|
1
[थरौ] अशॊच्यं नु कुतस तस्या यस्या भर्ता युधिष्ठिरः जानं सर्वाणि थुःखानि किं मां तवं परिपृच्छसि 2 यन मां थासी परवाथेन परातिकामी तथानयत सभायां पार्षथॊ मध्ये तन मां थहति भारत 3 पार्दिवस्य सुता नाम का नु जीवेत माथृशी अनुभूय भृशं थुःखम अन्यत्र थरौपथीं परभॊ 4 वनवास गतायाश च सैन्धवेन थुरात्मना परामर्शं थवितीयं च सॊढुम उत्सहते नु का 5 मत्स्यराज्ञः समक्षं च तस्य धूर्तस्य पश्यतः कीचकेन पथा सपृष्टा का नु जीवेत माथृशी 6 एवं बहुविधैः कलेशैः कलिश्यमानां च भारत न मां जानासि कौन्तेय किं फलं जीवितेन मे 7 यॊ ऽयं राज्ञॊ विराटस्य कीचकॊ नाम भारत सेना नीः पुरुषव्याघ्र सयालः परमथुर्मतिः 8 स मां सैरन्धि वेषेण वसन्तीं राजवेश्मनि नित्यम एवाह थुष्टात्मा भार्या मम भवेति वै 9 तेनॊपमन्त्र्यमाणाया वधार्हेण सपत्नहन कालेनेव फलं पक्वं हृथयं मे विथीर्यते 10 भरातरं च विगर्हस्व जयेष्ठं थुर्थ्यूत थेविनम यस्यास्मि कर्मणा पराप्ता थुखम एतथ अनन्तकम 11 कॊ हि राज्यं परित्यज्य सर्वस्वं चात्मना सह परव्रज्यायैव थीव्येत विना थुर्थ्यूत थेविनम 12 यथि निष्कसहस्रेण यच चान्यत सारवथ धनम सायम्प्रातर अथेविष्यथ अपि संवत्सरान बहून 13 रुक्मं हिरण्यं वासांसि यानं युग्यम अजाविकम अश्वाश्वतर संघांश च न जातु कषयम आवहेत 14 सॊ ऽयं थयूतप्रवाथेन शरिया परत्यवरॊपितः तूष्णीम आस्ते यदा मूढः सवानि कर्माणि चिन्तयन 15 थशनागसहस्राणि पथ्मिनां हेममालिनाम यं यान्तम अनुयान्तीह सॊ ऽयं थयूतेन जीवति 16 तदा शतसहस्राणि नृणाम अमिततेजसाम उपासते महाराजम इन्थ्रप्रस्दे युधिष्ठिरम 17 शतं थासी सहस्राणि यस्य नित्यं महानसे पात्री हस्तं थिवारात्रम अतिदीन भॊजयन्त्य उत 18 एष निष्कसहस्राणि परथाय थथतां वरः थयूतजेन हय अनर्देन महता समुपावृतः 19 एनं हि सवरसंपन्ना बहवः सूतमागधाः सायंप्रातर उपातिष्ठन सुमृष्टमणिकुण्डलाः 20 सहस्रम ऋषयॊ यस्य नित्यम आसन सभा सथः तपः शरुतॊपसंपन्नाः सर्वकामैर उपस्दिताः 21 अन्धान वृथ्धांस तदानादान सर्वान राष्ट्रेषु थुर्गतान बिभर्त्य अविमना नित्यम आनृशंस्याथ युधिष्ठिरः 22 स एष निरयं पराप्तॊ मत्स्यस्य परिचारकः सभायां थेविता राज्ञः कङ्कॊ बरूते युधिष्ठिरः 23 इन्थ्रप्रस्दे निवसतः समये यस्य पार्दिवाः आसन बलिभृतः सर्वे सॊ ऽथयान्यैर भृतिम इच्छति 24 पार्दिवाः पृदिवीपाला यस्यासन वशवर्तिनः स वशे विवशॊ राजा परेषाम अथ्य वर्तते 25 परताप्य पृदिवीं सर्वां रश्मिवान इव तेजसा सॊ ऽयं राज्ञॊ विराटस्य सभा सतारॊ युधिष्ठिरः 26 यम उपासन्त राजानः सभायाम ऋषिभिः सह तम उपासीनम अथ्यान्यं पश्य पाण्डव पाण्डवम 27 अतथर्हं महाप्राज्ञं जीवितार्दे ऽभिसंश्रितम थृष्ट्वा कस्य न थुःखं सयाथ धर्मात्मानं युधिष्ठिरम 28 उपास्ते सम सभायां यं कृत्ष्णा वीर वसुंधरा तम उपासीनम अथ्यान्यं पश्य भारत भारतम 29 एवं बहुविधैर थुःखैः पीड्यमानाम अनादवत शॊकसारगमध्यस्दां किं मां भीम न पश्यसि |
1
[drau] aśocyaṃ nu kutas tasyā yasyā bhartā yudhiṣṭhiraḥ jānaṃ sarvāṇi duḥkhāni kiṃ māṃ tvaṃ paripṛcchasi 2 yan māṃ dāsī pravādena prātikāmī tadānayat sabhāyāṃ pārṣado madhye tan māṃ dahati bhārata 3 pārthivasya sutā nāma kā nu jīveta mādṛśī anubhūya bhṛśaṃ duḥkham anyatra draupadīṃ prabho 4 vanavāsa gatāyāś ca saindhavena durātmanā parāmarśaṃ dvitīyaṃ ca soḍhum utsahate nu kā 5 matsyarājñaḥ samakṣaṃ ca tasya dhūrtasya paśyataḥ kīcakena padā spṛṣṭā kā nu jīveta mādṛśī 6 evaṃ bahuvidhaiḥ kleśaiḥ kliśyamānāṃ ca bhārata na māṃ jānāsi kaunteya kiṃ phalaṃ jīvitena me 7 yo 'yaṃ rājño virāṭasya kīcako nāma bhārata senā nīḥ puruṣavyāghra syālaḥ paramadurmatiḥ 8 sa māṃ sairandhi veṣeṇa vasantīṃ rājaveśmani nityam evāha duṣṭātmā bhāryā mama bhaveti vai 9 tenopamantryamāṇāyā vadhārheṇa sapatnahan kāleneva phalaṃ pakvaṃ hṛdayaṃ me vidīryate 10 bhrātaraṃ ca vigarhasva jyeṣṭhaṃ durdyūta devinam yasyāsmi karmaṇā prāptā dukham etad anantakam 11 ko hi rājyaṃ parityajya sarvasvaṃ cātmanā saha pravrajyāyaiva dīvyeta vinā durdyūta devinam 12 yadi niṣkasahasreṇa yac cānyat sāravad dhanam sāyamprātar adeviṣyad api saṃvatsarān bahūn 13 rukmaṃ hiraṇyaṃ vāsāṃsi yānaṃ yugyam ajāvikam aśvāśvatara saṃghāṃś ca na jātu kṣayam āvahet 14 so 'yaṃ dyūtapravādena śriyā pratyavaropitaḥ tūṣṇīm āste yathā mūḍhaḥ svāni karmāṇi cintayan 15 daśanāgasahasrāṇi padmināṃ hemamālinām yaṃ yāntam anuyāntīha so 'yaṃ dyūtena jīvati 16 tathā śatasahasrāṇi nṛṇām amitatejasām upāsate mahārājam indraprasthe yudhiṣṭhiram 17 śataṃ dāsī sahasrāṇi yasya nityaṃ mahānase pātrī hastaṃ divārātram atithīn bhojayanty uta 18 eṣa niṣkasahasrāṇi pradāya dadatāṃ varaḥ dyūtajena hy anarthena mahatā samupāvṛtaḥ 19 enaṃ hi svarasaṃpannā bahavaḥ sūtamāgadhāḥ sāyaṃprātar upātiṣṭhan sumṛṣṭamaṇikuṇḍalāḥ 20 sahasram ṛṣayo yasya nityam āsan sabhā sadaḥ tapaḥ śrutopasaṃpannāḥ sarvakāmair upasthitāḥ 21 andhān vṛddhāṃs tathānāthān sarvān rāṣṭreṣu durgatān bibharty avimanā nityam ānṛśaṃsyād yudhiṣṭhiraḥ 22 sa eṣa nirayaṃ prāpto matsyasya paricārakaḥ sabhāyāṃ devitā rājñaḥ kaṅko brūte yudhiṣṭhiraḥ 23 indraprasthe nivasataḥ samaye yasya pārthivāḥ āsan balibhṛtaḥ sarve so 'dyānyair bhṛtim icchati 24 pārthivāḥ pṛthivīpālā yasyāsan vaśavartinaḥ sa vaśe vivaśo rājā pareṣām adya vartate 25 pratāpya pṛthivīṃ sarvāṃ raśmivān iva tejasā so 'yaṃ rājño virāṭasya sabhā stāro yudhiṣṭhiraḥ 26 yam upāsanta rājānaḥ sabhāyām ṛṣibhiḥ saha tam upāsīnam adyānyaṃ paśya pāṇḍava pāṇḍavam 27 atadarhaṃ mahāprājñaṃ jīvitārthe 'bhisaṃśritam dṛṣṭvā kasya na duḥkhaṃ syād dharmātmānaṃ yudhiṣṭhiram 28 upāste sma sabhāyāṃ yaṃ kṛtṣṇā vīra vasuṃdharā tam upāsīnam adyānyaṃ paśya bhārata bhāratam 29 evaṃ bahuvidhair duḥkhaiḥ pīḍyamānām anāthavat śokasāragamadhyasthāṃ kiṃ māṃ bhīma na paśyasi |