|
1
[वै] उक्तवन्तॊ यथा वाक्यम असकृत सर्ववृष्णयः ततॊ ऽबरवीथ वासुथेवॊ वाक्यं धर्मार्दसंहितम 2 नावमानं कुलस्यास्य गुडा केशः परयुक्तवान संमानॊ ऽभयधिकस तेन परयुक्तॊ ऽयम असंशयम 3 अर्दलुब्धान न वः पार्दॊ मन्यते सात्वतान सथा सवयंवरम अनाधृष्यं मन्यते चापि पाण्डवः 4 परथानम अपि कन्यायाः पशुवत कॊ ऽनुमंस्यते विक्रमं चाप्य अपत्यस्य कः कुर्यात पुरुषॊ भुवि 5 एतान थॊषांश च कौन्तेयॊ थृष्टवान इति मे मतिः अतः परसह्य हृतवान कन्यां धर्मेण पाण्डवः 6 उचितश चैव संबन्धः सुभथ्रा च यशस्विनी एष चापीथृशः पार्दः परसह्य हृतवान इति 7 भरतस्यान्वये जातं शंतनॊश च महात्मनः कुन्तिभॊजात्मजा पुत्रं कॊ बुभूषेत नार्जुनम 8 न च पश्यामि यः पार्दं विक्रमेण पराजयेत अपि सर्वेषु लॊकेषु सैन्थ्र रुथ्रेषु मारिष 9 स च नाम रदस ताथृङ मथीयास ते च वाजिनः यॊथ्धा पार्दश च शीघ्रास्त्राः कॊ नु तेन समॊ भवेत 10 तम अनुथ्रुत्य सान्त्वेन परमेण धनंजयम निवर्तयध्वं संहृष्टा ममैषा परमा मतिः 11 यथि निर्जित्य वः पार्दॊ बलाथ गच्छेत सवकं पुरम परणश्येथ वॊ यशः सथ्यॊ न तु सान्त्वे पराजयः 12 तच छरुत्वा वासुथेवस्य तदा चक्रुर जनाधिप निवृत्तश चार्जुनस तत्र विवाहं कृतवांस ततः 13 उषित्वा तत्र कौन्तेयः संवत्सरपराः कषपाः पुष्करेषु ततः शिष्टं कालं वर्तितवान परभुः पूर्णे तु थवाथशे वर्षे खाण्डव परस्दम आविशत 14 अभिगम्य स राजानं विनयेन समाहितः अभ्यर्च्य बराह्मणान पार्दॊ थरौपथीम अभिजग्मिवान 15 तं थरौपथी परत्युवाच परणयात कुरुनन्थनम तत्रैव गच्छ कौन्तेय यत्र सा सात्वतात्मजा सुबथ्धस्यापि भारस्य पूर्वबन्धः शलदायते 16 तदा बहुविधं कृष्णां विलपन्तीं धनंजयः सान्त्वयाम आस भूयश च कषमयाम आस चासकृत 17 सुभथ्रां तवरमाणश च रक्तकौशेय वाससम पार्दः परस्दापयाम आस कृत्वा गॊपालिका वपुः 18 साधिकं तेन रूपेण शॊभमाना यशस्विनी भवनं शरेष्ठम आसाथ्य वीर पत्नी वराङ्गना ववन्थे पृदु ताम्राक्षी पृदां भथ्रा यशस्विनी 19 ततॊ ऽभिगम्य तवरिता पूर्णेन्थुसथृशानना ववन्थे थरौपथीं भथ्रा परेष्याहम इति चाब्रवीत 20 परत्युत्दाय च तां कृष्णा सवसारं माधवस्य ताम सस्वजे चावथत परीता निःसपत्नॊ ऽसतु ते पतिः तदैव मुथिता भथ्रा ताम उवाचैवम अस्त्व इति 21 ततस ते हृष्टमनसः पाण्डवेया महारदाः कुन्ती च परमप्रीता बभूव जनमेजय 22 शरुत्वा तु पुण्डरीकाक्षः संप्राप्तं सवपुरॊत्तमम अर्जुनं पाण्डवश्रेष्ठम इन्थ्रप्रस्दगतं तथा 23 आजगाम विशुथ्धात्मा सह रामेण केशवः वृष्ण्यन्धकमहामात्रैः सह वीरैर महारदैः 24 भरातृभिश च कुमारैश च यॊधैश च शतशॊ वृतः सैन्येन महता शौरिर अभिगुप्तः परंतपः 25 तत्र थानपतिर धीमान आजगाम महायशाः अक्रूरॊ वृष्णिवीराणां सेनापतिर अरिंथमः 26 अनाधृष्टिर महातेजा उथ्धवश च महायशाः साक्षाथ बृहस्पतेः शिष्यॊ महाबुथ्धिर महायशाः 27 सत्यकः सात्यकिश चैव कृतवर्मा च सात्वतः परथ्युम्नश चैव साम्बश च निशठः शङ्कुर एव च 28 चारुथेष्णश च विक्रान्तॊ झिल्ली विपृदुर एव च सारणश च महाबाहुर गथश च विथुषां वरः 29 एते चान्ये च बहवॊ वृष्णिभॊजान्धकास तदा आजग्मुः खाण्डव परस्दम आथाय हरणं बहु 30 ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा शरुत्वा माधवम आगतम परतिग्रहार्दं कृष्णस्य यमौ परास्दापयत तथा 31 ताभ्यां परतिगृहीतं तथ वृष्णिचक्रं समृथ्धिमत विवेश खाण्डव परस्दं पताकाध्वजशॊभितम 32 सिक्तसंमृष्टपन्दानं पुष्पप्रकर शॊभितम चन्थनस्य रसैः शीतैः पुण्यगन्धैर निषेवितम 33 थह्यतागुरुणा चैव थेशे थेशे सुगन्धिना सुसंमृष्ट जनाकीर्णं वणिग्भिर उपशॊभितम 34 परतिपेथे महाबाहुः सह रामेण केशवः वृष्ण्यन्धकमहाभॊजैः संवृतः पुरुषॊत्तमः 35 संपूज्यमानः पौरैश च बराह्मणैश च सहस्रशः विवेश भवनं राज्ञः पुरंथर गृहॊपमम 36 युधिष्ठिरस तु रामेण समागच्छथ यदाविधि मूर्ध्नि केशवम आघ्राय पर्यष्वजत बाहुना 37 तं परीयमाणं कृष्णस तु विनयेनाभ्यपूजयत भीमं च पुरुषव्याघ्रं विधिवत परत्यपूजयत 38 तांश च वृष्ण्यन्धकश्रेष्ठान धर्मराजॊ युधिष्ठिरः परतिजग्राह सत्कारैर यदाविधि यदॊपगम 39 गुरुवत पूजयाम आस कांश चित कांश चिथ वयस्यवत कांश चिथ अभ्यवथत परेम्णा कैश चिथ अप्य अभिवाथितः 40 ततॊ थथौ वासुथेवॊ जन्यार्दे धनम उत्तमम हरणं वै सुभथ्राया जञातिथेयं महायशाः 41 रदानां काञ्चनाङ्गानां किङ्किणीजालमालिनाम चतुर्युजाम उपेतानां सूतैः कुशलसंमतैः सहस्रं परथथौ कृष्णॊ गवाम अयुतम एव च 42 शरीमान मादुरथेश्यानां थॊग्ध्रीणां पुण्यवर्चसाम वडवानां च शुभ्राणां चन्थ्रांशुसमवर्चसाम थथौ जनार्थनः परीत्या सहस्रं हेमभूषणम 43 तदैवाश्वतरीणां च थान्तानां वातरंहसाम शतान्य अञ्जन केशीनां शवेतानां पञ्च पञ्च च 44 सनपनॊत्साथने चैव सुयुक्तं वयसान्वितम सत्रीणां सहस्रं गौरीणां सुवेषाणां सुवर्चसाम 45 सुवर्णशतकण्ठीनाम अरॊगाणां सुवाससाम परिचर्यासु थक्षाणां परथथौ पुष्करेक्षणः 46 कृताकृतस्य मुख्यस्य कनकस्याग्निवर्चसः मनुष्यभारान थाशार्हॊ थथौ थश जनार्थनः 47 गजानां तु परभिन्नानां तरिधा परस्रवतां मथम गिरिकूट निकाशानां समरेष्व अनिवर्तिनाम 48 कॢप्तानां पटु घण्टानां वराणां हेममालिनाम हस्त्यारॊहैर उपेतानां सहस्रं साहस परियः 49 रामः पाथग्राहणिकं थथौ पार्दाय लाङ्गली परीयमाणॊ हलधरः संबन्ध परीतिम आवहन 50 स महाधनरत्नौघॊ वस्त्रकम्बल फेनवान महागजमहाग्राहः पताका शैवलाकुलः 51 पाण्डुसागरम आविथ्धः परविवेश महानथः पूर्णम आपूरयंस तेषां थविषच छॊकावहॊ ऽभवत 52 परतिजग्राह तत सर्वं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः पूजयाम आस तांश चैव वृष्ण्यन्धकमहारदान 53 ते समेता महात्मानः कुरु वृष्ण्यन्धकॊत्तमाः विजह्रुर अमरावासे नराः सुकृतिनॊ यदा 54 तत्र तत्र महापानैर उत्कृष्टतलनाथितैः यदायॊगं यदा परीतिविजह्रुः कुरु वृष्णयः 55 एवम उत्तमवीर्यास ते विहृत्य थिवसान बहून पूजिताः कुरुभिर जग्मुः पुनर थवारवतीं पुरीम 56 रामं पुरस्कृत्य ययुर वृष्ण्यन्धकमहारदाः रत्नान्य आथाय शुभ्राणि थत्तानि कुरुसत्तमैः 57 वासुथेवस तु पार्देन तत्रैव सह भारत उवास नगरे रम्ये शक्र परस्दे महामनाः वयचरथ यमुना कूले पार्देन सह भारत 58 ततः सुभथ्रा सौभथ्रं केशवस्य परिया सवसा जयन्तम इव पौलॊमी थयुतिमन्तम अजीजनत 59 थीर्घबाहुं महासत्त्वम ऋषभाक्षम अरिंथमम सुभथ्रा सुषुवे वीरम अभिमन्युं नरर्षभम 60 अभीश च मन्युमांश चैव ततस तम अरिमर्थनम अभिमन्युम इति पराहुर आर्जुनिं पुरुषर्षभम 61 स सात्वत्याम अतिरदः संबभूव धनंजयात मखे निर्मद्यमानाथ वा शमी गर्भाथ धुताशनः 62 यस्मिञ जाते महाबाहुः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः अयुतं गा थविजातिभ्यः पराथान निष्कांश च तावतः 63 थयितॊ वासुथेवस्य बाल्यात परभृति चाभवत पितॄणां चैव सर्वेषां परजानाम इव चन्थ्रमाः 64 जन्मप्रभृति कृष्णश च चक्रे तस्य करियाः शुभाः स चापि ववृधे बालः शुक्लपक्षे यदा शशी 65 चतुष्पाथं थशविधं धनुर्वेथम अरिंथमः अर्जुनाथ वेथ वेथज्ञात सकलं थिव्यमानुषम 66 विज्ञानेष्व अपि चास्त्राणां सौष्ठवे च महाबलः करियास्व अपि च सर्वासु विशेषान अभ्यशिक्षयत 67 आगमे च परयॊगे च चक्रे तुल्यम इवात्मनः तुतॊष पुत्रं सौभथ्रं परेक्षमाणॊ धनंजयः 68 सर्वसंहननॊपेतं सर्वलक्षणलक्षितम थुर्धर्षम ऋषभस्कन्धं वयात्ताननम इवॊरगम 69 सिंहथर्पं महेष्वासं मत्तमातङ्गविक्रमम मेघथुन्थुभि निर्घॊषं पूर्णचन्थ्रनिभाननम 70 कृष्णस्य सथृशं शौर्ये वीर्ये रूपे तदाकृतौ थथर्श पुत्रं बीभत्सुर मघवान इव तं यदा 71 पाञ्चाल्य अपि च पञ्चभ्यः पतिभ्यः शुभलक्षणा लेभे पञ्च सुतान वीराञ शुभान पञ्चाचलान इव 72 युधिष्ठिरात परतिविन्ध्यं सुत सॊमं वृकॊथरात अर्जुनाच छरुत कर्माणं शतानीकं च नाकुलिम 73 सहथेवाच छरुत सेनम एतान पञ्च महारदान पाञ्चाली सुषुवे वीरान आथित्यान अथितिर यदा 74 शास्त्रतः परतिविन्ध्यं तम ऊचुर विप्रा युधिष्ठिरम परप्रहरण जञाने परतिविन्ध्यॊ भवत्व अयम 75 सुते सॊमसहस्रे तु सॊमार्क समतेजसम सुत सॊमं महेष्वासं सुषुवे भीमसेनतः 76 शरुतं कर्म महत कृत्वा निवृत्तेन किरीटिना जातः पुत्रस तवेत्य एवं शरुतकर्मा ततॊ ऽभवत 77 शतानीकस्य राजर्षेः कौरव्यः कुरुनन्थनः चक्रे पुत्रं सनामानं नकुलः कीर्तिवर्धनम 78 ततस तव अजीजनत कृष्णा नक्षत्रे वह्नि थैवते सहथेवात सुतं तस्माच छरुत सेनेति तं विथुः 79 एकवर्षान्तरास तव एव थरौपथेया यशस्विनः अन्वजायन्त राजेन्थ्र परस्परहिते रताः 80 जातकर्माण्य आनुपूर्व्याच चूडॊपनयनानि च चकार विधिवथ धौम्यस तेषां भरतसत्तम 81 कृत्वा च वेथाध्ययनं ततः सुचरितव्रताः जगृहुः सर्वम इष्वस्त्रम अर्जुनाथ थिव्यमानुषम 82 थेवगर्भॊपमैः पुत्रैर वयूढॊरस्कैर महाबलैः अन्विता राजशार्थूल पाण्डवा मुथम आप्नुवन |
1
[vai] uktavanto yadā vākyam asakṛt sarvavṛṣṇayaḥ tato 'bravīd vāsudevo vākyaṃ dharmārthasaṃhitam 2 nāvamānaṃ kulasyāsya guḍā keśaḥ prayuktavān saṃmāno 'bhyadhikas tena prayukto 'yam asaṃśayam 3 arthalubdhān na vaḥ pārtho manyate sātvatān sadā svayaṃvaram anādhṛṣyaṃ manyate cāpi pāṇḍavaḥ 4 pradānam api kanyāyāḥ paśuvat ko 'numaṃsyate vikramaṃ cāpy apatyasya kaḥ kuryāt puruṣo bhuvi 5 etān doṣāṃś ca kaunteyo dṛṣṭavān iti me matiḥ ataḥ prasahya hṛtavān kanyāṃ dharmeṇa pāṇḍavaḥ 6 ucitaś caiva saṃbandhaḥ subhadrā ca yaśasvinī eṣa cāpīdṛśaḥ pārthaḥ prasahya hṛtavān iti 7 bharatasyānvaye jātaṃ śaṃtanoś ca mahātmanaḥ kuntibhojātmajā putraṃ ko bubhūṣeta nārjunam 8 na ca paśyāmi yaḥ pārthaṃ vikrameṇa parājayet api sarveṣu lokeṣu saindra rudreṣu māriṣa 9 sa ca nāma rathas tādṛṅ madīyās te ca vājinaḥ yoddhā pārthaś ca śīghrāstrāḥ ko nu tena samo bhavet 10 tam anudrutya sāntvena parameṇa dhanaṃjayam nivartayadhvaṃ saṃhṛṣṭā mamaiṣā paramā matiḥ 11 yadi nirjitya vaḥ pārtho balād gacchet svakaṃ puram praṇaśyed vo yaśaḥ sadyo na tu sāntve parājayaḥ 12 tac chrutvā vāsudevasya tathā cakrur janādhipa nivṛttaś cārjunas tatra vivāhaṃ kṛtavāṃs tataḥ 13 uṣitvā tatra kaunteyaḥ saṃvatsaraparāḥ kṣapāḥ puṣkareṣu tataḥ śiṣṭaṃ kālaṃ vartitavān prabhuḥ pūrṇe tu dvādaśe varṣe khāṇḍava prastham āviśat 14 abhigamya sa rājānaṃ vinayena samāhitaḥ abhyarcya brāhmaṇān pārtho draupadīm abhijagmivān 15 taṃ draupadī pratyuvāca praṇayāt kurunandanam tatraiva gaccha kaunteya yatra sā sātvatātmajā subaddhasyāpi bhārasya pūrvabandhaḥ ślathāyate 16 tathā bahuvidhaṃ kṛṣṇāṃ vilapantīṃ dhanaṃjayaḥ sāntvayām āsa bhūyaś ca kṣamayām āsa cāsakṛt 17 subhadrāṃ tvaramāṇaś ca raktakauśeya vāsasam pārthaḥ prasthāpayām āsa kṛtvā gopālikā vapuḥ 18 sādhikaṃ tena rūpeṇa śobhamānā yaśasvinī bhavanaṃ śreṣṭham āsādya vīra patnī varāṅganā vavande pṛthu tāmrākṣī pṛthāṃ bhadrā yaśasvinī 19 tato 'bhigamya tvaritā pūrṇendusadṛśānanā vavande draupadīṃ bhadrā preṣyāham iti cābravīt 20 pratyutthāya ca tāṃ kṛṣṇā svasāraṃ mādhavasya tām sasvaje cāvadat prītā niḥsapatno 'stu te patiḥ tathaiva muditā bhadrā tām uvācaivam astv iti 21 tatas te hṛṣṭamanasaḥ pāṇḍaveyā mahārathāḥ kuntī ca paramaprītā babhūva janamejaya 22 śrutvā tu puṇḍarīkākṣaḥ saṃprāptaṃ svapurottamam arjunaṃ pāṇḍavaśreṣṭham indraprasthagataṃ tadā 23 ājagāma viśuddhātmā saha rāmeṇa keśavaḥ vṛṣṇyandhakamahāmātraiḥ saha vīrair mahārathaiḥ 24 bhrātṛbhiś ca kumāraiś ca yodhaiś ca śataśo vṛtaḥ sainyena mahatā śaurir abhiguptaḥ paraṃtapaḥ 25 tatra dānapatir dhīmān ājagāma mahāyaśāḥ akrūro vṛṣṇivīrāṇāṃ senāpatir ariṃdamaḥ 26 anādhṛṣṭir mahātejā uddhavaś ca mahāyaśāḥ sākṣād bṛhaspateḥ śiṣyo mahābuddhir mahāyaśāḥ 27 satyakaḥ sātyakiś caiva kṛtavarmā ca sātvataḥ pradyumnaś caiva sāmbaś ca niśaṭhaḥ śaṅkur eva ca 28 cārudeṣṇaś ca vikrānto jhillī vipṛthur eva ca sāraṇaś ca mahābāhur gadaś ca viduṣāṃ varaḥ 29 ete cānye ca bahavo vṛṣṇibhojāndhakās tathā ājagmuḥ khāṇḍava prastham ādāya haraṇaṃ bahu 30 tato yudhiṣṭhiro rājā śrutvā mādhavam āgatam pratigrahārthaṃ kṛṣṇasya yamau prāsthāpayat tadā 31 tābhyāṃ pratigṛhītaṃ tad vṛṣṇicakraṃ samṛddhimat viveśa khāṇḍava prasthaṃ patākādhvajaśobhitam 32 siktasaṃmṛṣṭapanthānaṃ puṣpaprakara śobhitam candanasya rasaiḥ śītaiḥ puṇyagandhair niṣevitam 33 dahyatāguruṇā caiva deśe deśe sugandhinā susaṃmṛṣṭa janākīrṇaṃ vaṇigbhir upaśobhitam 34 pratipede mahābāhuḥ saha rāmeṇa keśavaḥ vṛṣṇyandhakamahābhojaiḥ saṃvṛtaḥ puruṣottamaḥ 35 saṃpūjyamānaḥ pauraiś ca brāhmaṇaiś ca sahasraśaḥ viveśa bhavanaṃ rājñaḥ puraṃdara gṛhopamam 36 yudhiṣṭhiras tu rāmeṇa samāgacchad yathāvidhi mūrdhni keśavam āghrāya paryaṣvajata bāhunā 37 taṃ prīyamāṇaṃ kṛṣṇas tu vinayenābhyapūjayat bhīmaṃ ca puruṣavyāghraṃ vidhivat pratyapūjayat 38 tāṃś ca vṛṣṇyandhakaśreṣṭhān dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ pratijagrāha satkārair yathāvidhi yathopagam 39 guruvat pūjayām āsa kāṃś cit kāṃś cid vayasyavat kāṃś cid abhyavadat premṇā kaiś cid apy abhivāditaḥ 40 tato dadau vāsudevo janyārthe dhanam uttamam haraṇaṃ vai subhadrāyā jñātideyaṃ mahāyaśāḥ 41 rathānāṃ kāñcanāṅgānāṃ kiṅkiṇījālamālinām caturyujām upetānāṃ sūtaiḥ kuśalasaṃmataiḥ sahasraṃ pradadau kṛṣṇo gavām ayutam eva ca 42 śrīmān māthuradeśyānāṃ dogdhrīṇāṃ puṇyavarcasām vaḍavānāṃ ca śubhrāṇāṃ candrāṃśusamavarcasām dadau janārdanaḥ prītyā sahasraṃ hemabhūṣaṇam 43 tathaivāśvatarīṇāṃ ca dāntānāṃ vātaraṃhasām śatāny añjana keśīnāṃ śvetānāṃ pañca pañca ca 44 snapanotsādane caiva suyuktaṃ vayasānvitam strīṇāṃ sahasraṃ gaurīṇāṃ suveṣāṇāṃ suvarcasām 45 suvarṇaśatakaṇṭhīnām arogāṇāṃ suvāsasām paricaryāsu dakṣāṇāṃ pradadau puṣkarekṣaṇaḥ 46 kṛtākṛtasya mukhyasya kanakasyāgnivarcasaḥ manuṣyabhārān dāśārho dadau daśa janārdanaḥ 47 gajānāṃ tu prabhinnānāṃ tridhā prasravatāṃ madam girikūṭa nikāśānāṃ samareṣv anivartinām 48 kḷptānāṃ paṭu ghaṇṭānāṃ varāṇāṃ hemamālinām hastyārohair upetānāṃ sahasraṃ sāhasa priyaḥ 49 rāmaḥ pādagrāhaṇikaṃ dadau pārthāya lāṅgalī prīyamāṇo haladharaḥ saṃbandha prītim āvahan 50 sa mahādhanaratnaugho vastrakambala phenavān mahāgajamahāgrāhaḥ patākā śaivalākulaḥ 51 pāṇḍusāgaram āviddhaḥ praviveśa mahānadaḥ pūrṇam āpūrayaṃs teṣāṃ dviṣac chokāvaho 'bhavat 52 pratijagrāha tat sarvaṃ dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ pūjayām āsa tāṃś caiva vṛṣṇyandhakamahārathān 53 te sametā mahātmānaḥ kuru vṛṣṇyandhakottamāḥ vijahrur amarāvāse narāḥ sukṛtino yathā 54 tatra tatra mahāpānair utkṛṣṭatalanāditaiḥ yathāyogaṃ yathā prītivijahruḥ kuru vṛṣṇayaḥ 55 evam uttamavīryās te vihṛtya divasān bahūn pūjitāḥ kurubhir jagmuḥ punar dvāravatīṃ purīm 56 rāmaṃ puraskṛtya yayur vṛṣṇyandhakamahārathāḥ ratnāny ādāya śubhrāṇi dattāni kurusattamaiḥ 57 vāsudevas tu pārthena tatraiva saha bhārata uvāsa nagare ramye śakra prasthe mahāmanāḥ vyacarad yamunā kūle pārthena saha bhārata 58 tataḥ subhadrā saubhadraṃ keśavasya priyā svasā jayantam iva paulomī dyutimantam ajījanat 59 dīrghabāhuṃ mahāsattvam ṛṣabhākṣam ariṃdamam subhadrā suṣuve vīram abhimanyuṃ nararṣabham 60 abhīś ca manyumāṃś caiva tatas tam arimardanam abhimanyum iti prāhur ārjuniṃ puruṣarṣabham 61 sa sātvatyām atirathaḥ saṃbabhūva dhanaṃjayāt makhe nirmathyamānād vā śamī garbhād dhutāśanaḥ 62 yasmiñ jāte mahābāhuḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ ayutaṃ gā dvijātibhyaḥ prādān niṣkāṃś ca tāvataḥ 63 dayito vāsudevasya bālyāt prabhṛti cābhavat pitṝṇāṃ caiva sarveṣāṃ prajānām iva candramāḥ 64 janmaprabhṛti kṛṣṇaś ca cakre tasya kriyāḥ śubhāḥ sa cāpi vavṛdhe bālaḥ śuklapakṣe yathā śaśī 65 catuṣpādaṃ daśavidhaṃ dhanurvedam ariṃdamaḥ arjunād veda vedajñāt sakalaṃ divyamānuṣam 66 vijñāneṣv api cāstrāṇāṃ sauṣṭhave ca mahābalaḥ kriyāsv api ca sarvāsu viśeṣān abhyaśikṣayat 67 āgame ca prayoge ca cakre tulyam ivātmanaḥ tutoṣa putraṃ saubhadraṃ prekṣamāṇo dhanaṃjayaḥ 68 sarvasaṃhananopetaṃ sarvalakṣaṇalakṣitam durdharṣam ṛṣabhaskandhaṃ vyāttānanam ivoragam 69 siṃhadarpaṃ maheṣvāsaṃ mattamātaṅgavikramam meghadundubhi nirghoṣaṃ pūrṇacandranibhānanam 70 kṛṣṇasya sadṛśaṃ śaurye vīrye rūpe tathākṛtau dadarśa putraṃ bībhatsur maghavān iva taṃ yathā 71 pāñcāly api ca pañcabhyaḥ patibhyaḥ śubhalakṣaṇā lebhe pañca sutān vīrāñ śubhān pañcācalān iva 72 yudhiṣṭhirāt prativindhyaṃ suta somaṃ vṛkodarāt arjunāc chruta karmāṇaṃ śatānīkaṃ ca nākulim 73 sahadevāc chruta senam etān pañca mahārathān pāñcālī suṣuve vīrān ādityān aditir yathā 74 śāstrataḥ prativindhyaṃ tam ūcur viprā yudhiṣṭhiram parapraharaṇa jñāne prativindhyo bhavatv ayam 75 sute somasahasre tu somārka samatejasam suta somaṃ maheṣvāsaṃ suṣuve bhīmasenataḥ 76 śrutaṃ karma mahat kṛtvā nivṛttena kirīṭinā jātaḥ putras tavety evaṃ śrutakarmā tato 'bhavat 77 śatānīkasya rājarṣeḥ kauravyaḥ kurunandanaḥ cakre putraṃ sanāmānaṃ nakulaḥ kīrtivardhanam 78 tatas tv ajījanat kṛṣṇā nakṣatre vahni daivate sahadevāt sutaṃ tasmāc chruta seneti taṃ viduḥ 79 ekavarṣāntarās tv eva draupadeyā yaśasvinaḥ anvajāyanta rājendra parasparahite ratāḥ 80 jātakarmāṇy ānupūrvyāc cūḍopanayanāni ca cakāra vidhivad dhaumyas teṣāṃ bharatasattama 81 kṛtvā ca vedādhyayanaṃ tataḥ sucaritavratāḥ jagṛhuḥ sarvam iṣvastram arjunād divyamānuṣam 82 devagarbhopamaiḥ putrair vyūḍhoraskair mahābalaiḥ anvitā rājaśārdūla pāṇḍavā mudam āpnuvan |