|
1
[भम] भवन्ति थेशे बन्धक्यः कितवानां युधिष्ठिर न ताभिर उत थीव्यन्ति थया चैवास्ति तास्व अपि 2 काश्यॊ यथ बलिम आहार्षीथ थरव्यं यच चान्यथ उत्तमम तदान्ये पृदिवीपाला यानि रत्नान्य उपाहरन 3 वाहनानि धनं चैव कवचान्य आयुधानि च राज्यम आत्मा वयं चैव कैतवेन हृतं परैः 4 न च मे तत्र कॊपॊ ऽभूत सर्वस्येशॊ हि नॊ भवान इथं तव अतिकृतं मन्ये थरौपथी यत्र पण्यते 5 एषा हय अनर्हती बाला पाण्डवान पराप्य कौरवैः तवत्कृते कलिश्यते कषुथ्रैर नृशंसैर निकृतिप्रियैः 6 अस्याः कृते मन्युर अयं तवयि राजन निपात्यते बाहू ते संप्रधक्ष्यामि सहथेवाग्निम आनय 7 [अर] न पुरा भीमसेन तवम ईथृशीर वथिता गिरः परैस ते नाशितं नूनं नृशंसैर धर्मगौरवम 8 न सकामाः परे कार्या धर्मम एवाचरॊत्तमम भरातरं धार्मिकं जयेष्ठं नातिक्रमितुम अर्हति 9 आहूतॊ हि परै राजा कषात्र धर्मम अनुस्मरन थीव्यते परकामेन तन नः कीर्तिकरं महत 10 [भम] एवम अस्मि कृतं विथ्यां यथ्य अस्याहं धनंजय थीप्ते ऽगनौ सहितौ बाहू निर्थयेयं बलाथ इव 11 [व] तदा तान थुःखितान थृष्ट्वा पाण्डवान धृतराष्ट्रजः कलिश्यमानां च पाञ्चालीं विकर्ण इथम अब्रवीत 12 याज्ञसेन्या यथ उक्तं तथ वाक्यं विब्रूत पार्दिवाः अविवेकेन वाक्यस्य नरकः सथ्य एव नः 13 भीष्मश च धृतराष्ट्रश च कुरुवृथ्ध तमाव उभौ समेत्य नाहतुः किं चिथ विथुरश च महामतिः 14 भरथ्वाजॊ ऽपि सर्वेषाम आचार्यः कृप एव च अत एताव अपि परश्नं नाहतुर थविजसत्तमौ 15 ये तव अन्ये पृदिवीपालाः समेताः सर्वतॊथिशः कामक्रॊधौ समुत्सृज्य ते बरुवन्तु यदामति 16 यथ इथं थरौपथी वाक्यम उक्तवत्य असकृच छुभा विमृश्य कस्य कः पक्षः पार्दिवा वथतॊत्तरम 17 एवं स बहुशः सर्वान उक्तवांस तान सभा सथः न च ते पृदिवीपालास तम ऊचुः साध्व असाधु वा 18 उक्त्वा तदासकृत सर्वान विकर्णः पृदिवीपतीन पाणिं पाणौ विनिष्पिष्य निःश्वसन्न इथम अब्रवीत 19 विब्रूत पृदिवीपाला वाक्यं मा वा कदं चन मन्ये नयाय्यं यथ अत्राहं तथ धि वक्ष्यामि कौरवाः 20 चत्वार्य आहुर नरश्रेष्ठा वयसनानि महीक्षिताम मृगयां पानम अक्षांश च गराम्ये चैवातिसक्तताम 21 एतेषु हि नरः सक्तॊ धर्मम उत्सृज्य वर्तते तदायुक्तेन च कृतां करियां लॊकॊ न मन्यते 22 तथ अयं पाण्डुपुत्रेण वयसने वर्तता भृशम समाहूतेन कितवैर आस्दितॊ थरौपथी पणः 23 साधारणी च सर्वेषां पाण्डवानाम अनिन्थिता जितेन पूर्वं चानेन पाण्डवेन कृतः पणः 24 इयं च कीर्तिता कृष्णा सौबलेन पणार्दिना एतत सर्वं विचार्याहं मन्ये न विजिताम इमाम 25 एतच छरुत्वा महान नाथः सभ्यानाम उथतिष्ठत विकर्णं शंसमानानां सौबलं च विनिन्थताम 26 तस्मिन्न उपरते शब्थे राधेयः करॊधमूर्छितः परगृह्य रुचिरं बाहुम इथं वचनम अब्रवीत 27 थृश्यन्ते वै विकर्णे हि वैकृतानि बहून्य अपि तज्जस तस्य विनाशाय यदाग्निर अरणि परजः 28 एते न किं चिथ अप्य आहुश चॊथ्यमानापि कृष्णया धर्मेण विजितां मन्ये मन्यन्ते थरुपथात्मजाम 29 तवं तु केवलबाल्येन धार्तराष्ट्र विथीर्यसे यथ बरवीषि सभामध्ये बालः सदविर भाषितम 30 न च धर्मं यदातत्त्वं वेत्सि थुर्यॊधनावर यथ बरवीषि जितां कृष्णाम अजितेति सुमन्थधीः 31 कदं हय अविजितां कृष्णां मन्यसे धृतराष्ट्रज यथा सभायां सर्वस्वं नयस्तवान पाण्डवाग्रजः 32 अभ्यन्तरा च सर्वस्वे थरौपथी भरतर्षभ एवं धर्मजितां कृष्णां मन्यसे न जितां कदम 33 कीर्तिता थरौपथी वाचा अनुज्ञाता च पाण्डवैः भवत्य अविजिता केन हेतुनैषा मता तव 34 मन्यसे वा सभाम एताम आनीताम एकवाससम अधर्मेणेति तत्रापि शृणु मे वाक्यम उत्तरम 35 एकॊ भर्ता सत्रिया थेवैर विहितः कुरुनन्थन इयं तव अनेकवशगा बन्धकीति विनिश्चिता 36 अस्याः सभाम आनयनं न चित्रम इति मे मतिः एकाम्बर धरत्वं वाप्य अद वापि विवस्त्रता 37 यच चैषां थरविणं किं चिथ या चैषा ये च पाण्डवाः सौबलेनेह तत सर्वं धर्मेण विजितं वसु 38 थुःशासन सुबालॊ ऽयं विकर्णः पराज्ञवाथिकः पाण्डवानां च वासांसि थरौपथ्याश चाप्य उपाहर 39 तच छरुत्वा पाण्डवाः सर्वे सवानि वासांसि भारत अवकीर्यॊत्तरीयाणि सभायां समुपाविशत 40 ततॊ थुःशासनॊ राजन थरौपथ्या वसनं बलात सभामध्ये समाक्षिप्य वयपक्रष्टुं परचक्रमे 41 आकृष्यमाणे वसने थरौपथ्यास तु विशां पते तथ रूपम अपरं वस्त्रं पराथुरासीथ अनेकशः 42 ततॊ हलहलाशब्थस तत्रासीथ घॊरनिस्वनः तथ अथ्भुततमं लॊके वीक्ष्य सर्वमहीक्षिताम 43 शशाप तत्र भीमस तु राजमध्ये महास्वनः करॊधाथ विस्फुरमाणौष्ठॊ विनिष्पिष्य करे करम 44 इथं मे वाक्यम आथथ्ध्वं कषत्रिया लॊकवासिनः नॊक्तपूर्वं नरैर अन्यैर न चान्यॊ यथ वथिष्यति 45 यथ्य एतथ एवम उक्त्वा तु न कुर्यां पृदिवीश्वराः पितामहानां सर्वेषां नाहं गतिम अवाप्नुयाम 46 अस्य पापस्य थुर्जातेर भारतापसथस्य च न पिबेयं बलाथ वक्षॊ भित्त्वा चेथ रुधिरं युधि 47 तस्य ते वचनं शरुत्वा सर्वलॊकप्रहर्षणम परचक्रुर बहुलां पूजां कुत्सन्तॊ धृतराष्ट्रजम 48 यथा तु वाससां राशिः सभामध्ये समाचितः ततॊ थुःशासनः शरान्तॊ वरीडितः समुपाविशत 49 धिक शब्थस तु ततस तत्र समभूल लॊमहर्षणः सभ्यानां नरथेवानां थृष्ट्वा कुन्तीसुतांस तथा 50 न विब्रुवन्ति कौरव्याः परश्नम एतम इति सम ह सजनः करॊशति समात्र धृतराष्ट्रं विगर्हयन 51 ततॊ बाहू समुच्छ्रित्य निवार्य च सभा सथः विथुरः सर्वधर्मज्ञ इथं वचनम अब्रवीत 52 [वि] थरौपथी परश्नम उक्त्वैवं रॊरवीति हय अनादवत न च विब्रूत तं परश्नं सभ्या धर्मॊ ऽतर पीड्यते 53 सभां परपथ्यते हय आर्तः परज्वलन्न इव हव्यवाट तं वै सत्येन धर्मेण सभ्याः परशमयन्त्य उत 54 धर्मप्रश्नम अदॊ बरूयाथ आर्तः सभ्येषु मानवः विब्रूयुस तत्र ते परश्नं कामक्रॊधवशातिगाः 55 विकर्णेन यदा परज्ञम उक्तः परश्नॊ नराधिपाः भवन्तॊ ऽपि हि तं परश्नं विब्रुवन्तु यदामति 56 यॊ हि परश्नं न विब्रूयाथ धर्मथर्षी सभां गतः अनृते या फलावाप्तिस तस्याः सॊ ऽरधं समश्नुते 57 यः पुनर वितदं बरूयाथ धर्मथर्शी सभां गतः अनृतस्य फलं कृत्स्नं संप्राप्नॊतीति निश्चयः 58 अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम परह्लाथस्य च संवाथं मुनेर आङ्गिरसस्य च 59 परह्लाथॊ नाम थैत्येन्थ्रस तस्य पुत्रॊ विरॊचनः कन्या हेतॊर आङ्गिरसं सुधन्वानम उपाथ्रवत 60 अहं जयायान अहं जयायान इति कन्येप्सया तथा तयॊर थेवनम अत्रासीत पराणयॊर इति नः शरुतम 61 तयॊः परश्न विवाथॊ ऽभूत परह्लाथं ताव अपृच्छताम जयायान क आवयॊर एकः परश्नं परब्रूहि मा मृषा 62 स वै विवथनाथ भीतः सुधन्वानं वयलॊकयत तं सुधन्वाब्रवीत करुथ्धॊ बरह्मथण्ड इव जवलन 63 यथि वै वक्ष्यसि मृषा परह्लाथाद न वक्ष्यसि शतधा ते शिरॊ वज्री वज्रेण परहरिष्यति 64 सुधन्वना तदॊक्तः सन वयदितॊ ऽशवत्द पर्णवत जगाम कश्यपं थैत्यः परिप्रष्टुं महौजसम 65 [परह] तवं वै धर्मस्य विज्ञाता थैवस्येहासुरस्य च बराह्मणस्य महाप्राज्ञ धर्मकृच्छ्रम इथं शृणु 66 यॊ वै परश्नं न विब्रूयाथ वितदं वापि निर्थिशेत के वै तस्य परे लॊकास तन ममाचक्ष्व पृच्छतः 67 [कष] जानन न विब्रुवन परश्नं कामात करॊधात तदा भयात सहस्रं वारुणान पाशान आत्मनि परतिमुञ्चति 68 तस्य संवत्सरे पूर्णे पाश एकः परमुच्यते तस्मात सत्यं तु वक्तव्यं जानता सत्यम अञ्जसा 69 विथ्धॊ धर्मॊ हय अधर्मेण सभां यत्र परपथ्यते न चास्य शल्यं कृन्तन्ति विथ्धास तत्र सभा सथः 70 अर्धं हरति वै शरेष्ठः पाथॊ भवति कर्तृषु पाथश चैव सभासत्सु ये न निन्थन्ति निन्थितम 71 अनेनॊ भवति शरेष्ठॊ मुच्यन्ते च सभा सथः एनॊ गच्छति कर्तारं निन्थार्हॊ यत्र निन्थ्यते 72 वितदं तु वथेयुर ये धर्मं परह्लाथ पृच्छते इष्टापूर्तं च ते घनन्ति सप्त चैव परावरान 73 हृतस्वस्य हि यथ थुःखं हतपुत्रस्य चापि यत ऋणिनं परति यच चैव राज्ञा गरस्तस्य चापि यत 74 सत्रियाः पत्या विहीनायाः सार्दाथ भरष्टस्य चैव यत अध्यूढायाश च यथ थुःखं साक्षिभिर विहतस्य च 75 एतानि वै समान्य आहुर थुःखानि तरिथशेश्वराः तानि सर्वाणि थुःखानि पराप्नॊति वितदं बरुवन 76 समक्ष थर्शनात साक्ष्यं शरवणाच चेति धारणात तस्मात सत्यं बरुवन साक्षी धर्मार्दाभ्यां न हीयते 77 [वि] कश्यपस्य वचॊ शरुत्वा परह्लाथः पुत्रम अब्रवीत शरेयान सुधन्वा तवत्तॊ वै मत्तः शरेयांस तदाङ्गिराः 78 माता सुधन्वनश चापि शरेयसी मातृतस तव विरॊचन सुधन्वायं पराणानाम ईश्वरस तव 79 [सुधन्वन] पुत्रस्नेहं परित्यज्य यस तवं धर्मे परतिष्ठितः अनुजानामि ते पुत्रं जीवत्व एष शतं समाः 80 [वि] एवं वै परमं धर्मं शरुत्वा सर्वे सभा सथः यदा परश्नं तु कृष्णाया मन्यध्वं तत्र किं परम 81 [व] विथुरस्य वचॊ शरुत्वा नॊचुः किं चन पार्दिवाः कर्णॊ थुःशासनं तव आह कृष्णां थासीं गृहान नय 82 तां वेपमानां सव्रीडां परलपन्तीं सम पाण्डवान थुःशासनः सभामध्ये विचकर्ष तपस्विनीम |
1
[bhm] bhavanti deśe bandhakyaḥ kitavānāṃ yudhiṣṭhira na tābhir uta dīvyanti dayā caivāsti tāsv api 2 kāśyo yad balim āhārṣīd dravyaṃ yac cānyad uttamam tathānye pṛthivīpālā yāni ratnāny upāharan 3 vāhanāni dhanaṃ caiva kavacāny āyudhāni ca rājyam ātmā vayaṃ caiva kaitavena hṛtaṃ paraiḥ 4 na ca me tatra kopo 'bhūt sarvasyeśo hi no bhavān idaṃ tv atikṛtaṃ manye draupadī yatra paṇyate 5 eṣā hy anarhatī bālā pāṇḍavān prāpya kauravaiḥ tvatkṛte kliśyate kṣudrair nṛśaṃsair nikṛtipriyaiḥ 6 asyāḥ kṛte manyur ayaṃ tvayi rājan nipātyate bāhū te saṃpradhakṣyāmi sahadevāgnim ānaya 7 [ar] na purā bhīmasena tvam īdṛśīr vaditā giraḥ parais te nāśitaṃ nūnaṃ nṛśaṃsair dharmagauravam 8 na sakāmāḥ pare kāryā dharmam evācarottamam bhrātaraṃ dhārmikaṃ jyeṣṭhaṃ nātikramitum arhati 9 āhūto hi parai rājā kṣātra dharmam anusmaran dīvyate parakāmena tan naḥ kīrtikaraṃ mahat 10 [bhm] evam asmi kṛtaṃ vidyāṃ yady asyāhaṃ dhanaṃjaya dīpte 'gnau sahitau bāhū nirdayeyaṃ balād iva 11 [v] tathā tān duḥkhitān dṛṣṭvā pāṇḍavān dhṛtarāṣṭrajaḥ kliśyamānāṃ ca pāñcālīṃ vikarṇa idam abravīt 12 yājñasenyā yad uktaṃ tad vākyaṃ vibrūta pārthivāḥ avivekena vākyasya narakaḥ sadya eva naḥ 13 bhīṣmaś ca dhṛtarāṣṭraś ca kuruvṛddha tamāv ubhau sametya nāhatuḥ kiṃ cid viduraś ca mahāmatiḥ 14 bharadvājo 'pi sarveṣām ācāryaḥ kṛpa eva ca ata etāv api praśnaṃ nāhatur dvijasattamau 15 ye tv anye pṛthivīpālāḥ sametāḥ sarvatodiśaḥ kāmakrodhau samutsṛjya te bruvantu yathāmati 16 yad idaṃ draupadī vākyam uktavaty asakṛc chubhā vimṛśya kasya kaḥ pakṣaḥ pārthivā vadatottaram 17 evaṃ sa bahuśaḥ sarvān uktavāṃs tān sabhā sadaḥ na ca te pṛthivīpālās tam ūcuḥ sādhv asādhu vā 18 uktvā tathāsakṛt sarvān vikarṇaḥ pṛthivīpatīn pāṇiṃ pāṇau viniṣpiṣya niḥśvasann idam abravīt 19 vibrūta pṛthivīpālā vākyaṃ mā vā kathaṃ cana manye nyāyyaṃ yad atrāhaṃ tad dhi vakṣyāmi kauravāḥ 20 catvāry āhur naraśreṣṭhā vyasanāni mahīkṣitām mṛgayāṃ pānam akṣāṃś ca grāmye caivātisaktatām 21 eteṣu hi naraḥ sakto dharmam utsṛjya vartate tathāyuktena ca kṛtāṃ kriyāṃ loko na manyate 22 tad ayaṃ pāṇḍuputreṇa vyasane vartatā bhṛśam samāhūtena kitavair āsthito draupadī paṇaḥ 23 sādhāraṇī ca sarveṣāṃ pāṇḍavānām aninditā jitena pūrvaṃ cānena pāṇḍavena kṛtaḥ paṇaḥ 24 iyaṃ ca kīrtitā kṛṣṇā saubalena paṇārthinā etat sarvaṃ vicāryāhaṃ manye na vijitām imām 25 etac chrutvā mahān nādaḥ sabhyānām udatiṣṭhata vikarṇaṃ śaṃsamānānāṃ saubalaṃ ca vinindatām 26 tasminn uparate śabde rādheyaḥ krodhamūrchitaḥ pragṛhya ruciraṃ bāhum idaṃ vacanam abravīt 27 dṛśyante vai vikarṇe hi vaikṛtāni bahūny api tajjas tasya vināśāya yathāgnir araṇi prajaḥ 28 ete na kiṃ cid apy āhuś codyamānāpi kṛṣṇayā dharmeṇa vijitāṃ manye manyante drupadātmajām 29 tvaṃ tu kevalabālyena dhārtarāṣṭra vidīryase yad bravīṣi sabhāmadhye bālaḥ sthavira bhāṣitam 30 na ca dharmaṃ yathātattvaṃ vetsi duryodhanāvara yad bravīṣi jitāṃ kṛṣṇām ajiteti sumandadhīḥ 31 kathaṃ hy avijitāṃ kṛṣṇāṃ manyase dhṛtarāṣṭraja yadā sabhāyāṃ sarvasvaṃ nyastavān pāṇḍavāgrajaḥ 32 abhyantarā ca sarvasve draupadī bharatarṣabha evaṃ dharmajitāṃ kṛṣṇāṃ manyase na jitāṃ katham 33 kīrtitā draupadī vācā anujñātā ca pāṇḍavaiḥ bhavaty avijitā kena hetunaiṣā matā tava 34 manyase vā sabhām etām ānītām ekavāsasam adharmeṇeti tatrāpi śṛṇu me vākyam uttaram 35 eko bhartā striyā devair vihitaḥ kurunandana iyaṃ tv anekavaśagā bandhakīti viniścitā 36 asyāḥ sabhām ānayanaṃ na citram iti me matiḥ ekāmbara dharatvaṃ vāpy atha vāpi vivastratā 37 yac caiṣāṃ draviṇaṃ kiṃ cid yā caiṣā ye ca pāṇḍavāḥ saubaleneha tat sarvaṃ dharmeṇa vijitaṃ vasu 38 duḥśāsana subālo 'yaṃ vikarṇaḥ prājñavādikaḥ pāṇḍavānāṃ ca vāsāṃsi draupadyāś cāpy upāhara 39 tac chrutvā pāṇḍavāḥ sarve svāni vāsāṃsi bhārata avakīryottarīyāṇi sabhāyāṃ samupāviśat 40 tato duḥśāsano rājan draupadyā vasanaṃ balāt sabhāmadhye samākṣipya vyapakraṣṭuṃ pracakrame 41 ākṛṣyamāṇe vasane draupadyās tu viśāṃ pate tad rūpam aparaṃ vastraṃ prādurāsīd anekaśaḥ 42 tato halahalāśabdas tatrāsīd ghoranisvanaḥ tad adbhutatamaṃ loke vīkṣya sarvamahīkṣitām 43 śaśāpa tatra bhīmas tu rājamadhye mahāsvanaḥ krodhād visphuramāṇauṣṭho viniṣpiṣya kare karam 44 idaṃ me vākyam ādaddhvaṃ kṣatriyā lokavāsinaḥ noktapūrvaṃ narair anyair na cānyo yad vadiṣyati 45 yady etad evam uktvā tu na kuryāṃ pṛthivīśvarāḥ pitāmahānāṃ sarveṣāṃ nāhaṃ gatim avāpnuyām 46 asya pāpasya durjāter bhāratāpasadasya ca na pibeyaṃ balād vakṣo bhittvā ced rudhiraṃ yudhi 47 tasya te vacanaṃ śrutvā sarvalokapraharṣaṇam pracakrur bahulāṃ pūjāṃ kutsanto dhṛtarāṣṭrajam 48 yadā tu vāsasāṃ rāśiḥ sabhāmadhye samācitaḥ tato duḥśāsanaḥ śrānto vrīḍitaḥ samupāviśat 49 dhik śabdas tu tatas tatra samabhūl lomaharṣaṇaḥ sabhyānāṃ naradevānāṃ dṛṣṭvā kuntīsutāṃs tadā 50 na vibruvanti kauravyāḥ praśnam etam iti sma ha sajanaḥ krośati smātra dhṛtarāṣṭraṃ vigarhayan 51 tato bāhū samucchritya nivārya ca sabhā sadaḥ viduraḥ sarvadharmajña idaṃ vacanam abravīt 52 [vi] draupadī praśnam uktvaivaṃ roravīti hy anāthavat na ca vibrūta taṃ praśnaṃ sabhyā dharmo 'tra pīḍyate 53 sabhāṃ prapadyate hy ārtaḥ prajvalann iva havyavāṭ taṃ vai satyena dharmeṇa sabhyāḥ praśamayanty uta 54 dharmapraśnam atho brūyād ārtaḥ sabhyeṣu mānavaḥ vibrūyus tatra te praśnaṃ kāmakrodhavaśātigāḥ 55 vikarṇena yathā prajñam uktaḥ praśno narādhipāḥ bhavanto 'pi hi taṃ praśnaṃ vibruvantu yathāmati 56 yo hi praśnaṃ na vibrūyād dharmadarṣī sabhāṃ gataḥ anṛte yā phalāvāptis tasyāḥ so 'rdhaṃ samaśnute 57 yaḥ punar vitathaṃ brūyād dharmadarśī sabhāṃ gataḥ anṛtasya phalaṃ kṛtsnaṃ saṃprāpnotīti niścayaḥ 58 atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam prahlādasya ca saṃvādaṃ muner āṅgirasasya ca 59 prahlādo nāma daityendras tasya putro virocanaḥ kanyā hetor āṅgirasaṃ sudhanvānam upādravat 60 ahaṃ jyāyān ahaṃ jyāyān iti kanyepsayā tadā tayor devanam atrāsīt prāṇayor iti naḥ śrutam 61 tayoḥ praśna vivādo 'bhūt prahlādaṃ tāv apṛcchatām jyāyān ka āvayor ekaḥ praśnaṃ prabrūhi mā mṛṣā 62 sa vai vivadanād bhītaḥ sudhanvānaṃ vyalokayat taṃ sudhanvābravīt kruddho brahmadaṇḍa iva jvalan 63 yadi vai vakṣyasi mṛṣā prahlādātha na vakṣyasi śatadhā te śiro vajrī vajreṇa prahariṣyati 64 sudhanvanā tathoktaḥ san vyathito 'śvattha parṇavat jagāma kaśyapaṃ daityaḥ paripraṣṭuṃ mahaujasam 65 [prah] tvaṃ vai dharmasya vijñātā daivasyehāsurasya ca brāhmaṇasya mahāprājña dharmakṛcchram idaṃ śṛṇu 66 yo vai praśnaṃ na vibrūyād vitathaṃ vāpi nirdiśet ke vai tasya pare lokās tan mamācakṣva pṛcchataḥ 67 [kaṣ] jānan na vibruvan praśnaṃ kāmāt krodhāt tathā bhayāt sahasraṃ vāruṇān pāśān ātmani pratimuñcati 68 tasya saṃvatsare pūrṇe pāśa ekaḥ pramucyate tasmāt satyaṃ tu vaktavyaṃ jānatā satyam añjasā 69 viddho dharmo hy adharmeṇa sabhāṃ yatra prapadyate na cāsya śalyaṃ kṛntanti viddhās tatra sabhā sadaḥ 70 ardhaṃ harati vai śreṣṭhaḥ pādo bhavati kartṛṣu pādaś caiva sabhāsatsu ye na nindanti ninditam 71 aneno bhavati śreṣṭho mucyante ca sabhā sadaḥ eno gacchati kartāraṃ nindārho yatra nindyate 72 vitathaṃ tu vadeyur ye dharmaṃ prahlāda pṛcchate iṣṭāpūrtaṃ ca te ghnanti sapta caiva parāvarān 73 hṛtasvasya hi yad duḥkhaṃ hataputrasya cāpi yat ṛṇinaṃ prati yac caiva rājñā grastasya cāpi yat 74 striyāḥ patyā vihīnāyāḥ sārthād bhraṣṭasya caiva yat adhyūḍhāyāś ca yad duḥkhaṃ sākṣibhir vihatasya ca 75 etāni vai samāny āhur duḥkhāni tridaśeśvarāḥ tāni sarvāṇi duḥkhāni prāpnoti vitathaṃ bruvan 76 samakṣa darśanāt sākṣyaṃ śravaṇāc ceti dhāraṇāt tasmāt satyaṃ bruvan sākṣī dharmārthābhyāṃ na hīyate 77 [vi] kaśyapasya vaco śrutvā prahlādaḥ putram abravīt śreyān sudhanvā tvatto vai mattaḥ śreyāṃs tathāṅgirāḥ 78 mātā sudhanvanaś cāpi śreyasī mātṛtas tava virocana sudhanvāyaṃ prāṇānām īśvaras tava 79 [sudhanvan] putrasnehaṃ parityajya yas tvaṃ dharme pratiṣṭhitaḥ anujānāmi te putraṃ jīvatv eṣa śataṃ samāḥ 80 [vi] evaṃ vai paramaṃ dharmaṃ śrutvā sarve sabhā sadaḥ yathā praśnaṃ tu kṛṣṇāyā manyadhvaṃ tatra kiṃ param 81 [v] vidurasya vaco śrutvā nocuḥ kiṃ cana pārthivāḥ karṇo duḥśāsanaṃ tv āha kṛṣṇāṃ dāsīṃ gṛhān naya 82 tāṃ vepamānāṃ savrīḍāṃ pralapantīṃ sma pāṇḍavān duḥśāsanaḥ sabhāmadhye vicakarṣa tapasvinīm |