam bhadrā paramaduḥkhārtā tan nibodha narādhipa 19 nārī paramadharmajña sarvā putra vinākṛtā patiṃ vinā jīvati yā na sā jīvati duḥkhitā 20 patiṃ vinā mṛtaṃ śreyo nāryāḥ kṣatriya puṃgava tvadgatiṃ gantum icchāmi prasīdasva nayasva mām 21 tvayā hīnā kṣaṇam api nāhaṃ jīvitum utsahe prasādaṃ kuru me rājann itas tūrṇaṃ nayasva mām 22 pṛṣṭhato 'nugamiṣyāmi sameṣu viṣameṣu ca tvām ahaṃ naraśārdūla gacchantam anivartinam 23 chāyevānapagā rājan satataṃ vaśavartinī bhaviṣyāmi naravyāghra nityaṃ priyahite ratā 24 adya prabhṛti māṃ rājan kaṣṭā hṛdayaśoṣaṇāḥ ādhayo 'bhibhaviṣyanti tvadṛte puṣkarekṣaṇa 25 abhāgyayā mayā nūnaṃ viyuktāḥ sahacāriṇaḥ saṃyogā viprayuktā vā pūrvadeheṣu pārthiva 26 tad idaṃ karmabhiḥ pāpaiḥ pūrvadeheṣu saṃcitam duḥkhaṃ mām anusaṃprāptaṃ rājaṃs tvad viprayogajam 27 adya prabhṛty ahaṃ rājan kuśa prastaraśāyinī bhaviṣyāmy asukhāviṣṭā tvaddarśanaparāyaṇā 28 darśayasva naravyāghra sādhu mām asukhānvitām dīnām anāthāṃ kṛpaṇāṃ vilapantīṃ nareśvara 29 evaṃ bahuvidhaṃ tasyāṃ vilapantyāṃ punaḥ punaḥ taṃ śavaṃ saṃpariṣvajya vāk kilāntarhitābravīt 30 uttiṣṭha bhadre gaccha tvaṃ dadānīha varaṃ tava janayiṣyāmy apatyāni tvayy ahaṃ cāruhāsini 31 ātmīye ca varārohe śayanīye caturdaśīm aṣṭamīṃ vā ṛtusnātā saṃviśethā mayā saha 32 evam uktā tu sā devī tathā cakre pativratā yathoktam eva tad vākyaṃ bhadrā putrārthinī tadā 33 sā tena suṣuve devī śavena manujādhipa trīñ śālvāṃś caturo madrān sutān bharatasattama 34 tathā tvam api mayy eva manasā bharatarṣabha śakto janayituṃ putrāṃs tapoyogabalānvayāt |